Kafedra: MÜhasibat uçotu və audiT
Yüklə 1,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- VII MÖVZU. HESABLAŞMA Və KREDIT əMəLIYYATLARININ AUDITI
116 хərclər və ödəmələr üçün ehtiyаtlаr", 538 sаylı "Digər qısаmüddətli kreditоr bоrclаrı", 541 sаylı "Qısаmüddətli pensiyа öhdəlikləri", 545 sаylı "Digər qısаmüddətli öhdəliklər" hesablаrı (76 "Müxtəlif debitor və kreditorlarla hesab- laşmalar ") üzrə yazılışlarla tutuşdurulur. Bu yazılışların düzgünlüyünə əmin ol- duqdan sonra mədaxil sənədləri üzrə mədaxil edilmiş əmtəə-material qiymətliləri-nin mədaxil edilməsinin tamlıüı və düzgünlüyü yoxlanılmalıdır. 4. Pul sənədlərinin və yolda olan köçürmələrin auditi Pul sənədlərinin uçоtunun yoxlanılması zamanı auditor müəssisədə saxlanılan bütün pul sənədləri üzrə (poçt və veksel markaları, ödənilmiş aviabiletlər, istirahət yol vərəqləri, dövlət ödəmə markaları və s.) analitik uçоtunun mövcudluüunu yoxlayır. Pul sənədlərinin yoxlanması müvafiq aktın tərtib olunması ilə onların tam inventarizasiyası ilə müşayiət olunur. Ilk növbədə nəzarət prosesində analitik uçot üzrə qalıq məlumatlarının 225 sаylı "Pul vəsаitlərinin ekvivаlentləri", (56 "Pul sənədləri") sintetik hesabı üzrə qalıüa bərabər olmasına əmin olmaq lazımdır. Analitik uçotun məlumatları əsasında pul sənədlərinin miqdar və məbləü ifadəsində 225 sаylı "Pul vəsаitlərinin ekvivаlentləri", (56 "Pul sənədləri") hesabına tam və vaxtında mədaxil edildiyi müəyyən edilməlidir. Sanatoriyalara, istirahət evlərinə yol vərəqələrinin alınması və verilməsi üzrə əməliyyatları yoxlayarkən yol vərəqələrinin hansı mənbə hesabına əldə edildiyi, onun dəyərinin hansı hissəsinin alıcı tərəfindən ödənilmədiyi, yol vərəqini alan-lardan pulun tam həcmdə və vaxtında kassaya daxil olduüu, müəssisə işçilərinə yol vərəqələrinin həmkarlar təşkilatının razılıüı ilə verildiyi, həmin müəssisədə işləməyən şəxslərə yol vərəqinin verilməsi faktlarının olması aydınlaşdırılmalıdır. Müəyyən edilmiş qaydaların pozulması faktları aşkar edilərsə, onun səbəbləri və bu işdə təqsiri olan şəxslər müəyyən edilməlidir. Auditor tərəfindən pul sənədləri üzrə hesabat da yoxlanılır. Həmin hesabatda ayrı-ayrılıqda hər bir blank növü üzrə miqdar və nominal dəyəri ilə hesabat döv- rünün əvvəlinə onların qalığı, daxil olması, sərf olunması və hesabat dövrünün 117 sonuna qalıqları haqda məlumatlar əks etdirilir. Hesabata həmin blankların daxil olması və istifadəsi üzrə təsdiqedici sənədlər əlavə olunur. Auditor müəssisədə qiymətli kaüızların vaxtında inventarizasiyasının aparılmasını və onun nəticələrinin necə rəsmiləşdirilməsini yoxlayır. Ilkin sənədlər əsasında 222 "Yоldа оlаn pul köçürmələri" (57 "Yolda olan kö- çürmələr") hesabı üzrə hər bir yazılışın əsaslı olması yoxlanılır. 222 (57) saylı hesabın krediti, pul vəsaitlərinin uçotu üçün nəzərdə tutulmuş hesabların debeti üzrə yazılışları üzləşdirməklə yolda olan pul vəsaitlərinin banklarda müvafiq hesablara vaxtında və tam köçürülməsi müəyyən olunur. Eyni zamanda yolda olan pul vəsaitlərinin tərkibində kassada çatışmayan naüd pulun olması və ya ayrı-ayrı vəzifəli şəxs tərəfindən mənimsənilən məbləüin olması faktları da aydınlaşdırılmalıdır. 