Kizilay belgeleri IŞIĞinda
Yüklə 6,45 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1- Yunanistan’da Darbe Hazırlıklarının Başlatılması
- 2- Nikos Sampson’un Darbe Yapması ve Makarios’un Devrilmesi
72
72 aylık askerlik süresinin kısaltılarak 12 ay olmasını talep ederek “Ben Yunanistan’ın Kıbrıs’a atanmış bir valisi değilim. Şu anda Kıbrıs’ın değil tüm Elenlerin de yegâne meşru lideriyim. Bana buna göre muamele ediniz.” der. Bu tepkisinin karşılığı olarak Makarios, söz konusu 650 Yunan subayının geri alınmasını da sağlar. Kıbrıs’ta Makarios ile Yunan Cuntası arasında bu gerginlik yaşanırken Rum Milli Muhafız Ordusu bünyesinde yaklaşık 10.000 civarında asker bulunmaktadır. Bu askerî gücün 35 kişilik bir kısmı havacı personel olup radar istasyonlarında görev yapmaktadırlar. 150 deniz subayı ve askeri ise “Leventsi” isimli karakol gemisi ile 5 hücumbotta görev yapmaktadırlar. Makarios’a bağlı Epikouriki Taktik Yardımcı İhtiyat Kuvveti’nde ise 4.000 personel bulunmaktadır. Bu askerî kuvvetin elinde Kaleşnikof olarak bilinen AK–47 silahlar, Çekoslovak tanksavar silahları ve gümrükten “soğutma sistemli kamyon” olarak geçirilen kaçak 4 adet İngiliz tankı bulunmaktadır. 13
1- Yunanistan’da Darbe Hazırlıklarının Başlatılması Bu olayın hemen ardından 5 Temmuz 1974 günü ise AKEL Komünist Partisi’nin resmi yayın organı olan Haravgi, 20 Temmuz 1974 tarihinden evvel Yunan subayların Kıbrıs’ta bir darbe girişiminde bulunacaklarını, Türkiye ve İngiltere’nin bu de facto duruma garantör devlet sıfatıyla müdahale etmelerini önleyebilmek amacıyla da uluslararası kamuoyuna durumu tamamıyla bir iç mesele olarak yansıtacaklarını iddia eder. Öte yandan özellikle Rusya’nın büyük desteğini arkasına alan Makarios’un Yunan cunta hükümetine rest çekmesi ve uzlaşmaz bir tutum içinde davranması Cunta hükümetini de iyice köşeye sıkıştırır. Bu dönem adada darbe olacağı yönündeki söylentilerin iyiden iyiye arttığı bir dönem olur. Bu arada Makarios, mektubun cevabını ve Yunanistan’ın nasıl bir tepki vereceğini beklemekle beraber bir taraftan da kendisine bağlı adamları vasıtasıyla sürgündeki Yunan Kralı ve Karamanlis ile de irtibata geçmek suretiyle sürgündeki meşru Yunan
13 Pierre Oberling, a. g. e., s. 157. 73
73 hükümetini Kıbrıs’ta kurma hazırlıklarına başlar. Bu dönemde Makarios’un en yakınındaki kimse ise baş danışmanı gibi görev yapan Rusya’nın Lefkoşa Büyükelçisidir ve Rus hükümeti de Kıbrıs’ın bağımsızlığı ile Makarios’un can güvenliği konusunda devamlı olarak Yunanistan’ı uyarmaktadır. Öte yandan, Rusya hükümeti, Makarios’a teminat vererek Süveyş Kanalı’nı temizleyen Özel Görev Kuvveti’nden 1.500 kişilik bir askerî güç ile temizleme çalışmalarında kullanılan helikopterlerden bazılarını da “Geçici barınak temini karşılığında ödenek” maskesi altında adaya getirir. Böylece Türkiye’nin adaya yapacağı muhtemel bir harekâtın da önlenmesi amaçlanır. Makarios’un 20 Temmuz 1974 gününe kadar mühlet vermek suretiyle General Gizikis’e gönderdiği mektupla ilgili olarak Türkiye’de de gerekli hazırlıklar Başbakan Bülent Ecevit’in de açıkladığı üzere hükümet nezdinde yapılmaktadır. 14
