181
Şəkil 103. Ser Coşua Reynolds (Joshua Reynolds). Avtoportret
90
Bulvar romanı (rusca бульварный роман) – ciddi məzmundan və bədii
keyfiyyətdən məhrum olan, adətən oğru, fırıldaqçı, avantürist və digər yaramaz ünsürlərin
həyatını təsvir edən romana deyilir.
91
«Doqquzluq gəlmək» bir frazeoloji ifadədir. Doqquzluq gəlməyə rus dilində
belə deyirlər: обвести вокруг пальца, умело обмануть, ловко обмануть, провести [7,
səh. 811, sol sütun].
Filoloqlar Qulu Məmmədqulu oğlu Məhərrəmli və Rafiq Ələkbər oğlu
İsmayılovun 2015-ci ildə çap etdirdikləri «Azərbaycan dilinin frazeologiya lüğəti»ndə
«doqquzluq gəlmək» dedikdə «aldatmaq» başa düşüldüyü qeyd edilir. Həmin istilahın
sinonimi kimi aşağıdakı frazeoloji ifadələr göstərilir: əyri yola əl atmaq; fırıldaq işlətmək;
hiylə gəlmək; hiylə işlətmək; hiyləyə əl atmaq; kələk gəlmək; nömrə gəlmək [15, səh. 96].
Görkəmli dilçi Musa İsrafil oğlu Adilov 1982-ci ildəçap etdirdiyi «Niyə belə
deyirik» adlı kitabında «doqquzluq gəlmək» ifadəsi haqqında söhbətində yazır: «Müasir
dilimizdə «aldatmaq» anlayışını ifadə etmək üçün bir vulqarizm kimi işlənən bu birləşmə
əslində çox qədim türk adətləri ilə əlaqədar yaranıb formalaşmışdır» [2, səh. 151].
Bəzən «qabağına doqquzluq çaxarmaq» ifadəsi işlənir. Rus dilində həmin
ifadəyə belə deyirlər: утереть нос [19, səh. 495, sol sütun].
92
Gillrey Ceyms (ingiliscə James Gillray; rusca Джеймс Гиллрей) – ingilis
karikaturaçı rəssamı və oymaçısı. 1756-cı (bəzi mənbələrə görə 1757-ci) ilin 13
avqustunda Çelsidə, indiki London rayonunda anadan olmuşdur. Əsasən 1792-ci ildən
1810-cu ilə qədər dərc etdirdiyi aşılanmış siyasi və sosial satiraları ilə məşhurluq
qazanmışdır. C. Gillrey haqlı olaraq «siyasi karikaturanın atası» adlandırılmışdır. İki ən
nüfuzlu və təsirli karikaturaçıdan biri hesab edilir. Digər karikaturaçı məşhur ingilis
rəssamı, milli naqqaşlıq məktəbinin banisi və nəhəng nümayəndəsi, illüstrator, satirik
qravüralar müəllifi Uilyam Hoqart (William Hogarth) naqqaşlıq və qrafikada yeni janrlar
kəşf etmişdir. Lakin incəlikləri daha ağıllı təsvir etməsinə, yumor hissinin güclü və həyat
bilgilərinin geniş olmasına, resurs məhsuldarlığına, ərsəyə gətirdiyi əsərlərin həddən ziyadə
gözəl alınmasına və gülüş doğuran xüsusiyyətinin kəskin duyulmasına görə bütün
karikaturaçılar arasında birinci yer tərəddüd edilmədən məhz Ceyms Gillreyə verilir. Onun
baronetdən tutmuş aş nazir və generallara qədər yaratdığı satirik əsərlər sevilə-sevilə
182
baxılır. Sənətkarının əsərlərinin əksəriyyəti üçün böyük qrotesk və boyaların parlaq
çalarlarının zəngin palitrası xarakterikdir.
Ceyms Gillrey 1815-ci ilin 1 iyununda London şəhərində vəfat etmişdir.
Şəkil 104. Ceyms Gillrey (James Gillray; 1756/1757–1815)
Şəkil 105. Uilyam Hoqart (William Hogarth; 1697–1764). Avtoportret, 1745-ci
il
93
Bioqrafik film – tanınmış, məşhur insanların, şöhrətli şəxsiyyətlərin həyat yolu
haqqında söylənən əfsanələri, edilən rəvayət və hekayələri, danışılan nağılları, açıqlanan
təhkiyələri özündə birləşdirən kinematoqrafik janrdır. Onlar başqa sözlə bioqrafiya filmi,
yaxud film-bioqrafiya adlanır. Bioqrafik filmlərin əsas məqsədi fakt və hadisələrin gedişinə
müəyyən personaların təsirini açıb göstərməkdir. Real həyat hadisələrinə istinad etdiyindən
bunların mühüm tarixi əhəmiyyəti vardır. Bir çox insanların bioqrafik filmləri maraqla
izləmələrinin səbəbi məhz həqiqətə uyğun fakt və hadisələrin açılmasıdır. «Biabırçı ledi U»
filmi məhz belələrindəndir.
183
94
Rabenhold Holli (ingiliscə Hallie Rubenhold; rusca Холли Рабенхольд) –
britaniyalı tarixçi. Onu həmçinin Helli Rubenhold kimi də yazırlar. 1971-ci ildə Amerika
Birləşmiş Ştatlarının Kaliforniya ştatının Los-Anceles şəhərində doğulmuşdur.
Şəkil 106. Holli Rabenhold (Hallie Rubenhold).
95
Dormer Natali (ingiliscə Natalie Dormer; rusca Натали Дормер) – britaniyalı
aktrisa.
184
Şəkil 107. Teleseriallar ulduzu Natali Dormer (Natalie Dormer). 1982-ci ilin 11
fevralında Böyük Britaniyanın Redinq şəhərində anadan olmuşdur.
96
Ohanyan Robert Robertoviç (rusca Роберт Робертович Оганян; 1964–2008)
– erməni əsilli rus yazıçısı, ingilis və fransız dillərindən tərcüməçi. 1964-cü ilin 2 mayında
doğulmuş, 2008-ci ilin 12 martında 44 yaşında ikən vəfat etmişdir.
Şəkil 108. Robert Robertoviç Ohanyan (1964–2008)
97
Saatçi Çarlz (ingiliscə Charles Saatchi; rusca Чарльз Саатчи) – Böyük
Britaniya biznesmeni, sahibkar, öz qardaşı Morislə birlikdə «Saatçi və Saatçi» («Saatchi &
Saatchi»; 1995-ci ilə qədər dünyada ən nəhəng agentlik olmuşdur) reklam agentliyinin
həmtəsisçisi, art-diler, incəsənət əsərlərinin qiymət qoyanı və kolleksioneri, «Saatçi
qalereyası» («The Saatchi gallery») sahibi.
185
Şəkil 110. Çarlz Saatçi (Charles Saatchi). 1943-cü ilin 9 iyununda İraqın
paytaxtı Bağdad şəhərində anadan olmuşdur. 73 yaşlı sənətkar hazırda Böyük Britaniyada
yaşayır.
Şəkil 111. Çarlz Saatçi. Rəssam Pol Harvinin (Paul Harvey) əsəri
Dostları ilə paylaş: |