Kimyodan o’quv qo’llanma jizzax -2022

3. Kislotalar asoslar bilan reaksiyaga kirishib, tuz va suv hosil qiladi va bu reaksiya neytrallanish reaksiyasi deb ataladi.
Ca(OH)₂ + H₂SO₄ = CaSO₄ + 2H₂O
Fe(OH)₃ + 3HNO₃ = Fe(NO₃)₃ + 3H₂O
4. Kislotalar tempratura ta’sirida parchalanadi va tegishli kislotali oksid bilan suvni hosil qiladi:
H₂CO₃ → CO₂ + H₂O
H₂SO₄ → SO₃ + H₂O
H₂SO₃ → SO₂ + H₂O
4HNO₃ → 4NO₂ + 2H₂O + O₂
Kislotаlаrning fizik xossаlаri. Oddiy shаroitdа kislotаlаr suyuq vа qаttiq moddаlаr holidа bo’lishi mumkin. Mаsаlаn: HNO₃, H₂SO₄, H₃PO₄, CH₃COOH lаr suyuq, H₂C₂O₄, H₃BO₃ lаr esа qаttiq moddlаrdir. Kislotаlаrning deyarli hаmmsi suvdа eriydi (H₂SiO₃ suvda erimaydi). Ularning eritmalari nordon ta'mli bo'ladi, o'simlik va hayvon to'qimalarini yemiradi, lakmusning ko'k rangini qizilga, fenolftalein eritmasini rangsiz, metiloranjning sariq rangini pushti (binafsha) rangga o'zgartiradi.
Tuzlar.
Tarkibida metall ionlari, shunungdek ammoiy ioni va kislota qoldiqlaridan iborat bo'lgan murakkab birikmalarga tuzlar deyiladi. Tuzlar, tuz hosil qiluvchi metall ioni va kislota qoldig'i xususiyatiga qarab, har xil turga bo'linadi:

• 
  normal (o'rta) tuzlar KNO₃, K₂SO₄
  
• 
  nordon (gidro) tuzlar KHSO₄, Ca(HSO₄)₂
  
• 
  asosli (gidroksi) tuzlar Mg(OH)NO₃, Al(OH)SO₄
  
• 
  qo'shaloq tuzlar KAl(SO₄)₂
  
• 
  kompleks tuzlar [Cu(NH₃)₄]SO₄, K₄[Fe(CN)₆]
  

O’rta tuzlar tarkibiga ko’ra faqat metall atomi yoki ammoniy gruppasi va kislota qoldig’idan tuzilgan. Ular to’la dissotsilanadi. Shuning uchun ular dissotsilanganda faqat metall kationlari va kislota qoldig’i anionlari hosil bo’ladi:
NaCl = Na⁺ + Cl^- K₃PO₄ = 3K⁺ + PO₄^3-
CuSO₄ = Cu²⁺ + SO₄^2- Fe₂(SO₄)₃ = 2Fe³⁺ + 3SO₄^2-
Al(NO₃)₃ = Al³⁺ + 3NO₃^2- Na₂SO₄ = 2Na⁺ + SO₄^2-
FeCl₃ = Fe³⁺ + 3Cl^- MgSO₄ = Mg²⁺ + SO₄^2-
K₄P₂O₇ = 4K⁺ + P₂O₇^4-