Kurikulum 2013- №3 Kur qxd

41
Kurikulum. 2013. №3
Qloballaşma, modernlәşmә: yeni insan vә tәhsil problemlәri
lәnmә, adәtәn, lazımsız riyaziyyatlaşma ilә
әvәz olunur. Metodik vәsaitlәrә nәzәr saldıq -
da görünür ki, ali tәhsil müәllimlәrinin hazır -
lı ğı da çox aşağı sәviyyәdәdir. Mәnim prin -
sipim belәdir: çox bilmәk lazım deyil, әsas ola -
 nı öyrәnmәk lazımdır. Mәsәlәn, Pifaqor teo -
 remini. Qiymәtli kağızlar bazarını öyrәn mә yә
ehtiyac yoxdur, mәktәblilәrin hәndәsi sil silәni
bilmәsi kifayәtdir. Əks tәqdirdә ali  mәk 
tәb
müәllimi zәif hazırlıqlı uşaqlara nә isә
mürәkkәb şeylәri danışan biliciyә çevrilir.
Əgәr onlar arasında 7-8-ci siniflәrdә riyaziy -
yat dan yaxşı oxumuş tәlәbә olsa, o, tәәccüb lә -
nә cәk vә deyәcәk ki, bütün bunları o, mәk tәb -
dә keçib. Çox vaxt müәllim biliyin tәkrar layı -
cı sı vә nәzarәtçisi kimi çıxış edir. Öz tәc rü -
 bәmdә demәk olar ki, hәr dәrsdә mövzu ilә
bağlı videoçarx vә ya film nümayiş etdirirәm.
Çox tәәssüflә deyә bilәrәm ki, indiki şagird
heç belә informasiyanı da qәbul etmәk is tә mir.
Əksәr  şagirdlәrin  әsas  möv qeyi  keyfiy yәt li
bilik deyil, yalnız mәqbul qiymәt almaq dır.
Ali tәhsil sәviyyәsindә – qiyabi tәhsildә
vәziyyәt daha çәtindir. Belә ki, tәlәbәlәr sәr -
bәst şәkildә tapşırıqları yerinә yetirә bilmir,
onların hәllini müәyyәn ödәniş hesabına әldә
edirlәr. Bu, iqtisadiyyatda aşağı sәviyyәli mü -
tәxәssislәrin yaranmasına sәbәb olur. Bәs bu
problemi necә hәll etmәk olar? Hәlәlik bu
sua la cavab yoxdur. 
Müәl lim sözünә hörmәtsizlik, müәllimlә -
rә laqeyd 
lik cәmiyyәti bәdbәxtliyә aparır.
Cәmiyyәtin inkişaf sәviyyәsi bir sıra iqtisadi,
siyasi, hüquqi, mәnәvi-әxlaqi meyarlarla öl -
çül sә dә, gәlәcәyimiz tәlәb edir ki, bu meyar -
lar içәrisindә müәllimin maddi vә mәnәvi du -
ru mu әsas meyar olsun, müәllim sözü müqәd -
dәs sayılsın. Müәllim elә yüksәk maaşla tә -
min olunmalıdır ki, o, parta arxasında otu ran
uşaqların әlinә baxmasın. Əlә baxan müәl lim
nәticә etibarilә ev yıxan müәllimdir vә sözü -
gedәn әlәbaxımlılıq dövlәtimizin müәl 
lim
әmә yinә verilәn qiymәtlә bağlıdır. 
Tәhsil sistemindә müasir dünyanı, onun
yeni tәlәblәrini vә çağırışlarını üzә çıxarmaq,
sabahın vә obirigünün  tәlәblәrini hiss etmәk,
duymaq vә qiymәtlәndirmәk lazımdır. Lazı mi
nәticәlәrә nail olmaq  vә müqavimәt  gücü nü
müәyyәn lәş dir mәk  üçün  resurslar  dәyәrlәndi -
ril mәli, tәsadüfi olan kәsilib atılmalı, tәhlükә -
nin qar şı sı  alınmalı, bizi irәliyә doğru aparan
stra te gi ya vә meyarlar, inkişaf planı hazırlan -
malı vә  ona әmәl edilmәlidir. Bu, normal  la -
yi hә işidir. Bu işi vicdanla hәyata keçirә bilә -
cәk şәxslәr qalib gәlәcәklәr. Bu barәdә vә
hәm dә belә sistemin әlçatan olması barәdә
düşünmә yә  dәyәr. 
ƏDƏBİYYAT
1. Mәrdanov M.C. Azәrbaycan tәh 
si 
li dü 
-
nәn, bu gün, sabah. Bakı: Tәhsil, 2006, s.21-36.
2. Əhmәdov H.H. Azәrbaycan tәhsilinin in -
kişaf strategiyası, Bakı, Elm, 2010, 800s.
3. Azәrbaycan müәllimlәrinin qurultayları
(I-XII). Bakı: Çaşıoğlu, 2008, s.385.
4. Mehdiyev R.Ə. «İctimai vә humanitar
elm lәr: zaman konteksindә baxış». Xalq qәze ti, 9
dekabr 2009-cu il, № 273 (26331).
5. Abbaszadә M. Abituriyent jurnalı. №12,
2011.
6. Гин А.А. Семь противоречий нового
об ра зования. Народное образование. 2004. № 8.
С. 51.
7. Гин А.А. Приемы педагогической тех -
ники: Свобода выбора. Открытость. Дея тель -
ность. Обратная связь. Идеаль ность: Пособие
для учителей. М.: Вита-Пресс. 1-е изд., 1999;
5-е изд., 2003; 88 с.; 6-е изд., доп., 2005. 112 с.;
7-е изд., 2006. 112 с.
8. Гин А.А., Андржеевская И.Ю. 150 твор -
 ческих задач: для сельской школы. М.: Народ -
ное образование, 2007. 234 с.
9. Березина В.Г., Викентьев И.Л., Мо дес -
тов С.Ю. Детство творческой личности: Встре -
 ча с чудом. Наставники. Достойная цель. СПб.:
Изд-во Буковского, 1995.
10. www.trizway.com.

