13
13
ancak yine gelecekler.”
79
sözünde olduğu üzere bu dileğin gerçekleşmesi yönünde ilk
adım olarak algılanmasıdır. İngiliz idaresini kaygılandıran ve telaşa düşüren de bu
husus olacaktır.
80
Hamidiye okul gemisinin Kıbrıs ziyareti her ne kadar İngiltere
tarafından memnunlukla karşılanmış gibi gösterilse de esasında Lefkoşa-Atina-
Ankara üçgeninde diplomatik faaliyetler ve yazışmalarda hız kazanmıştır.
81
Hamidiye okul gemisinin Akdeniz seferine çıktığı, Hatay’a ve Kıbrıs adasına da
uğrayacağı bir dönemde özellikle Cumhuriyet gazetesinde yayımlanan yorumlar
Türkiye Cumhuriyeti devletinin özellikle Hatay ve Kıbrıs odaklı hedefleri konusunda
daha önceden planlanmış bir kurgunun parçası olduğunu işaret etmektedir.
82
İngiliz
idaresinin Kıbrıs Türklerini Türkiye’den uzaklaştırma çabaları daha sonraki yıllarda
da devam edecektir.
83
Hamidiye’nin Kıbrıs adasını da içine alan Akdeniz gezisi
Türkiye ile Fransa arasında gittikçe gerilen Hatay sorununun gazete manşetlerine
iyiden iyiye yerleştiği bir döneme de rastlar. Bu dönem özellikle Hatay sorunuyla
ilgili olarak Türk-Fransız ilişkilerinin iyiden iyiye gerildiği bir dönemdir ve geminin
Akdeniz’e açıldığı günlerde gazetelere yansıyan haberlere göre Beyrut ve Hatay
kaynaklı bazı haberler Mustafa Kemal Atatürk’ün hastalığının tekrar nüksettiği
yönündedir.
84
Söz konusu gergin ortamın Türkiye gibi Akdeniz’e kıyısı olan
ülkelerde bir hayli sıkıntı yarattığı günlerde Türkiye de 1935 yılı Şubat ayında
Mustafa Kemal Atatürk’ün de katıldığı ve Akdeniz’le beraber Ege Denizi’ni de içine
alan bir deniz harekâtı gerçekleştirir. Mustafa Kemal Atatürk’ün “Kıbrıs’a dikkat
ediniz. Bu ada bizim için değerlidir.” şeklindeki sözü de muhtemelen bu deniz
79
Ulvi Keser, “Milli Mücadelede Kıbrıs-Anadolu İlişkileri ve Atatürk Sevgisi”, Silahlı Kuvvetler
Dergisi, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı, Sayı 376, Ankara, Nisan 2003, s.
82-93.
80
TMT Limasol kadrosundan merhum Macit Aydınova ile 13 Temmuz 2003 tarihinde Girne’de
yapılan görüşme.
81
Cumhuriyet, 24 Mayıs 1938
82
Erol Atabek, “Suphi Benli”, Kıbrıs Mektubu Dergisi, Ankara, Temmuz 1997, Cilt 10, No.4, s.26-
28.
83
Türkiye Cumhuriyeti Kıbrıs Konsolosluğu’nun 14 Eylül 1938 tarihli raporu.
BCA.030.10.124.887.3.
84
Tan, 19 Mayıs 1938.
14
14
harekâtı sırasında söylenmiştir. Böylece geminin İngiltere’ye karşı Kıbrıs adası ve
özellikle adada yaşayan Kıbrıs Türklerinin haklarının korunması, Fransa’ya karşı
Hatay meselesi de dâhil olmak üzere kâğıt üzerinde görülmeyen ancak bilinen en az
Farklı stratejisinin de olduğu ortaya çıkar.
85
Öte yandan Atatürk ve Venizelos arasında başlatılan Türk-Yunan dostluğu
sonrasında Atatürk’e sevgi ve saygı gösterenler sadece Kıbrıs Türkleri değildir.
86
Birlik Basımevi’nde basılan diğer broşürde ise Kıbrıslı Rum halk ozanı Haralambos
M. Azinas’ın “Kemal Atatürk’ün Yaşamı ve Ölümü” isimli destanı bulunmaktadır.
87
İkinci Dünya Savaşı sonrasında yoğun Enosis propagandası sonrasında Yunanistan’da
Parlamento 27 Şubat 1947 tarihinde oybirliğiyle aldığı bir kararla “Yunanistan’ın
Kıbrıs’la Birleşmesi” gerektiğini kabul eder ve bunu bütün dünyaya ilan eder.
88
21
Kasım 1949 tarihinde Birleşmiş Milletlere müracaat eden Yunanlar “Anavatan
Yunanistan’la birleşmek için self-determinasyon hakkının halkımıza tanınmasını
istiyoruz.” diyerek
89
adada 15 Ocak 1950 tarihinde plebisit yaparlar
90
ve seçimden
ilhak sonucu çıkar.
91
Ayrıca Yunanistan
92
16 Ağustos 1954 tarihinde
93
“halkların eşit
hakları ve self-determinasyon ilkesinin Birleşmiş Milletlerin himayesi altında Kıbrıs
halkına uygulanması” isteğiyle
94
Birleşmiş Milletlere müracaat eder
95
ancak bu teklif
85
BCA.030.10.62.415.8.
86
Harid Fedai, “Rumca Bir Destan”, Güzelyurt Sanat Derneği I. Halkbilimi (Folklor) Sempozyumu,
9 Eylül 1985. Söz konusu bu bildiri Mayıs 2002 tarihinde, Lefkoşa’da Kıbrıs Türk Kültürü Bildiriler-
I adıyla yayımlanmıştır.
87
“O Vios Ge O Sanados Tu Kemal Atatürk” isimli bu destanın farklı Türkçe çevirileri olmakla
beraber burada sözü edilen çeviri Harid Fedai tarafından gerçekleştirilmiştir. Bülent Fevzioğlu-Suna
Atun, Kıbrıs Türk Halk Edebiyatında Destanlar ve Ağıtlar üzerine Bilgiler-Belgeler-Araştırmalar,
Samtay Vakfı Yay., Temmuz 2001, Gazi Mağusa, s. 130.
88
Clement Dodd, Storm Clouds Over Cyprus, The Eothen Press Yay., Huntingdon, Cambridgeshire,
2002, s. 9.
89
Ahmet C. Gazioğlu, Kıbrıs Tarihi İngiliz Dönemi (1878–1960), Cyrep Yay., Lefkoşa, Eylül 1997,
s. 115
90
Suat Bilge, Le Conflit De Chypre Et Les Cypriotes Turcs, Ankara Üniversitesi, Ankara, 1961, s.
31
91
Pierre Oberling, a. g. e. , s. 3
92
Haluk Bayülken, Cyprus Question and The United Nations, Ankara, 1983, s. 5
93
BYGM, Olayların Takvimi, ”Kıbrıs Meselesi”, Ankara, Ağustos 1954, No. 249, s. 99
94
Ü. Haluk Bayülken, a. g. e. , s. 3.