Kizilay belgeleri IŞIĞinda
Yüklə 6,45 Mb. Pdf görüntüsü
|
11
11
gönülden uygulanmaya başlanılır. 63 Lozan Antlaşması’nın hemen sonrasında antlaşma hükümleri İngiltere tarafından 6 Ağustos 1924 tarihinde tasdik edilir. 64
Öte yandan 10 Mart 1925 tarihinde İngiliz Kralı V. George’un emriyle Kıbrıs bir Taç Koloni (Crown Colony) haline gelir 65 ve Türkler üzerindeki baskı ağırlaştırılmaya başlanır. Kıbrıs Türklerinin özellikle İngiliz idaresinin baskıları sonucunda Türkiye’ye göçleri 1931 tarihli Rum isyanı sonrasında da devam eder. 66
67
sonrasında İngilizlerin Türklere ve Rumlara sansür uygulaması, ardından okullara Türk bayrağı çekilmesini yasaklaması ve İstiklal Marşı okunmasına yasak getirmesi de Kıbrıs Türkleri tarafından farklı yollar bulunmak suretiyle çözülür. 68 Öte yandan adada Enosis doğrultusunda ilk ciddi Rum ayaklanması 21 Ekim 1931’de 69
gerçekleşir ve Rumlar İngiliz idaresine karşı isyan başlatırlar. 70 Bunun sonucunda Anayasa, Yasama Meclisi, Belediye seçimleri, siyasi partiler askıya alınır, basına sansür uygulanır, eğitim üzerinde sıkı bir denetleme başlar. Ancak bu davranışın arkasında İngiliz idaresinin özellikle Kıbrıs Türklerini sindirmeye yönelik olarak planlı bir girişimi söz konusudur. 71
63 Gönendere 1906 doğumlu İsmail Savalaş’tan aktaran Zarif Soybay, Kaan Bahçeci, İbrahim Denizer, Dinçer İzcan, Kıbrıs’ta Yaşlıların Anıları, Lefkoşa, 1990-1992. KTMA. 061.1951. 64 Murat Sarıca, Erdoğan Teziç, Özer Eskiyurt, Kıbrıs Sorunu, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yay., İstanbul, 1975, s. 7. Arif Hocalar ile 10 Şubat 2001 tarihinde Ankara’da yapılan görüşme. 65 Şükrü S. Gürel, Kıbrıs Tarihi 1878-1960, İstanbul, 1984, s. 113. Murat Sarıca, Erdoğan Teziç, Özer Eskiyurt, a.g.e., s.7 66 1915 Kıbrıs doğumlu merhum Ekrem Taşel ile 18 Ekim 2002 tarihinde İzmir’de yapılan görüşme 67 BCA.030.10.109.727.4. 68 Hüsnü Feridun, Eğitimle Bir Ömür, Boğaziçi Yay., İstanbul, s. 4. BCA. Hariciye Vekâleti I. Daire Umum Müdürlüğü’nün Kıbrıs isyanı hakkında Yüksek Başvekâlet gönderdiği 17 Aralık 1931 tarihli yazı.
69 Şükrü S. Gürel, Kıbrıs Tarihi 1878-1960, İstanbul, 1984, s. 169 70 Pierre Oberling, a. g.e., s. 27–29. 71 TMT‘nin Limasol kadrosundan merhum Macit Aydınova ile 13 Temmuz 2003 tarihinde Girne’de yapılan görüşme. BCA.030.10.130.28.19. BCA. M. Necati Özkan’ın 26 Kasım 1939 tarihinde CHP Umumi Kâtipliğine gönderdiği yazı sureti. Başbakanlık Müsteşarı Kemal Gedeleç tarafından Hariciye Vekâleti’ne gönderilen Kıbrıs Birinci İntihab Dairesi mebusu Necati Özkan’ın Kıbrıslı Türklerle ilgili hazırladığı rapor. BCA.030.10.57.66.14. Hariciye Vekâleti’nin 14 Eylül 1938 tarihli resmi yazısı. BCA.030.10.184.887.3.
12
12
Atatürk döneminde Kıbrıs-Türkiye ilişkileri konusunda son derece önemli bir gelişme ise Hamidiye askeri öğrenci gemisinin Kıbrıs adasını ziyareti olur. 72 Geminin Kıbrıs’ı da kapsayan bu gezisinin en önemli özelliği Lozan Antlaşması sonrasında ilk defa Kıbrıs adasına Türk askeri gücünün çıkacak olması, ayrıca Türkiye Cumhuriyeti devletinin kurulmasının ardından adaya ilk gidecek askeri gemi olmasıdır. 73 Hamidiye okul gemisi 7–10 Haziran 1938 döneminde Suda (Girit), 12–15 Haziran 1938 döneminde İskenderiye (Mısır), 17–19 Haziran 1938 döneminde Hayfa (Mısır), 20– 22 Haziran 1938 döneminde Mağusa (Kıbrıs), 23–25 Haziran 1938 devresinde İskenderun, 6–7 Temmuz 1938 devresinde Rodos ve son olarak da 7 Temmuz 1938 günü Bodrum’da olacaktır. 74 Geminin Akdeniz’e açıldığı saatlerde Hatay’da Türk toplumu adına CHP yetkilisi Abdülgani Bey başkanlığında bir heyet de Mersin’e gelerek Mustafa Kemal Atatürk’e Hataylıların bağlılıklarını bildirir. 75 Gemiyle ilgili ilginç bir özellik ise Rauf Orbay komutasındaki geminin Balkan Harbi esnasında Akdeniz’de ve Yunanistan sularında görev alarak yaklaşık 7 ay 24 gün boyunca Yunan ticari 76 ve askeri gemilerine karşı bir durdurma harekâtı gerçekleştirmesi, Yunan ticareti ve askeri faaliyetlerini büyük ölçüde engelleyerek bir yandan da Türk ticari faaliyetlerine destek vermiş olmasıdır. 77 Akdeniz ve Yunan sularına bu kadar aşina olan bir geminin yaklaşık 25 yıl sonra aynı bölgeye tekrar gönderilmesi ince bir stratejinin parçasından başka bir durum değildir. Kıbrıs Türkleri açısından geminin adayı ziyaret etmesi ise sadece sıradan bir ziyaret değil KKTC Kurucu Cumhurbaşkanı Rauf R. Denktaş’ın dedesi Şeherli 78 Memed’in 1878 yılında Lefkoşa’da göndere İngiltere bayrağı çekilirken söylediği “Osmanlı bugün gitti;
72 Türkiye’nin Londra Büyükelçiliği tarafından gönderilen E 2726.2726.44 kayıt numaralı, 336/46 no.lu 11 Mayıs 1938 tarihli yazı PRO, FO.371/21935 73 BCA.030.10.62.415.8. 74 Tan, 23 Mayıs 1938. 75 A.g.g., 23 Mayıs 1938. 76 Cumhuriyet, 21 Ekim 1944. 77 Feridun Kandemir, “Balkan Harbi’nin Büyük Kahramanı Hamidiye”, Resimli Tarih Mecmuası, Sayı 14, Şubat 1951, s.585. 78 Kıbrıs Türkleri için Lefkoşa her zaman “Şeher veya Şeğer” olmuş, aynı şekilde Baf da Kasaba olarak bilinmiştir. Limasol ise Kıbrıs Türkleri için Leymosun olarak bilinir. Yüklə 6,45 Mb. Dostları ilə paylaş:
|