Aynı dönemde Türkiye’de yapılan hazırlıklar sadece siyasi kanatta değil, askeri alanda da görülmektedir. Gerek Yunanistan’da yaşanan gelişmeler, gerekse adada Makarios’un gerginliği tırmandırıcı beyanatları sadece Yunanistan’la Makarios arasındaki sürtüşme olarak kalmaz özellikle Yunanistan’ın Türkiye’ye yönelik tehditkâr yaklaşımı ve toprak bütünlüğüne yönelik davranışları çok yakından takip edilmektedir. Özellikle kıta sahanlığı konusunda Yunanistan’ın zaman zaman ısıtıp ortaya koyduğu tartışmalara bağlı olarak muhtemel bir çatışmanın yaşanabileceği ihtimaline dayanılarak başta Hava Kuvvetleri Komutanlığı olmak üzere Türk Silahlı Kuvvetleri gerekli tedbirleri alma konusunda bir dizi tedbir alır. Konuyla ilgili olarak özellikle 6. Kolordu Komutanlığı tarafından muharebe, atış, istihbarat, eğitim, atış, bakım, ikaz sistemleri ve harekât planları başta olmak üzere bir dizi askeri ve hassas konuda eksiklerin ve aksaklıkların tespit edilmesi, bunların tamamlanması ve olası bir çatışmaya hazır olunması konusunda girişimlerde bulunulur. Öte yandan bu arada bir iddiaya göre ise aynı dönem içerisinde Yunanistan’da işbaşında bulunan Cunta, Ege’de Türkiye ile adada ise Makarios ile karşı karşıyadır ve Ege ile ilgili kıta sahanlığı ve karasuları gibi gittikçe alevlenen sorunlar nedeniyle
14 Mehmet Ali Birand, 30 Sıcak Gün, İstanbul, Eylül 1975, s. 22. 74
74 Türkiye ile restleşmeyi göz alamayan Yunanistan Cuntası adada Makarios idaresini alaşağı etmenin yollarını aramaktadır. 15 Öte yandan 1960 anlaşmasıyla ortaya çıkan bir ülke değil, gerçek manada ‘özgür’ 16 ve Enosis’e bağlı bir Kıbrıs’tan yana olan Makarios, kendisine yardımcı olacağını düşündüğü en büyük güvencesi bizzat Yunanistan tarafından aldatılır.1967 yılında Yunanistan’da gerçekleştirilen darbeye kadar Yunanistan’ı en büyük dost ve müttefik olarak gören Makarios bu tarihten sonra karşısında bir “düşman” bulur. 17
2- Nikos Sampson’un Darbe Yapması ve Makarios’un Devrilmesi Öte yandan, Yunanistan darbeyi organize etmek üzere 14 Temmuz 1974 tarihinde Tuğgeneral Mihail Georgitsiz komutasında bir grup subayı Lefkoşa’ya gönderir. 18 Makarios’un milis ve polis teşkilatında aldığı tedbirler üzerine darbenin gündüz yapılması kararlaştırılır ve Afrodit-3 Harekâtı, 15 Temmuz 1974 saat 08.00’de “Makarios Hastaneye Girdi.“ mesajıyla başlatılır. 19 Aynı gün sabah saat 08.00’den itibaren başta Lefkoşa’nın Rum kesiminde olmak üzere EOKA-B ile Yunan Kuvvetleri Alayı’nın başlattığı müşterek harekâtla polis karakollarına, piskoposluğa saldırıya geçildiği, yollarda barikatlar kurulmak suretiyle Lefkoşa’ya giriş ve çıkışların engellendiği duyurulur. Ancak darbenin başlangıcında Yunan Alayı’nın fiili olarak darbeye girmesi havaalanıyla Lefkoşa’nın giriş çıkışlarını kontrol etmesi şeklinde gerçekleşir. Aynı gün içerisinde Rum Milli Muhafız Ordusu tarafından adanın her köşesinde özellikle Makarios yanlısı olarak bilinen devlet daireleri ve karargâhlar işgal edilir. Yapılan duyuruda ise Makarios’un öldürüldüğü ve Kıbrıs Elen Cumhuriyeti’nin kurularak Cumhurbaşkanlığına da Mahi gazetesinin sahibi olan ve kimilerine göre “Kıbrıs Cumhurbaşkanı olmaya mecbur edilen ve
15 Ercüment Yavuzalp, a. g. e., s. 157. 16 PN Vanezis, a.g.e., s. 17 Papandreu’dan aktaran PN Vanezis, a. g. e., s. 48. 18 Pierre Oberling, Kıbrıs Faciası, Ankara, 1990, s. 16. 19 EOKA’nın 1955 yılında faaliyete geçmesiyle beraber EOKA üyesi olan, daha sonra da EOKA- B’de 6-7 kişilik bir hücrenin şefi olan bir Rum’dan aktaran Lina S. Solomonidou, Kıbrıs Günlüğü, Ankara, 1987, s. 18. Yüklə 6,45 Mb. Dostları ilə paylaş:
|