Kirish I bob. Nazariy ma’lumotlar
Yüklə 184,44 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- III.1 Umumiy oʻrta ta’lim maktablarida Yer va Oyning Quyosh atrofidagi harakati mavzusini oʻqitishning metodik jihatlari
| III. Metodik boʻlim
Bu boʻlim orqali umumiy oʻrta ta’lim maktablarida Yer va Oyning Quyosh atrofidagi harakati mavzusini oʻqitishning metodik jihatlari, umumiy oʻrta ta’lim maktablari 9-sinflari uchun Yer va Oyning Quyosh atrofidagi harakati mavzusidagi bir soatlik dars ishlanmasi, akademik litseylar uchun Yer va Oyning Quyosh atrofidagi harakati mavzusidagi ikki soatlik dars ishlanmasi keltirib oʻtilgan. Mavzuni yoritib berishda PhET Interactive Simulations dasturi simulyatsiyalaridan foydalanish, uni darsning qaysi jarayonida qoʻllash kerakligi yozilgan. III.1 Umumiy oʻrta ta’lim maktablarida Yer va Oyning Quyosh atrofidagi harakati mavzusini oʻqitishning metodik jihatlari Umumiy oʻrta ta’lim maktablarida osmon jismlari haqidagi mavzular fizika darsligida ajratilgan bob orqali oʻtiladi. Mavzular koʻlamiga nisbatan ajratilgan soatlar hajmi biroz kamlik qiladi. Bobni oʻqitish uchun 10 soatlik dars hajimi ajratilgan. 45 daqiqalik dars davomida mavzuning mohiyatini toʻla ochib berish pedagogik jihatdan biroz mushkul vazifa hisoblanadi. Ta’lim standartiga koʻra, fizika darslarini oʻtish jarayonida mavzuga mos nazariy ma’lumotlar, formulalar, mavzuning hayotimizga aloqador jihatlari, tarixiy ma’lumotlar oʻqituvchi tomonidan oʻquvchilarga yetkazib berish lozim. Qisqa vaqt davomida bunday ma’lumotlarni oʻquvchilarga yetkazish uchun mavzuga mos metodikani shakillantirish zarur boʻladi. Zamonaviy pedagogik va axborot texnologiyalari bu imkoniyatni bizga beradi, qachonki buday texnologiyalardan mavzuni oʻqitishning samaradorligini oshirishga yordam beradiganlari tanlansa. Mavzuga mos oʻqitish texnologiyalarini tanlash ayniqsa astronomiyaga bogʻliq mavzularni oʻqitishda qoʻl keladi. Chunki umumiy oʻrta ta’lim maktablari 9- sinflarida bunday mavzular boshlangʻich tushunchalar berish uchun xizmat qiladi. Yer va Oyning Quyosh atrofidagi harakati mavzusini oqitishda, uyga vazifani soʻrash uchun vaqtni tejaydigan, oʻquvchilarning olgan bilimlarini yaqqol nomoyon qiladigan texnologiyalardan foydalangan maqul. Sababi mavzu 56
juda kam qoladi. Bunday holda uyga vazifa soʻrash uchun oʻquvchilarni guruhlarga boʻlib “fizik diktant” va “Venn diagrammasi” texnologiylaridan foydalanishni taklif qilaman. Yer va Oyning Quyosh atrofidagi harakati mavzusida ma’lumotlar berishda dastavval olamning geosentrik va geliosentrik nazaryalar haqida gapirish oʻrinlidir. Chunki bugungi kunda geliosentrik nazarya, ya’ni Yerning Quyosh atrofida aylanishini hamma biladi. Lekin Kopernik bu nazarya yaralmasdan oldin insoniyatning fikri, oʻy hayollari qanday boʻlganini oʻquvchilarga yetkazish lozim. Undan tashqari Kopernikgacha boʻlgan geliosentrik nazaryaga oid fikrlar yurutgan olimlar haqida tarixiy ma’lumotlar ham aytilishi lozim. Xususan, ajdodlarimiz mutafakkir Abu Rayhon Beruniyning “Utorud va Zuhro sayyoralari Quyosh yaqinidan ketolmay qolgan. Ular Quyosh atrofida aylanishlari kerak ” degan fikri va bu aylanish ellips orbita boʻylab boʻlishini takidlab oʻtgani, Xorazmlik ikkinchi bir vatandoshimiz Chagʻminiyning (XII asrning ikkinchi yarmida tavallud topgan va 1220- yilda vafot etgan) quyidagi soʻzlarini aytib oʻtish joiz deb bilaman: “Yerning Quyosh atrofida aylanishidan fasllar hosil boʻladi”. Mavzuni oʻqitish jarayonida Kepler qonunlari, u yaratgan formulalar haqida albatda gapirish lozim. Chunki Yer va Oyning Quyosh atrofidagi harakati aynan shu qonunlarga boʻysunadi. Lekin dastavval Keplerning ustozi boʻlmish Tixo Brage haqida, uning mehnatlari haqida ma’lumotlar berish lozimdir. Chunki Keplerning bu qonunlarni yaratishda uning ustozining xizmatlari katta. Mavzuni oʻqitishda axborot texnologiyalaridan albatda foydalanish kerak. PhET simulyatsiyalari orqali Yer va Oyning Quyosh atrofidagi harakati namoyish qilinsa, darsning samaradorligi oshadi. Chunki oʻquvchilar ham koʻrish orqali, ham eshitish orqali ma’lumotlar olishadi. Bunda oʻquvchilarning ma’lumotlarni eslab qolishlari va tahlil qilishlari yuqori darajada boʻladi. Axborot texnologiyalarning qoʻllanilishi oʻquvchilarning darsaga qiziqishlarini ham orttiradi. 57
koʻrsatilishi kerak. Shunda oʻquvchilarda Kepler qonunlarini amalda qoʻllash borasida amaliy koʻnikma va malakalar hosil boʻladi. Uyga vazifaga oʻquvchilar mustaqil ravishda ishlashlari uchun masalalar va mavzuni takrorlash berish maqsadga muvofiqdir. Shunda oʻquvchilar oʻzlari ustida koʻproq ishlab mavzuning mohiyatini yanada chuqurroq egallashga intiladilar. Oʻz xohishlariga koʻra qilingan bunday izlanishlar orqali olingan bilimlari xotiralarida oʻchmas boʻlib qoladi. Yüklə 184,44 Kb. Dostları ilə paylaş:
|