Kimyoviy texnologiya

Тajriba № 2. Muvaqqat qattiqlikni yo’qotish. 
Ikkita probirka olib ularga oldingi tajribada hosil qilingan qattiq 
suvdan soling. Probirkalardan birini ushlagich yordamida extiyotlik bilan to 
CaCO
3
cho’kmasi hosil bo’lguncha qaynating. 
Ikkinchi probirkaga esa o’yuvchi natriy yoki oxakli suv qo’shib, unda 
ҳam CaCO
3
cho’kmasini hosil qiling. Reaksiya tenglamasini yozing. 
3-Laboratoriya ishi 
Suvning umumiy qattiqligini aniqlash 
Ushbu usul suv tarkibidagi kalsiy va magniyning ishqor 
aralashmasining ta`sirlanishiga asoslangan bo`lib, ular kalsiy karbonat tuzi 
va magniy gidroksidi shaklida cho`kadilar. 
Kerakli jihozlar: 
1.
Ishqor aralashmasi ( Na
2
CO
3 
ning 0,1 normal eritmasi va NaOH 
ning 0,1 normal eritmasidan bir xil miqdorda qo`shib, hosil qilingan ishqor 
aralashmasi); 
 
 
Xlorid kislotaning 0,1 normal eritmasi;
 
 
 
To`q sariq metilning 1% li eritmasi;
 

---

21 
 
Sig’imi 200 mlli byuretkalar; 
 
 
 
Pipetkalar
 
Qizdirgich
 
Ishni bajarish tartibi 
1. Suvning karbonat qattiqligi aniqlanganidan keyin, kolbaga byuretkadan 
20 ml ishqorli aralashma qo`shilib, 3 daqiqa qaynatiladi. 
2. Suyuqlik sovutiladi, o`lchov silindriga qo`yiladi, unga 200 ml distillangan 
suv qo`shilib, filtrlanadi. Filtratdan 100 ml suyuqlik olinib, unga 1-2 tomchi 
indikator qo`shilib, suyuqlik xlorid kislotaning 0,1 normal eritmasi bilan titrlanadi. 
3. Titrlash uchun aralashmaning yarmi olinganligi sababli (100 ml filtrat), 
titrashga o`tgan eritmaning millitrlar miqdori 2 ga ko`paytirilib, ishqorli erli metall 
tuzlari bilan reaksiyaga kirishmagan ishqorli eritma millilitrlarining miqdori 
topiladi. 
4. Bu miqdor 20 ml ishqorli eritmadan olib tashlanib, (minus qilinib), qolgan 
natija 2,8 ga ko`paytirilib, suvning umumiy qattiqligi topiladi. 
Suvning doimiy qattiqligi uning umumiy va karbonat qattiqligi orasidagi 
farqqa teng bo`ladi. 
Masalan, 100 ml filtratni titrlash uchun xlorid kislotaning 0,1 normal 
eritmasidan 6,5 ml sarflanadi. Unda suvning umumiy qattiqligi quyidagiga teng 
bo`ladi: 
6,5*2=13 ml 
20-13=7 ml
7 ml*2,8=19,6° 

---

22 
Suvning doimiy qattiqligiuning umumiy va karbonat qattiqligi orasidagi 
farqqa teng bo`lganligi uchun 19,6-70=12,6° ga teng bo`ladi. 
Tajribada olingan natijalar 3-jadvalga yoziladi: 
3-jadval 
Suv namunalari 
Suvning qattiqligi 
Karbonat 
Domiy 
Umumiy 
1 
2 
3