Kimyavi əsaslar Modulun nömrəsi: 12 Bakı 2016

Praktiki bacarıqların qiymətləndirilməsi

Praktik tapşırıq 3.1 – Bulanıq sudan qarışıqların ayrılması

Qiymətləndirmə ölçüsü	Bəli	Xeyr
1. İş paltarı və əlcəyi geyindinizmi?
2. İşləri yerinə yetirərkən təhlükəsizlik qaydalarına əməl etdinizmi?
3. İşləri yerinə yetirərkən icraya dair təlimatdan istifadə etdinizmi?
4. Bulanıq sudan qarışıqların ayrılması işlərinin yerinə yetirilməsini şifahi söylədinizmi?
5. Bir stəkana yarısına qədər su tökdünüzmü?
6. Stəkanın içərisinə bir qaşıq təbaşir tozu və ya gil əlavə etdinizmi?
7. Başqa bir stəkanın içərisinə ştativin həlqəsinə içərisinə süzgəc kağızı qoyulmuş şüşə qıf yerləşdirdinizmi?
8. Kağızın necə bükülməsini və qıfa yerləşdirilməsini müəllim ayrıca göstərdimi?
9. Şüşə cubuq götürüb ucunu qıfın içərisindəki süzgəc kağızının bükülmüş qalın tərəfinə tutaraq bulanıq suyu çubuğun üzəri ilə axıtdınızmı?
10. 3-5 dəqiqədən sonta filtratı nümayiş etdirdinizmi?

Praktik tapşırıq 3.2 – Kerosin və su qarışığının ayrılması

Qiymətləndirmə ölçüsü	Bəli	Xeyr
1. İş paltarı və əlcəyi geyindinizmi?
2. İşləri yerinə yetirərkən təhlükəsizlik qaydalarına əməl etdinizmi?
3. İşləri yerinə yetirərkən icraya dair təlimatdan istifadə etdinizmi?
4. Kerosin və su qarışığının ayrılması işlərinin yerinə yetirilməsini şifahi söylədiniz?
5. Stəkanda kerosin və suyu qarışdırdınızmı?
6. Qarışığı ayırıcı qıfa töküb, dəmir ştativə bərkitdinizmi?
7. Alt hissəsəinə başqa stəkan qoyaraq kranı açdınızmı?
8. Qıfdakı ağır maye (su) damcılarla axdımı?
9. Ağır maye təbəqəsi (su) tökülüb qurtardıqdan sonra kranı bağladınızmı?
10. Qabda qalan sudan ayrılmış kerosin olmasını yəqin etdinizmi?

Praktik tapşırıq 3.3 – Su və spirt qarışığının ayrılması

Qiymətləndirmə ölçüsü	Bəli	Xeyr
1. İş paltarı və əlcəyi geyindinizmi?
2. İşləri yerinə yetirərkən təhlükəsizlik qaydalarına əməl etdinizmi?
3. İşləri yerinə yetirərkən icraya dair təlimatdan istifadə etdinizmi?
4. Su və spirt qarışığının ayrılması işlərinin yerinə yetirilməsini şifahi söylədinizmi?
5. Distillə cihazını yığdınızmı?
6. Vürs kolbasının yarısınadək adi su və spirt qarışığı (150 ml su və 50 ml spirt) tökdünüzmü?
7. Kolbanın içərisinə qaynamanın gur getməməsi üçün 3-4 kapilyar borucuq yerləşdirdiniz?
8. Vürs kolbasını içərisindən 100 dərəcəlik bölgülü termometr keçirilmiş tıxacla bağladınız?
9. Termometrin civəli ucu kolbanın yan borusundan azca aşağı səviyyədə olmasını təmin etdinizmi?
10. Soyuducunu Vürs kolbasına tıxacla birləşdirdinizmi?
11. Çıxış borusuna isə allonj və konus şəkilli kolba qoydunuz?
12. Soyuducunun rezin borusunu su kranına birləşdirdinizmi?
13. Çox da güclü olmayan su axını buraxdınız?
14. Soyuducunun çıxış borusunun su kranı ləyəninin içində olmasını təmin etdinizmi?
15. Spirt lampasını yandırıb Vürs kolbasındakı qarışığı qızdırdınız?
16. Termometrdə civə 80^0 C-yə çatdıqdan sonra spirt buxarları soyuyaraq konusvari kolbaya damcı- damcı töküldümü?
17. Spirt azca (25-30ml) yığıldıqda lampanı kənara çəkib spirtin iyini 2-3 sınaq şüşəsində yoxladınızmı?

