Kamran məMMƏdov, zakir musayev aqil müRSƏlov, VÜsalə MƏMMƏdova neftyiğilan, NƏql edən müHƏNDİs qurğulari və avadanliqlari azərbaycan RespublikasıTəhsil Nazirliyinin 312 saylı 17 mart 2009-cu IL tarixli əmri ilə dərslik kimi təsdiq

3.8.Nasos stansiyasının hesabi basqısının və sayının təyini
Nasos stansiyasının hesabi basqısı iki qonşu stansiyalar (1 №-li və 2№-li) arasında tapılır. 1-1 və 2-2 kəsikləri arasında yazılan Bernulli tənliyinə əsasən (şəkil 3.5.) olduğunu nəzərə alsaq, bir nasos stansiyasının hesabi basqısı düsturu ilə təyin olunar. Belə olduqda nasos stansiyalarının sayı aşağıdakı kimi dəqiqləşdirilir:
burada: Htam – neftin boru kəmərinin bütün uzunluğu boyu

nəql olunmasında tam basqı;
P1′ – nasos stansiyasının yaratdığı təzyiq:
P1′ =(2,35 ⎟ 4,85)MPa;
P2′ – boru kəmərinin sonunda qalıq təzyiq olub,
P2′ = (0,14 ⎟ 0,18) MPa qəbul edilirlər.
Şəkil 3.5. Nasos stansiyasının hesabi basqısının təyin edilmə sxemi
Aparılan bu hesablama üsulu nasos stansiyalarındakı nasosun, yaxud nasosların tipini, markası və işləmə prinsiplərini təyin etməyə imkan verir.
3.9. Neft və neft məsulları nəql edən mərkəzdənqaçma nasoslar, onların işləmə prinsipləri
Mərkəzdənqaçma nasoslarının markası yerləşdiyi stan- siya düyünündə hesabi basqıya və neftin (neft məhsullarının) nəql olunma sərfinə görə seçilir. Bu tip tək nasosların normativ sənədlərindən götürülmüş xarakteristikalarına görə hər bir nasosun basqısı (210 ⎟ 550)m, sərfi isə (0,035 ⎟ 3,472)m3/san



intervalında dəyişir. Nasosların aşağıdakı hallara rast gəlinir. Birinci halda nasosun marka- sını seçərkən əvvəlcə (3.18) düsturu ilə təyin olunan bir nasos stan- siyasının Hst basqısına görə H〉 Hstşərti daxilində H basqısı və Q no- minal sərfli nasos seçilir. Bu halda, əgər QQ2 – boru kəmərində neft axınının həqiqi sərfidir.
Stansiyada nasosların sayı (n) elə götürlməlidir ki, nQ ≥ Q2 şərti ödənilsin. Paralel birləşən iki eyni tipli nasosun sərfi, yaxud bu halda Q=f(H) xarakteristika əyrisinə əsasən ümumi sərf Q(I+II)=2Q olur (şəkil 3.7).
Şəkil 3.7. stansiyada işləməsində

İkinci halda, HQ2 olduqda, hər bir stan- siyada nasoslar iki və daha çox götürülərək, boru kəmərinə ardıcıl birləşdirilir (şəkil 3.8). Nasosların sayı elə götürülmə- lidir ki, nH > Hst olsun. Onda ardıcıl birləşən iki eyni tipli nasosların Q=f(H) xarakteristika əyrisinə görə ümumi sərf
QI+II=QI=QII=Q, ümumi basqı isə HI+II=HI+HII=2H olar (şəkil 3.9).
Üçüncü halda, H


Şəkil 3.9. Hər bir qrupda nasosların sayı eyni olmaqla elə götürürməlidir ki, n1Q=n2Q〉 Q2 və H+H+…+H=n1H=n2H ≥ Hst şərtləri ödənilsin. Hər bir qrupda paralel birləşmiş eyni tipli iki nasos ardıcıl birləşdikdə, bu iki qrup üzrə Q=f(H) xarakteristikası əyrilərindən istifadə etməklə ümumi sərf Q1+2=QI+II=QIII+IV=2Q, ümumi basqısı isə H1+2=HI+II+HIII+IV=H+H=2H olur (şəkil3.11). n1 və n2 – şəkil 3.9 – da götürülən sxemə əsasən uyğun olaraq I və II qrupda mərkəzdənqaçma nasoslarının sayıdır. Göstərilən sxem üzrə n1=n2=2 qəbul edilmişdir. Nasos stansiyaları, şəkil 3.6–da göstərilən sxem üzrə bir nasosun sərfi kifayət etmədikdə; şəkil 3.8 – də göstərilən sxem üzrə bir nasosun yaratdığı basqı kifayət etmədikdə; şəkil 3.10 – da göstərilən sxem üzrə isə bir nasosun həm sərfi, həm də yarada biləcəyi basqı kifayət etmədikdə qurulur. Ancaq bir nasosun



yaratdığı basqı və sərfi tələbatı ödəyirsə, onda hər bir stansiyada da elə bir nasos quraşdırılır.