Kuvanova Shahnoza Omonovna nemis tili fanidan mukammal qo‘llanma


Eslatma. Ba’zi otlar esa umlaut olmaydi: der Tag – die Tage



Yüklə 1,22 Mb.
səhifə23/533
tarix23.12.2023
ölçüsü1,22 Mb.
#157157
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   533
Kuvanova Shahnoza Omonovna nemis tili fanidan mukammal qo‘llanma

Eslatma. Ba’zi otlar esa umlaut olmaydi:
der Tag – die Tage (kun - kunlar)
der Schuh – die Schuhe ( botinka - botinkalar)
der Abend –die Abende (oqshom- oqshomlar)
2.Shuningdek –ier,-eur,-är,-an, -al kabi suffikslar bilan kelgan, boshqa tillardan nemis tiliga kirib qolgan mujskoy roddagi internatsional so‘zlar:
der Dekan – die Dekane (dekan - dekanlar)
der General – die Generale (general - generallar)
3.Bir bo‘g‘inli jenskiy roddagi otlar, o‘zagida a,o, u unlilari doim umlaut oladi
die Hand-die Hände (qo‘l – qo‘llar)
die Stadt – die Städte (shahar - shaharlar)
4.a) Sredniy roddagi ko‘pgina otla, ular umlaut olmaydi:
das Bott – die Boote (qayiq – qayiqlar)
das Jahr – die Jahre (yil - yillar)
b) –ment, -at suffikslari bilan kelgan so‘zlar:
das Dokument – die Dokumente (hujjat - hujjatlar)
das Diktat – die Diktate (diktant -diktantlar)
Eslatma: -nis suffiksi bilan tugagan jenskiy va sredniy roddagi otlar ko‘plikda –e suffiksini qabul qiladi,biroq ko‘plikda yana bir –s qo‘shimchasini oladi.
die Kenntnis – die Kenntnisse
das Ergebnis – die Ergebnisse

Koplik yasalishining birinchi turiga kiradigan otlar: masalan,

der Apparat apparat
die Axt bolg‘a
der Ball koptok
die Bank skameyka
der Baum daraxt
die Besorgnis g‘amxo‘rlik
der Betrieb korxona
das Bott qayiq
das Diktat diktant
das Dokument hujjat
der Fahrstuhl lift
die Faust musht
das Fest bayram
der Freund do‘st
der Friseur sartarosh
die Frucht meva
der Gang yo‘l
die Gans g‘oz
der Gast mehmon
das Gebiet soha
der Kopf bosh
das Haar soch
das Heft daftar
der Hof hovli
der Hund it
der Hut shlyapa
der Ingenieur muhandis
das Institut institut
das Jahr yil
der Kampf kurash
der Korb savat
die Kraft kuch
die Kuh sigir
das Lineal chizg‘ich
die Maus sichqon
der Monat oy
die Nacht tun
die Nuβ yong‘oq
das Parlament parlament
das Pferd ot
das Plakat plakat
der Plan reja
der Platz maydon
das Program programma
der Punkt nuqta
das Referat referat
der Sack qop
der Sohn o‘g‘il
das Schiff qayiq
das Schirm zontik
die Schnur arqon
der Schrank shkaf
das Spiel o‘yin
die Stadt shahar
der Stuhl stul
der Schuh tufli
der Tag kun
das Telegramm telegramma
der Teppich gilam
das Tier hayvon
der Tisch stol
die Wand devor
das Werk zavod
der Wolf bo‘ri
die Wurst kolbasa
das Zelt chodir
das Ziel maqsad
der Zug poyezd


4.2 Ko‘plik yasalishining ikkinchi turi
( Der II. Typ der Pluralbildung)

Ko‘plik yasalishining ikkinchi turiga kiradigan otlar ko‘plikda (-e)n suffiksini qabul qiladi,ular hech qachon umlaut olmaydi.Bu turga quyidagi otlar kiradi:


