Kompüterlər, proqramlaşdırma dilləri, əməliyyat sistemləri
Yüklə 279,45 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dövr operatorları
OperatorlarƏvvəlki paraqrafda biz mənimsətmə operatoru ilə tanış olduq, bu paraqrafda isə şərt(if, switch) və dövr (for, while, do while) operatorları ilə tanış olacayıq. Şərt operatorları -- if , switchBildiyimiz kimi operator proqramda hansı əməliyyatın yerinə yetirilməli olduğunu bildirir. Bir çox hallarda bu və ya digər əməliyyatın yerinə yetirilməsi hansısa şərtdən asılı olur. Bu zaman if operatorundan istifadə olunur. if operatoru if operatorunun sintakisisi aşağıdakı kimidir if (şərt) { yerinə yetirilməli əməliyatlar } else { digər əməliyatlar } Qeyd edək ki, əgər cəmi bir əməliyyat yerinə yetirilirsə onda {} mötərizələrinə ehtiyac yoxdur. Izahı: Əvvəlcə şərt yoxlanılır , əgər doğrudursa onda {} arasında olan əməliyatlar yerinə yetirilir əks halda else – dən sonrakı {} mötərizələri arasında olan əməliyatlar yerinə yetirilir. Məsələn:
int x; if (x<5)
printf("%d 5 -den kiçikdir",x); else
printf("%d 5 -den böyükdür",x); nümunə proqram prog3_1.c : #include int x;
scanf("%d",&x);
printf("%d 5 -den kichikdir\n",x); else printf("%d 5 -den boyukdur\n",x); return 0; } proqramı kompilyasiya edək və hər dəfə müxtəlif qiymətlər daxil etməklə bir neçə dəfə yerinə yetirək. user@gnu_linux:~/progs/3$ gcc prog3_1.c -o prog3_1 user@gnu_linux:~/progs/3$ ./prog3_1 zehmet olmasa x-in qiymetini daxil edin 7 7 5 -den boyukdur user@gnu_linux:~/progs/3$ ./prog3_1 zehmet olmasa x-in qiymetini daxil edin 3 3 5 -den kichikdir user@gnu_linux:~/progs/3$ ./prog3_1 zehmet olmasa x-in qiymetini daxil edin 45 45 5 -den boyukdur user@gnu_linux:~/progs/3$ Dövr operatorlarıfor, while, do while Dövr operatorları müəyyən əməliyyatların bir neçə dəfə təkrar yerinə yetirilməsinə imkan verir. Bu operatorlardan proqramlaşdırmada çox geniş istifadə olunur. for operatorufor operatorunun sintakisisi aşagıdakı kimidir: for (sayğacın ilkin qiyməti; dövrün başa çatma şərti; sayğacın dəyişmə qaydası){ əməliyyatlar; } nümunə proqram: /* prog3_2.c */ int main(int argc, char *argv[]){ int k; for (k=0; k<10; k=k+1) printf("salam dunya\n"); return 0; } programı kompilyasiya edib yerinə yetirək. user@gnu_linux:~/progs$ user@gnu_linux:~/progs$ gcc -o prog3_2 prog3_2.c user@gnu_linux:~/progs$ user@gnu_linux:~/progs$ ./prog3_2 salam dunya salam dunya salam dunya salam dunya salam dunya salam dunya salam dunya salam dunya salam dunya salam dunya user@gnu_linux:~/progs$ user@gnu_linux:~/progs$ indi isə proqramda for (k=0; k<10; k=k+1) sərtini for (k=5; k<10; k=k+1) ,for (k=0; k<3; k=k+1), for (k=0; k<10; k=k+7),