---

42
Kurikulum. 2013. №3
Humeyir Əhmәdov
Ahmadov H.
Globalization, Modernization: Problems of Education 
and the Modern Man
The article refers to the modernization of education in the age of globalization and
the challenges facing education, shows the importance of considering the student's
individual learning paths, as his talents, abilities and interests. It is based, that the
proper use of Internet resources plays an important role in the assimilation of the con-
tent of education. It also stresses the need for the use of innovative technologies for
fundamental changes in education.
Ахмедов Г. 
Глобализация, модернизация: проблемы образования 
и современного человека 
В статье говорится о модернизации образования в период глобализации и о
задачах стоящих перед образованием, показывается важность учета индивиду-
альной образовательной траектории учащегося, также его таланта, способ-
ностей и интересов. Основывается, что правильное использование интернет
ресурсов играет важную роль в усвоении содержания образования. Подчер 
-
кивается также  необходимость использования инновационных технологий для
проведения коренных изменений в области образования.

---

43
Kurikulum. 2013. №3
Tәhsil sisteminin modernlәşmәsi şәrai 
-
 tin dә  Azәrbaycan  dövlәtinin  tәh sil  siyasәtinin
әsas vәzifәlәrindәn biri mәktә bә qәdәr tәhsilin
müasir tәlәblәr baxımından key fiyyәtinin tә -
min edilmәsidir. Müasir tәh si lin modernlәş di -
ril mәsi  onun  özülünün  sax la nıl  ması  şәrti  ilә
tәhsilin  keyfiyyәtinin  tәmi na tı na,  şәxsiyyә tin,
cәmiyyәtin vә dövlәtin ak tual vә perspek tiv
tәlәblәrinә uyğun inkişafını  nәzәrdә tutur.
Bu cәhәtdәn ictimai tәhsilin birinci pillә -
si nin – mәktәbәqәdәr tәhsilin keyfiyyәti müa -
sir  liyin әn mühüm  dәyәri kimi çıxış edir.
Hazırda mәktәbәqәdәr tәhsil sistemi sü -
rәtlә inkişaf edir. Müasir cәmiyyәt mәktә bә -
 
