144
Overdraft
– ta’minot rasmiylashtiruvisiz mijoz hisobraqami boʻyicha
mablagʻlarning belgilangan limit koʻrsatkichidan yuqori boʻlishini ta’minlashga
qaratilgan kredit shaklidir. Bu amaliyot
mijozning kredit tarixi, bankdagi oʻrtacha
oylik oboroti barqarorligi va boshqa omillarni hisobga olgan holda oddiy ta’minotga
ega kreditlarga nisbatan yuqori foizda amalga oshiriladi.
Investitsion kredit
– bu faoliyat yuritayotgan korxonalarda loyihalar yoki
dasturlarni amalga oshirishga yoʻnaltiriladigan uzoq muddatli kredit (kredit liniyasi)
shaklidir. Bunda qarz oluvchiga nisbatan kredit berish boʻyicha talablar oddiy
kreditlar kabi amal qiladi. Mazkur amaliyotda tijorat banklari tomonidan amalga
oshirish uchun mablagʻ soʻralayotgan loyiha (dastur) boʻyicha bines-reja yoki texnik-
iqtisodiy asosnoma diqqat bilan oʻrganib chiqiladi.
Sindikatsiyalashgan kredit
bitta qarz oluvchining keng koʻlamli xoʻjalik
dasturlari yoki yirik investitsion loyihalarni amalga
oshirishni moliyalashtirish
maqsadida kreditorlar tomonidan oʻzaro birlashgan holda taqdim etiladigan uzoq
muddatli kredit hisoblanadi. Bunday kreditlarning asosiy xususiyatlari quyidagilar:
- umumiy javobgarlik – qarz oluvchi bilan munosabatlarda kreditorlar bitta
tomon sifatida ishtirok etadi, ya’ni barcha kreditorlar
qarz oluvchi oldida umumiy
javobgarlikni oʻz zimmasiga oladi;
- kreditorlarning teng huquqliligi – banklardan birortasi ham qarzni undirish
boʻyicha alohida ustunlikka egalik qila olmaydi;
- kreditni qoplash boʻyicha tushgan barcha mablagʻlar taqdim etilgan summaga
proporsional tartibda ishtirokchilar oʻrtasida
teng taqsimlanadi;
- hujjatlashtirishning yagonaligi – barcha shartnomalar koʻp tomonlama
imzolanadi;
- bitimning barcha ishtirokchilari uchun axborotning yagonaligi amal qiladi.
Kredit olish shakllari va shartlarining xilma-xilligi korxonalarda bu jarayonni
boshqarishning aniq siyosatini ishlab chiqish zaruratini belgilaydi. Kredit olish
jarayonini shartli ravishda toʻrtta bosqichga boʻlish mumkin. Har bir bosqich
xususida batafsil toʻxtalamiz.
Dostları ilə paylaş: