Kitabüs-salat namaz kitabi

 94
da deyir ki, “düşmən qarşısında, bir fərz namazı qılmaq mümkün ikən tərk etmək, 
700 böyük günah işləmiş kimi günahdır.” Qəzanı gecikdirmənin günahı vaxtında 
qılmamaq günahından daha çoxdur. Bir namazın ilk qəzasını qılmağa niyyət edə-
rək bir qəza qılınca, bu günahların hamısı əfv olar.  
 
İZAH: “SÜNNƏTLƏR YERINƏ QƏZA QILINARMI?” 
Abdülkadiri Qeylani həzrətləri “Fütuh-ul qayb” kitabında deyir ki: Möminin 
ən əvvəl fərzləri yerinə yetirməsi lazımdır. Fərzlər bitdikdən sonra sünnətləri edər. 
Ondan sonra nafilələrlə  məşğul olar. Fərz borcu olanın sünnət ilə  məşğul olması 
axmaqlıqdır. Fərz borcu olanın sünnətləri qəbul olmaz. Əli ibni Əbi Talib “radıyal-
lahü anh” bildirir ki: Rəsulullah “sallallahü aləyhi və səlləm” buyurdu ki: “Üzərin-
də  fərz borcu olan kimsə  qəzasını  qılmadan nafilə  qılarsa, boş yerə  zəhmət 
çəkmiş olar. Bu kimsə qəzasını ödəmədikçə, Allahü təala onun nafilə namazla-
rını qəbul etməz”. Abdülqadiri Qeylaninin yazdığı bu Hədisi-şərifi şərh edən Hə-
nəfi məzhəbi alimlərindən Abdülhakı Dəhləvi həzrətləri buyurur ki: “Bu xəbər fərz 
borcu olanların, sünnətlərinin və nafilələrinin qəbul olmayacağını göstərir. Sünnət-
lərin fərzləri tamamlayacağını bilirik. Bunun mənası  fərzlər yerinə yetirilərkən, 
bunların kəmallarına səbəb olan bir şey qaçırılarsa, sünnətlər, qılınan fərzin kəmal 
tapmasına səbəb olar. Fərz borcu olanın qəbul edilməyən sünnətləri bir işə yara-
maz”.  
Qüds qazısı Muhamməd Sadiq Əfəndi, faitə (üzr ilə qəzaya qalmış) namazla-
rın qəza edilməsini izah edərkən belə bildirir: Böyük alim İbni Nüceym həzrətlə-
rindən soruşuldu ki, “Bir kimsənin qəzaya qalmış namazları olsa, sübh, zöhr, əsr, 
şam və işanın sünnətlərini bu namazların qəzalarına niyyət edərək qılsa, bu kimsə 
sünnətləri tərk etmiş olarmı?”. Cavabında: “Sünnətləri tərk etmiş olmaz. Çünki beş 
vaxt namazın sünnətlərini qılmaqdan məqsəd, o vaxt içində, fərzdən başqa bir na-
maz daha qılmaq deməkdir. Şeytan heç namaz qıldırmamaq istəyər. Fərzdən başqa 
bir namaz daha qılaraq şeytana inad edilmiş, rəzil edilmiş olar. Sünnət yerinə qəza 
qılmaqla, sünnət də yerinə yetirilmiş olar. Qəza borcu olanların hər namaz vaxtı, o 
vaxtın fərzindən başqa namaz qılaraq, sünnəti yerinə yetirmək üçün qəza qılması 
lazımdır. Çünki çox kimsə qəza qılmayıb, sünnətləri qılır. Bunlar Cəhənnəmə ge-
dəcəkdir. Halbuki sünnətlərin yerinə qəza qılan, Cəhənnəmdən qurtulur” buyurdu.  
 
QƏZA NAMAZLARI NECƏ QILINIR? 
Qəza namazlarını bir an öncə qılaraq ayrıca tövbə də edərək, böyük cəzadan 
qurtulmalıdır. Bunun üçün sünnətləri də qəza niyyəti ilə qılmaq lazımdır. Tənbəl-
liklə namaz qılmayanlar, illərcə  qəza borcu olanlar, namaza başladıqları zaman, 
sünnəti qılarkən, o vaxtın ilk qəzaya qalmış namazını qəza etməyi niyyət edərək 
qılmalıdır. Bunların sünnətləri qəza namazı üçün niyyət edərək qılması dörd məz-
həbdə də lazımdır. Hənəfi məzhəbində namazı üzrsüz qəzaya buraxmaq əkbəri kə-
bairdir. Bu çox böyük günah, hər namaz qılacaq qədər boş zaman keçincə bir misli 
artır. Çünki namazı, boş zamanlarda dərhal qəza etmək də  fərzdir. Hesaba, saya 

