Kulturologiya –mədəniyyət nəzəriyyəsindən daha geniş bir elm sahəsidir ki; hazırda bu elmin başqa sosial- numanitor ellərin heç birinə bənzəməyən fuksyiyaları və nəzəriyyəsi mövcuddur
Yüklə 2,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Aktokrat üslub – üçün təkbaşına qərarlar qəbul etmək
- Demokrat üslubda
- Liberal rəhbərlik üslubunda
. 113
daşlarla müzakirə edir, təklif verməyi və təşəbbüsü mü- dafiə etməyi onlardan xahiş edir; 3) müdafiə etmək – menecer tapşırığın yerinə yetiril- məsində əməkdaşlara kömək göstərir, düzgün qəbul edil- miş qərarlara görə onlarla məsuliyyəti bölüşdürür. 4) səlahiyyəti bölüşdürmək – menecer öz səlahiy- yətlərinin bir hissəsini icraçılara verir, xüsusi qərar qəbul etməkdə və müəssisənin məqsədinə nail olmaqdaonların üzərinə məsuliyyət qoyur. Rəhbərlik üslubu həm kortəbii və həm də şüurlu seçilir və düzülür. Rəhbərlik üslubları daha çox fərdidir və təkrar olunmazdır. Məlum tipologiyaya görə rəhbərlik üslubunun üç əsas növü – avtokrat, demokrat və liberal növləri fərqləndirilir. Menecerin öz işində bu üslablardan hansını seçməsi mədəni fəaliyyəti təmin edən bir çox amillərdən asılı olur. 7
etmək və ciddi nəzarət xarakterikdir. Lider öz iradəsi və hökmü ilə iş görməyi xoşlayır. Hakimiyyət bir rəhəbərin əlində cəmləşir və bütün işlər haqqında ona məlumat verilməlidir. Belə halda rəhbər işçilərlə çox vaxt kobud rəftar edir, əmr edir, sərəncam verir, məcbur edir, ancaq heç vaxt xahiş etmir. Başqa sözlə, onun idarəetmə fəaliy- yətinin əsas məzmunu əmrlərdən ibarətdir. Rəhbər lazımi səlahiyyətlərə malik olmalıdır ki, öz iradəsini icraçılara qəbul etdirə bilsin və zəruri hallarda tərəddüd etmədən bundan istifadə etsin. Rəhbər – avtok-
7 M. Həsənova, A . İsfəndiyarov. Mədəniyyət və İncəsənət sahələrinin menecmenti. Mars Print, Bakı-2002, səh.162-163
. 114
ratdan gələn əlaqə axını bir qayda olaraq fərdi təşəbbüsün qarşısını alır, nəticəni qabaqcadan bilmək vəziyyəti yara- dır, lakin bu halda ciddi intizam və qayda təyin etmək üçün əlverişli zəmin yaradır. Bu üslub müəyyən şərait və vəziyyətlərdə səmərəli ola bilər. Onun ayrı-ayrı elementlərindən mədəni layihələ- rindən idarə olunmasında istifadə edilə bilər. Xüsusən yaradıcı işçilərin fəaliyyətini müəyyən bir istiqamətdə yönəltmək zərurəti yarananda, az vaxtda tez və həlledici iş görmək laızm olduqda bu üslubdan istifadə səmərəli ola bilər. Avtokrat rəhbərlik üslubu aşağıdakı hallarda zəruri olur:
• insanlar işləməyi sevmirlər və istənilən bəhanə ilə işdən qaçırlar; • insanlar onlara rəhbərlik olunmasına üstünlük verirlər, onlar cavabdehlikdən qaçmağa çalışırlar; • səmərəli idarəetmə üçün müdiriyyət tərəfindən ciddi nəzarət və cəza qorxusu tətbiq etmək zərurəti yaran- dıqda. 8
Avtokratat işin yerinə yetirilməsini təmin etmək üçün qorxu və məcburiyyət vasitəsi ilə insanlara psixoloji təsir göstərmək istəyir.