1. Jenskiy roddagi otlarning asosiy qismi:
die Tür – die Türen (eshik - eshuklar)
die Blume – die Blumen (gul – gullar)
2. a) -e, -el, -er bilan tugagan otlar ko‘plikda faqat –n qo‘shimchasini oladi:
die Schule – die Schulen (maktab - maktablar)
die Schwester – die Schwestern (opa- opalar)
Eslatma:Birlikda –in bilan tugagan jenskiy roddagi otlardan ko‘plik yasashda yana bir –n qo‘shiladi:
die Schülerin – die Schülerinnen (o‘quvchi qiz – o‘quvchi qizlar)
die Lehrerin – die Lehrerinnen (o‘qituvchi ayol- o‘qituvchi ayollar)
b) –tion, -tät, -ik, -ur, -ie suffiksli chet tillardan kirgan so‘zlar:
die Zensur – die Zensuren ( baho - baholar)
die Fakultät – die Fakultäten (fakultet - fakultetlar)
s) -ung, -ei, (-erei) suffikslari bilan yasalgan otlar:
die Übung – die Übungen
3. Kuchsiz turlanishdagi mujskoy roddagi otlarning hammasi , ular jonli predmetni ifodalaydigan
a) birlikda –e qo‘shimchasi bilan tugagan mujskoy roddagi otlar:
der Hase – die Hasen (quyon – quyonlar)
der Löwe – die Löwen (sher - sherler)
b) bir vaqtlar –e unlisiga ega bo‘lib, keyinchalik til taraqqiyoti natijasida o‘sha unlini yo‘qotgan otlar:
der Mensch – die Menschen (kishi - kishilar)
der Bär – die Bären (ayiq - ayiqlar)

s ) Chet tillardan o‘zlashgan va –ant, -at,-ent,-ist,-ot,-graph,-og(e),-nom,-or ,-log, - og, - et, -at,- soph suffikslari bilan tugagan otlar


der Student – die Studenten (student - studentlar)
der Soldat – die Soldaten (soldat - soldatlar)
d) mujskoy roddagi otlarning kuchli turlanishga kiradigan kichik bir qismi :
der Staat – die Staaten (davlat - davlatlar)
der See – die Seen (ko‘l – ko‘llar)
e) sredniy roddagi quyidagi otlar ( ular hech vaqt umlaut olmaydi):
das Herz – die Herzen (yurak - yuraklar)
das Auge – die Augen (ko‘z – ko‘zlar)

Ko‘plik yasalishining ikkinchi turiga kiradigan otlar: masalan
der Affe maymun
die Ansichtskarte otkritka
die Antwort javob
die Arbeit ish
die Arbeiterin ishchi ayol
der Aspirant aspirant
die Ausstellung ko‘rgazma
der Bär ayiq
der Bauer dehqon
das Bett kravat
die Deklination turlanish
der Doktor doktor
die Feder pero
die Frage savol
die Frau ayol
der Genosse o‘rtoq
der Hase quyon
der Held qahramon
das Hemd ko‘ylak
der Herr janob
das Herz yurak
der Hirt cho‘pon
die Insekt hashorat
der Junge yigit
der Knabe bola
die Krankenschwester hamshira
die Lehrerin o‘qituchi ayol
das Leid azob
der Mensch kishi
der Nachbar qo‘shni
der Name ism, nom
das Ohr quloq
der Pädagog pedagog
der Paragraph paragraf
der Professor professor
der Russe rus
der Same urug‘
der Soldat soldat
die Straβe ko‘cha
der Student talaba
die Studentin talaba qiz
die Stunde dars
die Tafel doska
der Traktor traktor
die Tür eshik
die Vase vaza
das Verb fe’l
die Vorlesung ma’ruza
die Űbung mashq
die Universität universitet
die Wohnung uy, kvartira
die Zeitschrift jurnal
die Zeitung gazeta
4.3 Ko‘plik yasalishining uchinchi turi
( Der III. Typ der Pluralbildung )

Ko‘plik yasalishining uchinchi turiga kiradigan otlar ko‘plikda –er suffiksini qabul qiladi, ular har doim umlaut oladi.Bu turga quyidagi otlar kiradi:


1. Sredniy roddagi bir bo‘g‘inli otlar:
das Bild – die Bilder (rasm – rasmlar)
das Buch – die Bücher (kitob - kitoblar)
2. Mujskoy roddagi otlarning kichik bir guruhi kiradi:
der Mann – die Männer (kishi – kishilar)
der Wald – die Wälder (o‘rmon – o‘rmonlar)
Eslatma: Jenskiy roddagi otlar ko‘plik yasalishining uchinchi turiga kirmaydi.


Yüklə 1,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   533




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə