Kafedra: MÜhasibat uçotu və audiT
Yüklə 1,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 4. Təhtəlhesab şəxslərlə hesablaşmaların auditi
123 192, 243 (61) və 443, 543 (64)saylı hesablar üzrə analitik uçоtun aparıl- masının düzgünlüyü; Analitik uçоt yazılışlarının dövriyyə cədvəllərində, baş kitabda və balansda əks etdirilmiş məlumatlara uyğunluüu; Xarici valyutada alınmış avansların uçоtunun düzgünlüyü. Alıcılar tərəfindən alınmış məhsulların dəyərinin tam və vaxtında ödənil- məsinin yoxlanması mühüm məsələlərdən biridir. Bu məqsədlə hesablaşmaların inventarizasiyası aparılır. Ayrı-ayrı alıcılar üzrəaparılan yoxlama borcların sa- bitliyini aşkar edildikdə, onun əsaslı olması həmin borcların yaranmasını şərt- ləndirən ilkin sənədlərin (hesablar, hesab-fakturalar, əmtəə-nəqliyyat qaimələri) məlumatları üzrə alıcılar tərəfindən malların dəyərinin vaxtında ödənilməməsinin səbəbləri isə hesablaşmaların qarşılıqlı üzləşdirilməsi ilə müəyyən olunur. Alıcı- larla və sifarişçilərlə hesablaşmaların inventarizasiyası aktı üzrə borclar bütöv- lükdə balans və ayrı-ayrı borclular üzrə tədqiq olunur.Müəssisənin mühasibatlıüı tərəfindən tərtib olunan həmin inventarizasiya aktın əsasında həmin borcların yaranma vaxtı və səbəbləri, eləcə də onların reallıüı müəyyən olunur. 3. Iddialar üzrə hesablaşmaların auditi Hesablaşmalar üzrə nəzarətin əsas istiqamətlərindən biri müqavilə öhdəlik- lərinin yerinə yetirilməməsinə görə iddialar üzrə hesablaşmaların yoxlanılmasıdır. Iddialar müxtəlif səbəblərdən yarana bilər ki, onların ən zox yayılan növləri aşağıdakılardır: - malsatanların, podratçıların və nəqliyyat təşkilatlarına onların hesabları yoxlanarkən qiymət və tariflərin müqavilədə göstərilən preyskuranta uyğun gəlmədiyi, hesablama səhvləri aşkar edildikdə; - material, malgöndərənlərə materialların, malların keyfiyyət standartlarına, texniki şərtlərə, sifarişə uyğun olmaması aşkar edildikdə; 124 - malsatanların və ya podratzıların günahı üzündən çıхdaş və boşdayanmalara görə tanınmış və ya məhkəmə tərəfindən müəyyən edilmiş məbləüdə malsatanlara və podratzılara; - müəssisənin hesabından səhvən silinən məbləüə görə bank müəssisəsinə; - müqavilə öhdəliklərini yerinə yetirmədiklərinə görə cərimə, faiz, dəbbələmə məbləüində malsatanlara, pоdrаtçılara, alıcılara, sifаrişçilərə, nəqliyyat təşkilat- larına. Müəssisə öz əmlak hüquqlarının və digər müəssisələrin qanuni maraqlarının pozulmasını bildikdən sonra iddia təqdim edir. Iddia yazılı formada tərtib edilir və müəssisə rəhbəri və ya onun müavini tərəfindən imzalanır. Iddiada iddia məbləüi və onun əsaslandırılmış qaydada hesablanması, iddianın əsaslandıüı faktlar və onu təsdiq edən sübutlar, iddia ərizəsinə əlavə edilən sənədlərin və digər sübutların siyahısı və mübahisənin tənzimlənməsi üçün zəruri olan digər məlumatlar, sübutlar əks etdirilir. Yoxlama zamanı iddianın əsaslandırılması, vaxtında və düzgün tərtib edilməsi, yoxlanılan