Praktik tapşırıq 3.4 – Rəngsiz mayelərdən çöküntünün əmələ gəlməsi

Qiymətləndirmə ölçüsü	Bəli	Xeyr
1. İş paltarı və əlcəyi geyindinizmi?
2. İşləri yerinə yetirərkən təhlükəsizlik qaydalarına əməl etdinizmi?
3. İşləri yerinə yetirərkən icraya dair təlimatdan istifadə etdinizmi?
4. Rəngsiz mayelərdən çöküntünün əmələ gəlməsi işlərinin yerinə yetirilməsini şifahi söylədiniz?
5. Sınaq şüşəsində 2-3 ml sulfat turşusu və ya onun duz məhlulu tökdünüzmü?
6. Bu məhlula bir o qədər də bariumun həll olan duz məhlulu yaxud bariumhidroksid məhlulu əlavə etdiniz?
7. Bu zaman ağ rəngli çöküntü əmələ gəldimi?

Praktik tapşırıq 3.5 – Suyun analizi

Qiymətləndirmə ölçüsü	Bəli	Xeyr
1. İş paltarı və əlcəyi geyindinizmi?
2. İşləri yerinə yetirərkən təhlükəsizlik qaydalarına əməl etdinizmi?
3. İşləri yerinə yetirərkən icraya dair təlimatdan istifadə etdinizmi?
4. Suyun analizinin aparılmasına dair qaydaları şifahi söylədinizmi?
5. Hofman cihazının (kranların səviyyəsinə qədər) qıfına tam dolana qədər sulfat turşusu məhlulu töküb və kranları bağladınızmı?
6. Elektrodları elektrik mənbəyinə birləşdirdinizmi?
7. Suyun parçalanmasından alınan qazlar cihazın sağ və sol borularının yuxarısına qalxanda siz suyu sıxışdırıb qıfın borusuna doldurdunuz?
8. Cihazın borusunun birində toplanan qazın həcmi o birindən 2 dəfə artıq olması gördünüzmü?
9. Buraya H2 qazı yığılmasını bildinizmi?
10. Həcmi az olan borunun yuxarısında isə O2 qazı toplanmasını bildinizmi?
11. Reaksiyanın tənliyi yaza bildinizmi?
12. Təzyiqi artırmaq üçün qıfa bir qədər də H2SO4 məhlulu tökdünüz?
13. Kiçik sınaq şüşəsinə əvvəlcə H2 qazını (kranı açmaqla) doldurdunuzmu?
14. Alova tutaraq H2 qazının varlığını sübut etdinizmi?
15. Sonra közərmiş çöp hazırlayaraq onu cihazın o biri borusundan doldurulmuş sınaq şüşəsinə saldınızmı?
16. Çöpün alovlanması O2 qazının varlığını təsdiq etdi?

Praktik tapşırıq 3.6 - Suyun sintezi

Qiymətləndirmə ölçüsü	Bəli	Xeyr
1. İş paltarı və əlcəyi geyindinizmi?
2. İşləri yerinə yetirərkən təhlükəsizlik qaydalarına əməl etdinizmi?
3. İşləri yerinə yetirərkən icraya dair təlimatdan istifadə etdinizmi?
4. Suyun sintezinin aparılmasına dair qaydaları şifahi söylədinizmi?
5. Təcrübəni evdiometrdə aparırdınız?
6. Evdiometr olmadıqda 25- 30 sm-lik qalın divarlı boru götürüdünüzmü?
7. Borunun bir ucu içərisindən azca yoğun (0,5 -1 mm en kəsiyi olan) mis məftil keçirib tıxacla kip bağladınızmı?
8. Elektrodlar birbirinə 0,5 sm-ə qədər yaxın olmasını təmin etdinmizmi?
9. Evdiometrin yuxarı, elektrodlar olan hissəsəində aralarında 1,5 sm olan bölgülərin qeyd olunmasına diqqət etdinizmi?
10. Evdiometri qaynadılmış və soyudulmuş su ilə doldurdunuzmu?
11. İçərisində ortasınadək su ilə doldurulmuş kristallizatora salaraq dəmir ştativə bərkitdiniz?
12. Evdiometrə qaz alınan cihazlardan 2 bölgü O2 qazının, 2 bölgü də H2 qazının buraxılmasını təmin etdinizmi?
13. Cihazın elektrodlarını induksiya makarasına birləşdirib qığılcım yaratdınız?
14. Güclü olmayan partlayış alındımı?
15. Partlayışdan sonra evdiometrdəki suyun səviyyəsi 3 bölgü yuxarı qalxdımı?