---

 95
sığmayan bu müdhiş günahdan və  əzabdan qurtulmaq üçün zöhr namazının ilk 
dörd rükət sünnətini qılarkən ilk qəzaya qalmış zöhrün fərzini niyyət edərək qəza 
qılmalıdır. Zöhrün son sünnətini qılarkən ilk qəzaya qalmış sübhün fərzini niyyət 
edərək qəza qılmalıdır.  Əsrin sünnətini qılarkən  əsrin fərzini niyyət edərək qəza 
qılmalıdır. Şamın sünnətini qılarkən üç rükət şamın fərzini niyyət edərək qəza qıl-
malıdır. İşanın ilk sünnətini qılarkən işanın fərzini və son sünnətini qılarkən də ilk 
qəzaya qalmış vitri niyyət edərək üç rükət olaraq qəza qılmalıdır. Beləcə hər gün, 
bir günlük qəza ödənilir. Təravih namazlarını qılarkən də qəza niyyət edərək, qəza 
qılmalıdır. Neçə illik qəza namazı varsa, buna, o qədər il davam etməlidir. Qəzalar 
bitincə yenə sünnətləri qılmağa başlamalıdır. Vaxtı varsa, ayrıca hər fürsətdə qəza 
qılıb, bir an öncə qəza borclarını bitirməlidir. Qılınmayan qəzaların, günahı hər gün 
keçdikçə bir misli artır. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 96
 
 
ALTINCI BÖLMƏ 
 
 
NAMAZ QILMAYANLAR 
 
Həzrəti Əbu Bəkri Sıddıq “radıyallahü anh” buyurur ki, beş namazın vaxtı gə-
lən zaman mələklər deyər ki: “Ey Adəm oğulları, qalxın! İnsanları yandırmaq üçün 
hazırlanmış olan atəşi namaz qılaraq söndürün.” Bir Hədisi-şərifdə, “Mömin ilə 
kafiri ayıran fərq, namazdır” buyuruldu. Yəni mömin namaz qılar, kafir qılmaz. 
Münafiqlər isə  bəzən qılar, bəzən qılmaz. Münafiqlər Cəhənnəmdə çox acı  əzab 
görəcəkdir. Müfəssirlərin  şahı, Abdüllah ibni Abbas “radıyallahü anhüma” deyir 
ki, Rəsulullahdan “sallallahü aləyhi və səlləm” eşitdim. Buyurdu ki: “Namaz qıl-
mayanlar qiyamət günü Allahü təalanı hirsli olaraq görəcəkdir”.  
Hədis imamları söz birliyi ilə bildirirlər ki: “Bir namazı vaxtında qəsdən qıl-
mayan, yəni namaz vaxtı keçərkən namaz qılmadığı üçün üzülməyən kafir olar”. 
Və ya ölərkən imansız gedər. Bəs namazı yadına belə gətirməyənlər, namazı vəzifə 
tanımayanlara nə olacaq? Əhli-sünnət alimləri söz birliyi ilə buyurdular ki, ibadət-
lər imandan parça deyildir. Yalnız, namaz üçün söz birliyi olmadı. Fiqh imamların-
dan İmamı  Əhməd ibni Hanbəl, İshaq ibni Raheveyh, Abdullah ibni Müba-
rək,  İbrahim Nəhai, Hakəm bin Uteybə,  Əyyub Sahtiyani, Davüd Tai, Əbu 
Bəkr ibni Şeybə, Zübeyr bin Harb və daha bir çox böyük alimlər bir namazı qəs-
dən, yəni bilə-bilə qılmayan kimsə kafir olar dedilər. O halda ey din qardaşım, heç 
bir namazını buraxma və zəif qılma! Sevə-sevə qıl! Allahü təala qiyamət günü bu 
alimlərin ictihadlarına görə cəza verərsə nə edərsən? 
 Hanbəli məzhəbində bir namazı üzrsüz qılmayan mürtəd kimi qətl olunur. 
Yuyulmur, kəfənlənmir və namazı qılınmır. Müsəlmanların qəbiristanlığına basdı-
rılmır və qəbri müəyyən edilmir. Dağda bir çuxura qoyulur.  
Namaz qılmayan kimsə Şafii məzhəbində mürtəd olmazsa da, cəzası qətldir. 
Namaz qılmayan üçün Maliki məzhəbinin hökmləri Şafii hökmlərinin eynisidir.  
Namaz qılmayan Hənəfi məzhəbində namaza başlayana qədər həbs olunur və 
ya qan axana qədər döyülür.  
Beş şeyi etməyən beş şeydən məhrum olar:  
1. Malının zəkatını verməyən malının xeyirini görə bilməz.  
2. Uşrunu verməyənin tarlasında, qazancında bərəkəti qalmaz.  
3. Sədəqə verməyənin vücudunda səhhət qalmaz.  
4. Dua etməyən arzusuna qovuşa bilməz.  
5. Namaz vaxtı gələn zaman qılmaq istəməyən son nəfəsdə Kəlmeyi-şəhadət 
gətirə bilməz. Bir Hədisi-şərifdə buyuruldu ki: “Namazı üzrsüz qılmayan kimsə-
yə Allahü təala 15 dərd verir. 6-sı dünyada, 3-ü ölüm zamanında, 3-ü qəbirdə, 
3-ü qəbirdən qalxan zaman.  

---