Kamolitdinova

Alifbo-raqamli tugmachalar lotin, kirill harflari yoki arab raqamlari ko‘rsatilgan tugmachalar guruhidan iborat:

Sonlar: 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9. Belgilar: @ № ! $ & * + ( ) = / va h.k. Lotin va kirill harflari: А Щ Ы Ю S Z R G L ...
Klaviatura tugmachalaridagi belgilardan birini tanlash «Alt+Shift» yoki
«Ctrl + Shift» tugmachalarini birgalikda bosish yordamida amalga oshiri- ladi (2-rasm). Shu usul bilan lotin alifbosidan kirill alifbosiga va aksincha o‘tish amallarini bajarish mumkin.


2-rasm.


1-usul. Masalalar panelida piktogrammasiga «sichqoncha»ning chap tugmasi bosiladi, hosil bo‘lgan tanlov oynachasidan kerakli alifbo tanlanadi.
27

Kirill alifbosiga asoslangan o‘zbek alifbosidagi ў, ҳ, ғ, қ harflarini hosil qilish usullari:
щ → ў
«+» → ҳ
«–» → ғ
ы → қ
2-usul. «Alt + Shift» yoki «Ctrl + Shift» tugmachalarini birgalikda ishlatish orqali tezda bir alifbodan boshqasiga o‘tish mumkin.

2. Maxsus xizmat vazifasini bajaruvchi tugmachalar guruhi:

Tugmachalarning inglizcha nomi	Talaffuz etilishi	Vazifasi
Esc	[eskeyp]	Oxirgi amalni bekor qilish
Enter	[enter]	Buyruq yoki amalni tasdiqlash
Shift	[shift]	Klaviaturadagi yuqori registr belgilarini kiritish
Caps Lock	[kaps lok]	Faqat bosh harflarni yozish
Control {Ctrl}	[kontrol] z	Boshqa klavishlar bilan birgalikda ishlatish
Alt	[alt]	Boshqa klavishlar bilan birgalikda ishlatish
Back Space {BS} {←}	[bek speys]	Kursordan chapda turgan belgini o‘chirish
Delete {Del}	[delit]	Kursordan o‘ngda turgan belgini o‘chirish
Insert {Ins}	[insert]	Harf yoki belgini almashtirish tartibiga o‘tish

3. 
   Kursorni boshqarish tugmachalari:
   

Home [houm]	Kursorni satr boshiga o‘tkazish		Kursorni bir belgi oldinga o‘tkazish
End [end]	Kursorni satr oxiriga o‘tkazish		Kursorni bir belgi keyinga o‘tkazish
PgUp [peydj ap]	Kursorni avvalgi sahifaga o‘tkazish		Kursorni bir satr yuqoriga o‘tkazish
PgDn [peydj daun]	Kursorni keyingi sahifaga o‘tkazish		Kursorni bir satr pastga o‘tkazish

28

4. 
   Funksional tugmachalar maxsus vazifalarni bajarish uchun mo‘ljallangan. Ularning vazifalari har bir dasturda o‘ziga xos bo‘lishi mumkin:
   

5. Raqamli tugmachalar paneli:

{NumLock} indikatori yoqiq holatda – «kalkulator», o‘chiq holatda kursorni boshqarish vazifasini bajaradi.

6. Indikatorlar:

{Power} – kompyuterni o‘chirish;
{PrintScreen} – ekrandagi joriy tasvir nusxasini xotirada saqlab turish;
{Pause/Break} – kompyuterda ishga tushirilgan musiqa, video, kliplarni vaqtincha to‘xtatib turish.
Mavzuga doir savol va topshiriqlar

1. 
   Klaviaturaning vazifasini tushuntirib bering.
   
2. 
   Klaviatura qanday harflar guruhidan tashkil topgan?
   
3. 
   «Shift» va «Caps Lock» tugmachalarining farqini izohlab bering.
   
4. 
   Kursorni boshqarish tugmachalarini aytib bering.
   
5. 
   Funksional tugmachalarning vazifasini tushuntiring.
   
6. 
   Kirill va lotin alifbolariga o‘tish usullarini aytib bering.