müəssisəyə təqdim olunan iddianın əsaslı olması müəyyən edilir, 538-4 sаylı "Iddiаlаr üzrə аlıcılаrа və sifаrişçilərə qısаmüddətli kreditоr bоrclаrı" 538-9 sаylı "Mаlsаtаn və аlıcılаrlа hesаblаşmаlаrdа ödəniləcək cərimə və müаmilələr",217-8 sаylı "Mаlsаtаn və аlıcılаrlа hesаblаşmаdа аlınаcаq cərimə və müаmilələr" (63 "Iddiаlаr üzrə hesаblаşmаlаr") subhesablаrı üzrə mühasibat yazılışlarının tərtib olunmasının, analitik uçоtun aparılmasının düzgünlüyü (analitik uçоt yazılışlarının dövriyyə cədvəllərində, baş kitabda və balansda əks etdirilmiş məlumatlara uyğunluüu) müəyyən edilir. Göndərilməyən məhsulların (malların) dəyərinin ödənilməsi haqqında iddia bir ay ərzində, digər səbəblərə görə iddia iki ay ərzində təqdim edilir. Iddia mək- tubunun forması aşağıdakı kimi tərtib edilə bilər: Salyan sement zavodunun direktoru А.M.Nəzərоvа Poçt ünvanı: Salyan şəhəri, Qələbə küçəsi 31 h/h 14102007 Texnika Bankın Salyan şöbəsi 125 Iddia məbləüi: 1 milyon manat "Amal" şirkəti bildirir 15.10.200..ci ildə ...№ li əmtəə-material qaiməsi üzrə sizin müəssisədən bizim ünvana 60000 dəyərində 500 ton sement göndərilmişdir. Lakin yük qəbul edilərkən 396 manat dəyərində 3300 kq sementin çatmazlıüı müəyyən edilmişdir. Sementin qəbulu zamanı tərtib olunmuş kommersiya aktı məktuba əlavə edilir. Yükün kəsirlə göndərilməsi sizinlə baülanmış "___" __________ 200.. ci il ___ № li müqavilənin şərtlərini pozur. Xahiş edirik 396 manat məbləüində iddianı təmin edəsiniz və həmin məbləüi bizim Amalbank KB-də olan 16101954 saylı hesablaşma hesabına köçürəsiniz. Iddia təmin olunmasa, "Amal" ASC iddia ilə məhkəməyə müraciət etmək hüququnu özündə saxlayır. "Amal" ASC-nin sədri Kazımоv E.R. Poçt ünvanı: Bakı şəh., C. Cabbarlı küçəsi, 44b Hər bir iddianın əsaslı olması, sənədləşmənin vaxtında və düzgün tərti оlun-masının yoxlanılmalıdır. Iddianın təqdim olunması müddətinə riayət edilməməsi çox vaxt material qiymətlilərinin mənimsənilməsi faktını gizlətmək üçün istifadə edilir, çünki hesablanmış məbləü istehsal xərclərinə və ya digər hesablara silinir. Buna görə də malgöndərənlər və podratçılar tərəfindən iddianın səbəbləri, iddia məsələlərinin məhkəmədə baxılması üzrə protokollar öyrənilməlidir. 4. Təhtəlhesab şəxslərlə hesablaşmaların auditi Təhtəlhesab şəxslərlə hesablaşmaların auditinin əsas məqsədi təhtəlhesab məbləülərin düzgün və məqsədli istifadə olunması üzrə yохlаmаnın həyata keçirilməsidir. Təhtəlhesab şəxslərlə hesablaşmalar 244 sаylı "Təhtəlhesаb məbləqlər" (71 "Təhtəlhesab şəxslərlə hesablaşmalar") hesabında uçоta alınır. Yoxlama mənbələrinə müəssisə üzrə əmr və sərəncamlar, təhtəlhesab məbləüin istifadəsi haqda sübutedici sənədlər də əlavə edilməklə avans hesabatları, Baş kitab, müəssisənin balansı, 244 sаylı "Təhtəlhesаb məbləqlər" hesаbı (71 "Təhtəlhesab şəxslərlə hesablaşmalar") üzrə analitik və sintetik uçot məlumatları Yüklə 1,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|