qә 
dәr tәhsil müәssisәlәrindә tәlim-tәrbiyә
pro   sesinin tәşkilinә, tәlim proqramının mәz -
mu    nuna,  pedaqoji  işçilәrin  fәaliyyәtinin  sә -
mә rә  liliyinә vә nәticәlәrinә, pedaqoji kadr la -
rın peşә 
 
karlığına yeni tәlәblәr irәli sürür.
Müa sir dövrün tәlәbatlarını nәzәrә ala raq pe -
daqoji sәriştәliliyin vә peşәkarlığın da ha yük -
sәk sәviyyәsinin tәmin edilmәsi günün ba şlı -
ca vәzifәsidir. 
Mәktәbәqәdәr  tәhsil sistemindә son il lәr -
dә tәhsilin keyfiyyәtinin idarә olunmasına
olan münasibәtlәr öz aktuallığını  daha da ar -
tır mış vә bu sahәdә araşdırmaların sәmәrә li li -
yi artmışdır. Keyfiyyәt nәdir? Keyfiyyәt fәa -
liy  yәtin bütün tәrәflәrinin sәmәrәliliyini xa -
rak terizә edәn (strategiyanın işlәnilmәsi, tә -
lim-tәrbiyә prosesinin  tәşkili vә s.) kompleks
an layışdır.
Tәhsilin keyfiyyәti tәhsil sisteminin әsas
xa rak teristikası olub әldә olunmuş real tәlim
nәti cәlәrinin normativ sәnәdlәrin tәlәblәrinә
vә gözlәnilәn nәticәlәrә hansı sәviyyәdә uy -
ğun luğunu müәyyәnlәşdirir. Keyfiyyәtin ida -
rә   olunması  keyfiyyәtlә  bağlı  kompleks  mә sә -
lәlәrin hәlli sәviyyәsini müәyyәn edәn әsas
parametr hesab edilir.
Mәktәbәqәdәr tәhsil müәssisәsinin nәticә
üzrә idarә olunması tәlim-tәrbiyә prosesindә
(proses üzrә idarәolunma) hәyata keçiril mә li -
dir. Keyfiyyәtә nәzarәti yalnız müdiriyyәt de -
yil, tәdris-tәrbiyә prosesinin bütün sub yekt lә -
ri hәyata keçirmәlidirlәr. Kefiyyәti idarә
edәr 
kәn gücü nәzarәtә deyil, iştirakçıların
tәlimdә  sәmәrәli texnologiyalar (pedaqoq lar -
da pe 
da 
qoji, rәhbәrlәrdә idarәetmә) tәtbiq
etmәsinә yönәltmәk lazımdır. Tәhsilin key fiy -
yә ti  üç  kom  po nentin  mәcmusundan:  tәhsil
pro se si nin  keyfiyyәtindәn, tәhsil prosesinin
hә ya ta  ke çirilmә  şәraitinin  keyfiyyәtindәn,
nә ti cә lә rin  keyfiyyәtindәn,  tәhsil  prosesinin
key 
fiy 
yәtinin idarәedilmәsi isә fasilәsiz
olaraq key fiyyәtin yaxşılaşdırılmasına istiqa -
mәtlәn 
miş iş prosesinin sistemli, inteqrativ
tәşkilin dәn  iba rәtdir.
MƏKTƏBƏQƏDƏR TƏHSİLDƏ 
KEYFİYYƏTİN İDARƏ OLUNMASI
LALƏZAR CƏFƏROVA  
Tәhsil Problemlәri İnstitutunun şöbә müdiri, 
pedaqogika üzrә fәlsәfә doktoru, dosent
[e-mail]
SƏBİNƏ RƏHİMOVA 
«Delfin» uşaq bağçasının müdiri
[e-mail]
Mәqalәdә mәktәbәqәdәr tәhsilin keyfiyyәti, onun idarә edilmәsi mәsәlәlәri araşdırılır,
mәktәbәqәdәr tәhsil müәssisәlәrinin işinin sәmәrәliliyinin yüksәldilmәsi üçün tәkliflәr verilir.

---