Kafedra: Azərbaycan dili və pedaqogika; Azərbaycan Respublikasının dövlət dili Azərbaycan dilidir. Azərbaycan Respublikası

 

“Anam başımın üstündə dua deyirdi” cümləsində nitqin hansı norması pozulub? 

 

I) qrammatik 

I) leksik-qrammatik    I) fonetik      I) leksik      I) morfoloji 

 

186. 

 

Verilmiş sözlərin hansında şəkilçi vurğu qəbul etmir? 

 

I) anamgil 

I) gəldilər 

I) yazıçının 

I) əkinçilərdən      I) almalarda  

 

187. 

  

Cərgələrin hansında ümumi vurğusu ikinci sözün üzərinə düşən mürəkkəb söz verilib? 

 

I) dava-dərman 

I) Ağsu         I) ağacdələn         I) dərə-təpə     I) gecə-gündüz 

 

188. 

 

“Mən səni muzeydə dünən gördüm” cümləsində məntiqi vurğu hansı sözün üzərinə düşür? 

 

I) Muzeydə 

I) Gördüm 

I) Mən 

I) Səni  

I) Dünən  

 

189. 

Məntiqi vurğu haqqında deyilmiş fikirlərdən biri düzgün deyil. 

 

I) Məntiqi vurğulu söz yalnız xəbərin əvvəlində gəlməlidir və sabit vurğudur. 

I) Məntiqi vurğulu söz cümlənin mənaca fərqlənən vahiddir. 

I) Məntiqi vurğulu söz danışanın məqsədini qabarıqlaşdıran vahiddir. 

I) Məntiqi vurğu nitqdə məna dəqiqliyi, məqsədin anlaşılması deməkdir. 

I) Məntiqi vurğu cümlədə hər dəfə yeni söz üzərinə düşəndə xüsusi çaları əmələ gətirir. 

 

190. 

 

Bəndlərin birində sözlərin tələffüzü düzgün verilməyib. 

 

I) [sümbül], [əlaç], [gözdüyür] 

I) [nöksan], [aftobus], [qanat] 

I) [zənbil], [sünbül], [avtomat]  

I) [məksəd], [zəyif], [mə:llim] 

I) [hambal], [nəniyə], [oğlannar] 

 

191. 

 

Bu norma dilin fonetik quruluşu, xüsusilə də onun xarakterik əlaməti olan ahəng qanunu ilə 

müəyyən edilir. Bu ədəbi dilin hansı normasıdır?   

 

I) sintaktik 

I) leksik 

I) morfoloji 

I) fonetik          I) onomastik  

 

192. 

 

Bunlardan ikisi ədəbi tələffüzün məzmununda xüsusi əhəmiyyət daşıyır. 

---

 

I) İntonasiya, tembr          I) Diksiya,  məntiqi vurğu 

I) Vurğu, intonasiya  

I) Tembr, söz vurğusu 

I) Diksiya, leksik məna 

 

193. 

 

Cümlələrdə ədəbi dilin hansı norması pozulub? 

 

1-Hər dəfə onun bu halını görəndə könlüm ağrıyırdı. 

2-Qapının zəngi yavaşcadan döyüldü. 

3-Kartofu yaxşıca qovurub gətirdi 

 

I) leksik 

I) morfoloji 

I) orfoqrafik 

I) sintaktik 

I) orfoepik 

 

194. 

 

“Mən bu ilki yay tətilində atamnan Türkiyəyə siyahətə gedəcəyəm” cümləsində neçə yerdə ədəbi 

dilin orfoqrafik norması pozulub? 

 

I) üç 

I) iki 

I) səhv yoxdur 

I) bir  

I) beş 

 

195 

 

Ədəbi dilin bu normasında sözlərin məna dəqiqliyi, çoxmənalılıq, məna dəyişmələri, məna 

qruplarına və s. dair normalar nəzərdə tutulur. 

 

I) Semantik norma 

I) Frazeoloji norma 

I) Morfoloji norma 

I) Fonetik norma 

I) Onomastik norma 

 

196. 

 

Qədim yer adlarının, qəbilə, tayfa, xalq, şəxs, dağ, dərə və s. adlarının düzgün yazılış və tələffüz 

formalarının sabitləşməsi bu normanın başlıca əlamətidir.  

  

I) Semantik norma 

I) Onomastik norma  

I) Orfoqrafik norma 

I) Sintaktik norma 

I) Üslubi norma 

 

197. 

 

Əgər mədəni nitqdə “dilçilik” termini əvəzinə “lisaniyyat” işlənirsə, hansı norma pozulmuş 

sayılır? 

 

I) Fonetik 

I) Onomastik 

I) Leksik  

I) Morfoloji       I) Üslubi 

 

198. 

 

Mədəni nitqdə süni şəkildə yeni sözlər yaratmaq xatirinə “titrənc” (zəlzələ), “uzaqgör” 

(teleskop), “toplantay” (dövlət) və s. sözləri işlədilərsə, hansı norma pozulmuş olur? 

 

I) Üslubi 

I) Morfoloji 

I) Fonetik 

I) Leksik  

I) Pozulmur 

 

---

199. 

 

Əgər sözdə vurğunun yeri düzgün salınmırsa, mədəni nitqin hansı norması pozulur? 

 

I) Morfoloji 

I) Orfoqrafik 

I) Semantik 

I) Üslubi 

I) Orfoepik  

 

200. 

 

Sözün ədəbi dildəki yazılış qaydası bu normanın əsasını təşkil edir. Bu, hansı normadır?  

 

I) orfoqrafik       I) orfoepik           I) fonetik         I) üslubi      I) leksik 

 

201. 

 

Ədəbi dil normaları müəyyənləşdirilərkən əsas götürülən meyarlar hansılardır? 

 

I) işləklik, dürüstlük, könüllülük, səlislik 

I) işləklik, təbiilik, ahəngdarlıq, asanlıq 

I) könüllülük, dürüstlük, səlislik, zərurilik 

I) asanlıq, vahidlik, sabitlik, təbiilik 

I) təbiilik, işləklik, zərurilik, sabitlik  

 

202. 

 

Aşağıdakı fikirlərdən hansı düzgün deyil? 

I) Orfoqrafik norma xalq tərəfindən müəyyən edilir. 

I) Orfoqrafiyada üç prinsip əsas götürülür. 

I) Orfoqrafik qaydalar vahiddir. 

I) Orfoqrafik qaydalar mümkün qədər sabit olur. 

I) Orfoqrafik qaydalara riayət etmək hamı üçün məcburidir. 

 

203. 

 

Ədəbi dilin normaları kimi verilənlərdən biri doğru deyil. 

 

I) sintaktik normalar 

I) dövlət qurulucuğuna dair normalar  

I) frazeoloji normalar 

I) derivatoloji normalar 

I) semantik normalar  

 

204. 

 

“Norma” sözünün dilçilikdə ifadə etdiyi məna hansıdır? 

 

I) kəmiyyət, çəki 

I) ölçü, miqdar 

I) qayda və hadisələrin cəmi  

I) dərəcə, əlamət 

I) heç biri 

 

205. 

 

Ümumxalq dili neçə tərkib hissəyə bölünür? 

 

I) dialekt və şivə 

             I) rəsmi və kütləvi 

I) şifahi və yazılı 

I) ədəbi və danışıq dili  

I) dialekt və jarqon 

 

---