lanmasına və işin nəticəsinə nəzarətə daha üstünlük verilir. Belə halda işçilər kollektivdə işin vəziyyəti haqqında daim məlumatlandırılır, tənqidə düzgün reaksiya verir, idarəet- mə qərarlarının hazırlanmasında kollektivin bütün üzvləri
8 M. Həsənova, A. İsfəndiyarov. Mədəniyyət və İncəsənət sahələrinin menecmenti. Mars Print, Bakı-2002, səh.163-164 . 115
iştirak edir. Demokrat üslub aşağıdakı hallarda tətbiq oluna bilər: • əmək şəraiti əlverişli olarsa işçilər cavabdehliyi təkcə öz üzərinə götürmürlər, onlar bu prosesə cəhd göstərirlər; • insanlar təşkilati məqsədlərə cəlb edildikdə nəzarət mexanizmi kimi bu hal tətbiq olunur; • insanların intellektual imkanı çoxlu yaradıcı qərarlar üçün kifayət etdikdə bu hal tətbiq edilir. Demokratik üslub – mədəniyyət menecerinin fəaliy- yətində ən geniş istifadə olunan idarəetmə üslubudur. Çünki bu üslub menecerin və mədəniyyət işçilərinin psixoloji, işgüzar və motivləşən qarşılıqlı əlaqələrini əks etdirir. Demokrat idarəetmə üslubu hər şeydən əvvəl yüksək motivasiyaya əsaslanan mədəni fəaliyyət üçün nəzərdə tutulur. Lider – demokratın iş üslubu və eyni zamanda işçiləri işə motivasiya etməyə istiqamətləndirən şəxsdir. Belə rəhbərin əsas vəzifəsi aşkarlıq və inam, ruh yüksək- liyi və maraq, yoldaşlıq köməyi və səmimilik mühitini yaratmaqdan ibarətdir.
qayda olaraq öz axarı ilə gedir − rəhbərlik praktiki olaraq kollektivin fəaliyyətinə baş qoşmur. Fərdi və kollektiv yaradıcılıqda işçilərə tam müstəqillik və imkanlar yaradır. Liberal rəhbər idarəetmədə və qərar qəbul edilməsində kollektivə etibar edir. Bu idarəetmə üslubu üçün aşağıdakı əlamətlər xaraketrikdir: • kollektivin (qrupun) xeyrinə liderin cavabdehliyi öz üzərindən atması; • kollektivə özünüidarəetmə imkanının verilməsi. . 116
Rəhbərliyin konkret üslubunun formalaşması və inkişafı bir sıra amillərlə şərtlənir, hansı ki, bunların hamı- sını saymaq mümkün deyil. Ən əsaslarına diqqət yetirək:
Fəaliyyətin xarakteri nəzarətin xüsusiyyətini, tapşırıq ver- məni, ünsiyyət qaydalarını yaradır. Məsələn, təcrübə gös- tərir ki, bədii rəhbərlər üçün (baş rejissor, baş baletmeys- ter, dirijor, xormeyster və s.) avtokratvə hətta zalım rəh- bərlik üslubu xarakterikdir. Bu müəyyən mənada onların peşəkarlıq şəraiti, onların özünün fəaliyyətinin nəticəsi hesab olunur. İkincisi, konkret vəzifənin xarakteri. Rəhbərlik üslu- bu firmanın, yaxud onun bölmələrinin fəaliyyət göstərdiyi konkret situasiya vəşəraitdən asılıdır: müxtəlif şəraitlərdə müxtəlif rəhbərlik üslubları tətbiq oluna bilər. Üçüncüsü, kollektivin yetkinlik dərəcəsi. Əgər təcrü- bəli kollektivə cavan yeni rəhbər gəlirsə, o istər-istəməz ilk vaxtlarda səhlənkarlıq etməyə məcbur olacaq. Əksinə, təcrübəli rəhbər təcrübəsiz, yetişməyən işçilərlə işləməli olursa, onda o, nə qədər demokrat olsa da, müəyyən müd- dət tabeçilikdə olanlara təlim vermək, öyrətmək məcburiy- yətində olacaq.
təcrübəsi. Məlumdur ki, eyni rəhbər tabeçiliyində onların hər biri ilə özünü fərqli tapır. Beləliklə, rəhbərlik qaydaları idarəetmə qərarlarının qəbul olunması texnologiyasına nüfuz edir: • təkbaşına qərar qəbul etmək; • qərarları inandırmaq; • öz fikrini irəli sürməklə əməkdaşlara sual verməyi təkilf etmək;
Yüklə 2,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|