Praktik tapşırıq 3.7 - Bərk maddələrin suda həll olunmasının müxtəlifliyi

Qiymətləndirmə ölçüsü	Bəli	Xeyr
1. İş paltarı və əlcəyi geyindinizmi?
2. İşləri yerinə yetirərkən təhlükəsizlik qaydalarına əməl etdinizmi?
3. İşləri yerinə yetirərkən icraya dair təlimatdan istifadə etdinizmi?
4. Bərk maddələrin suda həll olunmasının müxtəlifliyi aşkar edən qaydaları şifahi söylədinizmi?
5. 6 ədəd sınaq şüşəsinə onların həcminin 1/3-i qədər distillə suyu töküb hər birinin üzərinə eyni miqdarda şəkər, NaNO3, NaCl, MgSO4, kömür tozu və narın qum əlavə etdinizmi?
6. Sonra hər birinin ağzını barmağınızla tutub möhkəm çalxaladınız?
7. Həll olmayan maddələr dibə çökdükdən sonra, məhlulların üst hissəsindın pipetlə damcı götürüb böyük şüşə lövhə üzərinə keçirdinizmi?
8. Şüşə lövhəni dəmir ştativin həlqəsi üzərinə qoyub spirt lampası alovu ilə ehtiyyatla qızdırdınızmı?
9. Hansı maddə məhlulundan götürülən damcıların yerində daha çox bərk maddə qalığı əmələ gəldiyini izlədinizmi?
10. Hansı sınaq şüşəsindən götürülən damcıların yerində bərk maddə qalığı əmələ gəlmədiyini aşkarladınızmı?

Praktik tapşırıq 3.8 – Suyun kimyavi xasələri

Qiymətləndirmə ölçüsü	Bəli	Xeyr
1. İş paltarı və əlcəyi geyindinizmi?
2. İşləri yerinə yetirərkən təhlükəsizlik qaydalarına əməl etdinizmi?
3. İşləri yerinə yetirərkən icraya dair təlimatdan istifadə etdinizmi?
4. Suyun kimyavi xasələrini şifahi söylədinizmi?
5. 1) Fosfor - oksidlə suyun reaksiyasını apardınız?
6. Dəmir qaşıqda fosforu yandırıb içərisinə həcminin 1/4-i qədər distillə suyu və 1-2 damcı lakmus əlavə edilmiş kolbaya (bankaya) saldınızmı?
7. Dəmir qaşıq suya toxundumu?
8. Yanma reakisyası başa çatdıqdan sonra kolbanın ağzını şüşə lövhə ilə örtüb çalxaladınızmı?
9. Qırmızı rəngli məhlul alınması turşu əmələ gəldiyini sübut etdimi?
10. Reaksiya tənlikləri yazdınızmı?
11. 2) Suyun kalsium-oksidlə reaksiyasını apardınızmı?
12. Çini kasaya azca CaO qoyub üzərinə porsiyalarla distillə suyu töküb, hər dəfə çoxlu istilik alındığını və kasacığın qızdığını müşahidə etdinizmi?
13. Alınmış qatı xəşilvari kütlədən bir azca şüşə çubuqla stəkana keçirib distillə su ilə qarışdırb üzərinə 1-2 damcı fenolftalein əlavə etdinizmi?
14. Moruğu rəng alıdımı?

Praktik tapşırıq 3.9 – Kristalhidratın formulunun təyini

Qiymətləndirmə ölçüsü	Bəli	Xeyr
1. İş paltarı və əlcəyi geyindinizmi?
2. İşləri yerinə yetirərkən təhlükəsizlik qaydalarına əməl etdinizmi?
3. İşləri yerinə yetirərkən icraya dair təlimatdan istifadə etdinizmi?
4. Kristalhidratın formulunun təyini qaydasını şifahji söylədinizmi?
5. Texniki kimyavi tərəzidə 0,01 qr dəqiqliklə, təmiz yuyulub qurudulmuş və sonra közərdilmiş çini qabın qapağı ilə birlikdə çəkisini təyin etdinizmi?
6. Qaba 2 qrama yaxın natrium karbonat töküb, 0,01 qr qəqiqliklə tərəzidə qapağı ilə birlikdə çəkdinizmi?
7. Ağzı qapaqla örtülmüş qabı dəmir ştativin halqası üzərinə qoyulan üçbucağa yerləşdirdiniz?
8. Qabı əvvəlcə yavaş, sonra 10 dəqiqə müddətində şiddətlə qızdırdınızmı?
9. Qızdırılmanı dayandırıb, qabı eksikatora yerləşdirdinizmi?
10. Qab soyuduqdan sonra qapağı ilə birlikdə tərəzidə çəkdinizmi?
11. Qabı yenidən 10 dəqiqəyə qədər şiddətli qızdırdıqdan sonra eksikatorda soyutdunuzmu?
12. Soyuduqdan sonra ikinci dəfə çəkdiniz?
13. Duz susuzluşdıqdan sonra onun xarici görünüşündə dəyişikliyi gördünüzmü?
14. Boş və içərisində duz olan qabın çəkisini müqayisə aparmaqdan ötrü dəftərinizdə qeyd etdinizmi?