118 VII MÖVZU. HESABLAŞMA Və KREDIT əMəLIYYATLARININ AUDITI 1. Malsatan və podratçılarla hesablaşmaların auditi. 2. Alıcılarla və sifarişçilərlə hesablaşmaların auditi 3. Iddialar üzrə hesablaşmaların auditi 4. Təhtəlhesab şəxslərlə hesablaşmaların auditi 5. Büdcəyə və qeyri-büdcə fоndlаrınа ödəmələr üzrə hesаblаşmа- lаrın аuditi 6. Təsisçilərlə və səhmdarlarla hesablaşmaların auditi 7. Kredit əməliyyatlarının auditi 8. Ixrac-idxal əməliyyatlarının auditi 1. Malsatan və podratçılarla hesablaşmaların auditi Malgöndərənlərlə və podratçılarla hesablaşmalara nəzarətin əsas vəzifələrinə hesablaşmaların vəziyyəti haqqında uçot məlumatlarının dürüstlüyü və qаnunа- uyğunluüunun, hesablaşma-maliyyə intizamının gözlənilməsinin və onun müəssi- sənin ödəmə qabiliyyətinə təsirinin, borcların reallıüının müəyyən edilməsinin yoxlanmasıdır. Yoxlama prosesində aşağıdakılara diqqət verilməlidir: - məhsul (iş, xidmət) göndərilməsi üzrə müqavilənin mövcudluüu və onun tərtib edilməsinin düzgünlüyünə; - debitor və kreditor borcları mövcud olarsa onların yaranma tarixi və əmələ gəlməsi səbəblərinə; - iddia müddəti keçmiş borcların mövcudluüuna, onun alınması üçün tədbirlərin görülməsinə. Baülanmış müqavilədə malların (iş, xidmətlərin) göndərilmə müddəti və onların ödənilmə qaydası və müddəti göstərilməlidir. 119 Yoxlama material resurslarının göndərilməsi və əsaslı tikintinin yerinə yetirilməsi üzrə tərəflərin hüquq və vəzifələrini müəyyən edən sənədlərin tərtib edilməsinin mövcudluüu və düzgünlüyünün müəyyən edilməsi ilə başlanır. Yoxlama prosesində müvafiq borc məbləülərinin balans maddələri üzrə düzgün əks etdirilməsi müəyyən edilir. Bunun üçün eyni tarixə analitik uçot məlumatları üzrə hər bir növ hesablaşma 431 sаylı "Mаlsаtаnlаrа və pоdrаtçılаrа uzunmüddətli kreditоr bоrclаrı", 434 sаylı "Tikinti müqavilələri üzrə uzunmüddətli kreditоr bоrclаrı, 531 sаylı "Mаlsаtаnlаrа və pоdrаtçılаrа qısаmüddətli kreditоr bоrclаrı", 536 sаylı "Tikinti müqavilələri üzrə qısаmüddətli kreditоr bоrclаrı", 537 sаylı "Fаizlər üzrə qısаmüddətli kreditоr bоrclаrı" (60 "Malsatan və podratçılarla hesablaşmalar") sintetik hesabının qalıqları ilə, Baş kitabla və mühasibat balansı ilə üzləşdirilir. Bu zaman auditor aşağıdakı formada köməkçi cədvəl tərtib edir. (cədvəl 1) Cədvəl 1 431, 433, 434, 531, 536, 537 sаylı (60) saylı "Malsatan və podratçılarla hesablaşmalar"hesabı üzrə borcların dürüstlüyünün yoxlanılması 431,433,434,531,536,537 sаylı (60) hesаb üzrə Məlumаtlаrın kənаrlаşmаsı Bаlаnsа əsаsən Bаş kitа- bа əsа- sən Ъurnаl оrderə əsаsən Аnаli- tik üçоt məlu- mаtlаrı- nа əsаsən Bаlаnsın Bаş kitаbın Ъurnаl оrderi Bаş kitаb- dаn Ъurnаl -оrder- dən Аnаli- tik uçоt məlu- mаtlа- rındаn Ъurnаl -оrder- dən Аnаli- tik uçоt məlu- mаtlа- rındаn аnаli- tik uçоt məlu- mаtlа- rındаn Əgər göstəricilər arasında kənarlaşmalar olarsa, hər bir malgöndərən və pod- ratçı üzrə borcun reallıüı və sənədlə əsaslı olması yoxlanmalıdır. Ayrı-ayrı hesab- larda hər bir debitor və kreditor borcları borcun yaranması səbəbləri və borcların yaranma vaxtı onun alınmasının reallıüı baxımından nəzərdən keçirilir. Bu zaman Yüklə 1,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|