112
112
sağlanması amacıyla Kızılay Derneğinden bir görevlinin TSK Kıbrıs Barış Harekâtı
Komutanlığı nezdinde Müşavir sıfatıyla Kıbrıs’ta görev yapmasının uygun olacağı,
Sayın Başbakanımız ile Sayın Genelkurmay Başkanımız arasındaki bir görüşmede
kararlaştırılmıştır. Kıbrıs’ta halen görevde bulunan Uluslararası Kızılhaç Örgütü
Temsilcileri ile Barış Harekâtı Komutanlığımız arasında, koordinasyonu sağlayacak
olan bu görevlinin, iyi İngilizce bilmesi ve Cenevre Sözleşmeleri hükümlerine vakıf
bulunması, ayrıca muhatapları nezdinde olumlu izlenim bırakacak genççe ve enerjik
bir kimse olması gerekmektedir. Söz konusu görevli bir yandan Kızılhaç’ın Türk
Barış Komutanlığının yetki bölgesindeki esir ve sivil halkla ilgili istemlerinin
Cenevre Sözleşmeleri açısından eksiksiz yerine getirilmesinde Kıbrıs’taki Barış
Kuvvetlerimiz Komutanına, diğer taraftan Rum bölgesinde bulunan esir ve sivil
Türklere Kızılhaç’ın gerekli yardımı yapabilmesi için Komutanlığa ve mahallinde
bulunan Türk Kızılay ekibine yardımcı olacaktır. Gereğini müsaadelerine arz
ederim.”
82
denilerek Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri Komutanlığı nezdinde müşavir
sıfatıyla bir Kızılay temsilcisinin bulundurulması kararlaştırılır.
82
KGMA. Dışişleri Bakanlığı tarafından Türkiye Kızılay Derneği Başkanlığına gönderilen
SİGM/SİMD/3-448/3383 Gn. Md. sayılı ve 1 Ağustos 1974 tarihli “Çok İvedi” ibareli yazı.
113
115
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
A-SAVAŞIN BAŞLAMASI VE KIBRIS’TA YAŞANAN SON DURUM
20 Temmuz 1974 günü Türkiye’nin garantör devlet olarak Kıbrıs’a müdahale
etmesinin ardından adada Kıbrıs Türk toplumunun yaşadığı bölgelerde savaşa bağlı
pek çok sıkıntı baş göstermeye başlar. Bu noktada ilk yardım elini uzatan her zaman
olduğu üzere Kızılay olacaktır;
1
1- Kıbrıs’ta Cemaatimizce ihtiyaç duyulan yardım maddelerinin biran önce
gönderilmesi hakkında, Lefkoşa Büyükelçimiz aracılığı ile Kıbrıs
Cumhurbaşkanı Yardımcılığı ve KTY Yürütme Kurulu Başkanlığından alınan
yazının metni ikinci maddededir.
2- ‘Halen adaya gelen bir miktar Kızılay yardımı Kızılay tarafından
Erenköy, Yeşilırmak, Lefke ve Mağusa’ya gönderilmek üzere dağıtılmıştır.
Lefkoşa’da organizasyonu tamamlanan ve şehit, kayıp aileleri ile bakmakla
mükellef olduğumuz kişilere yiyecek yardımı tevziat merkezi için elde malzeme
kalmamıştır. Kızılay yetkililerinden öğrenildiğine göre, halen Mersin ve
İskenderun’daki depolarda Kızılay yardımı beklemektedir.
Durumun kritik oluşuna bakarak biran önce Kıbrıs’a sevki için ele
alınmasını tavassutlarınızı saygı ile arz ederim.’ Gereğini müsaadelerine arz
ederim.”
Harekâtın başlamasıyla özellikle Kızılay İlk Yardım Hastanesi ve Türkiye’nin
Lefkoşa Büyükelçiliği çok daha ağır sorumlulukların altına girer. Büyükelçilik
özellikle yaşanılanların siyasi ve resmi boyutunda acil ihtiyaçlar konusunda adeta bir
köprü görevi görmektedir. Bu bağlamda harekâtın başladığı ilk günlerde Kıbrıs Türk
toplumunun acil aylık gıda ihtiyacı da 40 ton fasulye, 10 ton nohut, börülce, yeşil ve
kırmızı mercimek ve bakla, 100 ton pirinç, 100 ton makarna, 30 ton kahvaltılık
margarin, 50 ton yemeklik yağ, 150 ton toz şeker, 20 ton zeytin, 15 ton yemeklik
salça, 5 ton tuz, 125 ton patates, 1000 ton et, 100 ton konserve sebze, 25 ton
komposto, 15 ton reçel, 30 ton sigara, 100.000 adet sabun, ayrıca Kıbrıs Türk hayvan
besicilerinin üç aylık acil ihtiyaçları olarak 100 ton inek yemi, 50 ton piliç yemi, 20
1
KGMA. Dışişleri Bakanlığı KİPİG tarafından KİPİG Başkanı Gündüz Tunçbilek imzasıyla 7
Ağustos 1974 günü K.25/2044-4598 (25231) sayılı olarak Kızılay Derneği Genel Başkanlığına
gönderilen yazı.
114
116
ton tavuk yemi ve 100 ton küspe olarak bildirilir.
2
Öte yandan Otonom Kıbrıs Türk
Yönetimi (OKTY) tarafından gönderilen bir yazıda ise “sigara acentelerinin Rum
kesiminde kalmış olmasından ötürü büyük bir sigara sıkıntısı çekilmeye başlandığı,
hastanelerdeki yaralılarımızla askerlerimiz, mücahitlerin ve halkın sigara ihtiyaçlarını
karşılamak üzere Türkiye’den sigara ithalinin kaçınılmaz bir hale geldiği” ve Kıbrıs
Türk Kooperatif Merkez Bankası Ticaret Levazım İşletmeciliği aracılığıyla ödemeli
olarak Girne limanı teslimi 3 ton filtreli, 1 ton filtresiz sigaranın acilen ithali
hususunda müsaade edilmesi istenmekte, ayrıca piyasada büyük ölçüde sıkıntı
duyulmaya başlanan yaş meyve ve sebze ihtiyacını karşılamak üzere Türk askeri
kontrolü altındaki bölgelere bozulmadan yetecek oranlarda adı geçen gıda
maddelerinden gönderilmesi istenmektedir.
3
20 Temmuz 1974 günü sabahı Kıbrıs
Barış Harekâtı’nın başlamasının ardından Türkiye’nin Lefkoşa Büyükelçiliği
vasıtasıyla adadaki son durum ve Türklerin yoğunlukta oldukları yerleşim
merkezlerindeki yiyecek sorunu ivedi olarak Kızılay Genel Müdürlüğüne aktarılmaya
devam eder;
4
“1. Genel Başkanlıklarına iletilmek üzere Lefkoşa Büyükelçiliğimizden
alınan mesajlar müteakip maddelerdedir.
2. Barış Gücü Ekonomi Subayı Savunma Üyeliğine telefon ederek
aşağıdaki bilgileri vermiştir:
a) Mağusa ve Gönendere’de yiyecek sıkıntısı olduğu Barış Gücü İsveç
Birliği tarafından bildirildi.
b) Limasol’un dışında Happy Valley diye bilinen bölgede 5.000 Türk
göçmeni vardır. Yiyecek İngilizler tarafından temin edilmektedir. Orada on
şehit, 27 yaralı vardır. Yaralılara bir İngiliz doktor bakmaktadır.
c) Limasol’da halen saha içinde 1300 kişi harp esiri olarak bulunmaktadır.
d) Düzkaya (Evdim), Gökağaç (Alehtora), Çamlıca (Plataniskia), Mersinli
(Aytuma) ve Yalova (Piskobu) köyleri boşaltılmıştır.
e) Poli’de yiyecek sıkıntısı yoktur.
2
KGMA. Türkiye’nin Kıbrıs Lefkoşa Büyükelçiliği’nden Asaf İnhan imzasıyla Kızılay Genel
Başkanlığına gönderilen 28 Temmuz 1974 tarih ve 400 sıra numaralı açık telgraf.
3
KGMA. Türkiye’nin Kıbrıs Lefkoşa Büyükelçiliği’nden Asaf İnhan imzasıyla Kızılay Genel
Başkanlığına gönderilen 28 Temmuz 1974 tarih ve 400 sıra numaralı açık telgraf.
4
KGMA. Dışişleri Bakanlığı KİPİG tarafından KİPİG Başkanı Gündüz Tunçbilek imzasıyla 29
Temmuz 1974 günü K.25/1982–4467 sayılı olarak Kızılay Derneği Genel Başkanlığına gönderilen
yazı.