Praktik tapşırıq 3.10 – Kalium – nitratın həll olmasına temperaturun təsiri

Qiymətləndirmə ölçüsü	Bəli	Xeyr
1. İş paltarı və əlcəyi geyindinizmi?
2. İşləri yerinə yetirərkən təhlükəsizlik qaydalarına əməl etdinizmi?
3. İşləri yerinə yetirərkən icraya dair təlimatdan istifadə etdinizmi?
4. Kalium – nitratın həll olmasına temperaturun təsiri haqda qaydaları şifahi söylədinizmi?
5. Sınaq şüşəsini yarıya qədər su ilə doldurdunuzmu?
6. Ora azca narın əzilmiş kaliun – nitrat töküb çalxaladınızmı?
7. Duz həll olduqdan sonra, kalium – nitratın yeni miqdarını töküb çalxalamaqla həll etdiniz?
8. Bu prosesi əlavə edilən duzun həll olması dayanana qədər davam etdirdinizmi?
9. Sınaq şüşəsini qızıdıraraq ondakı duz həll olduqda yenə də kalium – nitrat əlavə etdinizmi?
10. Məhlul qaynayana qədər sınaq şüşəsini qızdırmaqla həll olmamış duzu həll etdinizmi?
11. Sınaq şüşəsinin soyumağa qoyaraq kalium – nitratın kristallaşmasını müşahidə etdinizmi?
12. Deməli temperaturun artması kalium – nitratın suda həll olmasına həlledici təsir göstərdimi?

Praktik tapşırıq 3.11 – Mis 2-sulfidin formulunun təyini

Qiymətləndirmə ölçüsü	Bəli	Xeyr
1. İş paltarı və əlcəyi geyindinizmi?
2. İşləri yerinə yetirərkən təhlükəsizlik qaydalarına əməl etdinizmi?
3. İşləri yerinə yetirərkən icraya dair təlimatdan istifadə etdinizmi?
4. Kristalhidratın formulunun təyini qaydasını şifahji söylədinizmi?
5. Texniki kimyavi tərəzidə 0,01 qr dəqiqliklə, təmiz yuyulub qurudulmuş və sonra közərdilmiş çini qabın qapağı ilə birlikdə çəkisini təyin etdinizmi?
6. Qaba 2 qrama yaxın natrium karbonat töküb, 0,01 qr qəqiqliklə tərəzidə qapağı ilə birlikdə çəkdinizmi?
7. Ştativi qab ilə birlikdə sorucu şkafa aparıb, qabı ehtiyatla qızdırdınızmı?
8. Bir qədər gözlədikdən sonra metal maşa ilə qabın qapağını qaldırıb kükürdün əriməsini yoxladınızmı?
9. Kükürd ərimiş olarsa tərəzidə çəkilmiş mis tozunu ehtiyatla kükürdün üzərinə əlavə etdinizmi? Kükürd əriməyibsə qapağı yenidən örtüb kükürdün əriməsini gözlədinizmi?
10. Qabın qapağını örtüb, orada kükürd qalmayana qədər qızdırmağı davam etdirdinizmi?
11. Götürülmüş mis ilə kükürd birləşdikdən sonra qabı eksikatorda soyudub tərəzidə çəkdinizmi?
12. Bundan sonra qabı ağzı qapalı halda yenidən közərdib yenə də eksikatorda soyumasını gözləyib, təkrar tərəzidə çəkdiniz?
13. Hər iki dəfə tərəzidə çəkərkən alınan nəticələr uyğun gələrsə təcrübəni bitmiş hesab etdiniz?
14. İşin başa çatmadığı halda qabın qızdırılmasını, eksikatorda soyudulmasını və çəkilməsini tarazlıq yaranana qədər davam etdirdinizmi?