for (k=0; k<10; k=k+1) Sayğac olaraq k dəyişənindən istifadə olunur və ona başlanğıc qiymət olaraq 0 mənimsədilir. k=0; dövrün sona çatması şərti kimi k<10; göstərilib. Bu o deməkdir ki nə qədər ki k < 10 şərti ödənir dövr davam edəcək. Sayğacın qiymətinin dəyişmə qaydası kimi k=k+1 (! sonda ; simvolunun yoxluğuna diqqət yetirin) göstərilib, yəni dövr hər dəfə təkrar olunduqda sayğacın qiyməti 1 vahid artır. Proses aşağıdakı şəkildə baş verir: Əvvəlcə k dəyişəni 0 qiyməti alır. Sonra dərhal başa çatma şərti yoxlanılır. k<10 Şərt ödənir, belə ki, 0 < 10 ifadəsi doğru qiymət alır və avtomatik olaraq {} arasında olan əməliyatlar icra olunur. Bizim halda cəmi bir əməliyyatdan, printf("salam dunya\n");
while opratorufor operatorunda biz sayğac təyin etdik, dövrün başa çatması şərtini və sayğacın dəyişmə qaydasını verdik. Bu zaman biz dövrün neçə dəfə təkrar olunacağını dəqiq bilirik. Bəzən isə elə olur ki, dövrün başa çatması şərtinin nə vaxt ödənəcəyi əvvəlcədən bilinmir. Bu zaman while operatorundan istifadə olunur. while operatorunun sisntaksisi aşağıdakı kimidr. while(şərt){ əməliyatlar; } nümunə: char x; x='b';
while (x!='a'){ printf("salam dunya\n"); printf(" yeni simvol daxil edin\n"); scanf("%c",&x); } Bu koddan proq3_3.c -də istifadə edilib. Bu proqramı kompilyasiya edib yerinə yetirək. Göründüyü kimi dövr biz a simvolunu daxil edənə kimi davam edəcək. while dövr operatorunun digər nadir hallarda istifadə olunan forması do while operatorudur. do while operatorunun sintaksisi belədir: do{
əməliyyatlar; } while(şərt); bu operatorun while opratorundan yeganə fərqi odur ki, bu halda şərtin nə zaman ödənməsindən asılı olmayaraq əməliyyatlar ən azı 1 dəfə yerinə yetiriləcək.
switch operatoruƏgər müəyyən halda proqramın icra istiqaməti bir neçə şərtdən asılıdırsa bu zaman if opratoru ilə bu şərtlərin mürəkkəb konfiqurasiyasından istifadə etmək əvəzinə switch operatorundan istifadə edirlər. switch operatorunun sintaksisi aşağıdakı kimidir: switch ( dəyişən ) { case qiymət1: yerinə yetirilməli proqram hissəsi /* əgər dəyişənin qiyməti == qiymət1 */ break;
case qiymət2: yerinə yetirilməli proqram hissəsi /* əgər dəyişənin qiyməti == qiymət2 */ break; ...
default: yerinə yetirilməli proqram hissəsi /* yuxarıdakı şərtlərin heç biri ödənmədikdə */ break; }
switch operatoru ilə bağlı mühüm məqamlardan biri də case ifadələrində qiymət kimi ancaq tam tipli dəyişənlərdən istifadə etmək olar (int) . default seçimindən istifadə etmək vacib deyil. Əgər qiymətlərdən heç biri dəyişənə bərabər olmasa onda default:seçimində göstərilən operatorlar yerinə yetiriləcək. nümunə proqram: prog3_4.c #include int main(int argc, char *argv[]){ int color = 0; printf("Her hansi reng sechin(qirmizi=1,yashil=2,qara=3):\n"); scanf("%d",&color); switch(color){ case 1: printf("siz qirmizi rengi seçdiniz\n"); break; case 2:printf("siz yaşıl rengi seçdiniz\n"); break; case 3:printf("siz qara rengi seçdiniz\n"); break; default:printf("siz hech bir reng sechmediniz\n"); } return 0; } Proqramı kompilyasiya edib yerinə yetirək. user@gnu_linux:~/progs$ user@gnu_linux:~/progs$ gcc -o prog3_4 prog3_4.c user@gnu_linux:~/progs$ user@gnu_linux:~/progs$ ./prog3_4 Her hansi reng sechin(qirmizi=1,yashil=2,qara=3): 2 siz yaşıl rengi seçdiniz user@gnu_linux:~/progs$ user@gnu_linux:~/progs$ Yüklə 279,45 Kb. Dostları ilə paylaş:
|