Kimyoviy texnologiya fanini paydo bo`lishi va respublikamizda rivojlanishi. Reja

Texnologiya - iborasi grekcha ikki so`zdan iborat bo`lib: «texnos» – san`at yoki hunar va «logos» – fan so`zlaridan tarkib topgan. Demak bu terminning to`liq ma`nosi «Hunar haqidagi fan» demakdir. Lekin bu ibora hozirgi zamon texnologiyasini to`la tasvirlab bera olmaydi.

• Texnologiya - iborasi grekcha ikki so`zdan iborat bo`lib: «texnos» – san`at yoki hunar va «logos» – fan so`zlaridan tarkib topgan. Demak bu terminning to`liq ma`nosi «Hunar haqidagi fan» demakdir. Lekin bu ibora hozirgi zamon texnologiyasini to`la tasvirlab bera olmaydi.
• Bu fan xom ashyolarni keng miqyosida xalq va sanoat iste`mol buyumlari, hamda ishlab chiqarish mahsulotlari va vositalariga aylantirish jarayonlarini o`rganadi.
• Masalan, rudalardan metallar olish, paxta tolasidan gazmollar ishlab chiqarish, g`alla mahsulotlaridan ozuq-ovqat mahsulotlari olish, hamda turli kimyoviy mahsulotlar ishlab chiqarishda sodir bo`ladigan barcha jarayonlarni o`rganadi.
• Shu bilan birga ana shu mahsulotlarni olishdagi iqtisodiy jihatdan qulay yo`llarni izlab topadi.
• Qayta ishlash vaqtida yuz beradigan jarayonlar fizik-mexanik yoki kimyoviy bo`lishi mumkin. Shuning uchun ishlab chiqarishning barcha turlari ikki katta texnologiyaga: mexanikaviy va kimyoviy texnologiyaga bo`lib o`rganiladi.

Mexanikaviy texnologiya – xom ashyolarni qayta ishlash vaqtida materiallarda sodir bo`ladigan tashqi shakl va o`lchamlar o`zgarishlari, hamda ba`zi vaqtda fizikaviy xossalarini o`zgarishi bilan boradigan jarayon va usullarni o`rganadi.

• Mexanikaviy texnologiya – xom ashyolarni qayta ishlash vaqtida materiallarda sodir bo`ladigan tashqi shakl va o`lchamlar o`zgarishlari, hamda ba`zi vaqtda fizikaviy xossalarini o`zgarishi bilan boradigan jarayon va usullarni o`rganadi.
• Masalan, metall plastinkadan tishli g`ildirak ishladb chiqarish yoki paxta tolasidan gazmol ishlab chiqarish shular jumlasidandir. Bunday ishlab chiqarishlarda asosan fizikaviy o`zgarishlargina sodir bo`ladi.
• Kimyoviy texnologiya – boshlang`ich moddalarning kimyoviy tarkibi va ichki tuzilishi o`zgarishi bilan boradigan jarayonlarni o`rganadi.
• Kimyoviy texnologiya barcha kimyoviy jarayonlarni o`rganadi. Kimyoviy reaksiyalar ishlab chiqarishning asosini tashkil etsa, u holda bunday ishlab chiqarish kimyoviy ishlab chiqarishga kiritiladi.
• Masalan, sulfat kislota ishlab chiqarish, sintetik kauchuklar ishlab chiqarish va hokazolar.
• Ip va jun gazlamalar ishlab chiqarishda ham kimyoviy o`zgarishlar (oqartirish, bo`yash va hokazo) sodir bo`ladi, lekin bu mahsulotlarni sun`iy va sintetik tolalar kabi kimiyoviy mahsulotlar qatoriga kiritib bo`lmaydi.