Kulochokli mexanizmlar Tezliklar diagrammasi Kulochok profilini chiqarish

Kulаchоkli mехаnizmlаrni hisоblаsh vа ulаrning sintеzi

Reja

1. 
   Kulochokli mexanizmlar
   
2. 
   Tezliklar diagrammasi
   
3. 
   Kulochok profilini chiqarish.
   

Ko’pgina mashinalarning ish jarayoni ular tarkibida chiqish bo’g’inlari boshqa mexanizmlar bilan muvofiqlashgan tarzda, belgilangan aniq qonuniyat bo’yicha harakatlanuvchi mexanizmlar bo’lishini taqozo qiladi. Bunday masalani hal qilish uchun eng oddiy, ishonchli va ixcham kulochokli (mushtli) (9.1-a shakl) mexanizmlar qo’llaniladi. Ular chiqish bo’g’ini - turtgichning harakatini nazariy jihatdan aniq amalga oshiradi. Ularning kirish bo’g’ini kulochok (musht) deb ataladi.

Turtgichning harakat qonuni kulochok profili bo’yicha aniqlanadi va u kulochokli mexanizmlarning asosiy xarakteristikasi hisoblanadi.
Kulochokli mexanizmlarni loyihalashdan asosiy maqsad yetaklanuvchi bo’g’in - turtgichning oldindan berilgan harakat qonunini konoatlantiruvchi kulochok profilini kichik o’lchamlarda va yuqori foydali ish koeffitsientida yasashdan iborat. 9.1 - b shaklda kulochokning buralish burchagi bo’yicha turtgichni harakat diagrammasi ko’rsatilgan.
Kulochok to’liq aylanganda buralish burchagini to’rt fazaga ajratish mumkin bo’ladi:

• 
  uzoqlashish fazasi ( _u)
  
• 
  uzoqda turish fazasi ( _u.t)
  
• 
  yaqinlashish fazasi ( _ya)
  
• 
  yaqinda turish fazasi ( _ya.t)
  

9.1-b shaklda υ- bosim burchagi, γ- esa harakatni uzatish burchagi deb ataladi.
Loyihalash amaliyotida turtgich harakat qonunlarining nisbatdan oddiy turlari ko’prok qo’llaniladi, ularga:
- sinusoida ko’rinishidagi (9.2- a shakl)

• 
  kosinusoida ko’rinishidagi (9.2- b shakl)
  

parabola ko’rinishidagi (9.2- v shakl)

a)	b)
9.1–shakl.

Bu harakat qonunini tanlashda kulochokli mexanizmda paydo bo’lishi mumkin bo’lgan keskin va yumshok zarbalarga e’tibor berish lozim bo’ladi. Keskin zarblar asosan chiziqli harakat qonunlarida paydo bo’ladi, yumshoq zarblar esa asosan parabola va kosinusoida ko’rinishdagi harakat qonunlarida yuzaga keladi.