Balmer formulasi
Atom modeli ustida ish olib borar ekan, Nils
Bor
, atomdagi elektronlarning musbat zaryadlangan
markaziy
yadro
atrofida
qanday
joylashishi
strukturasi hamda, bunday strukturaning barqarorlik
sabablarini ochib berishni maqsad qildi. 1913-yil
fevralida Bor bundan 28-yil muqaddam chop etilgan
va oddiygina maktab fizika o‘qituvchisi Iogann
Balmer qalamiga mansub bo‘lgan
darslikdagi
formulani uchratib qoldi. Kunlardan bir kun, Bor o‘z
hamkasbi Xans Xansen bilan suhbatlashib o‘tirganda,
Xansen o‘sha kitobda Balmer allaqachon vodorod
spektridagi chiziqlarning joylashuvini bayon qiluvchi
formulani keltirib chiqarganini ta’kidlab o‘tdi. Har
qanday kimyoviy element qiziganda, to‘liq spektr
bilan emas, balki, alohida, faqat o‘zigagina xos
bo‘lgan chiziqlar bilan
nurlanish spektri namoyon
qiladi.
Balmer,
vodorod
spektrida
shunday
chiziqlarning
joylashuvi
aniq
bir
matematik
formulaga bo‘ysunishini payqab qolgan. Bor esa,
Balmer
formulasini
uchratgunicha,
vodorod
atomidan foton nurlanishi chastotasi elektronning
yadro atrofida aylanishi tezligi bilan proporsional
bo‘ladi deb o‘ylagan. O‘sha paytda umumiy qabul
qilingan nazariya shunday bo‘lgan. Balmer formulasi
tufayli esa,
Bor shuni tushundiki, nurlanayotgan
yorug‘lik chastotasi, fotonlar energiyasiga bog‘liq va
bu, o‘z navbatida, Plank formulasiga asosan,
elektronlarning muayyan, aniq belgilangan orbitalari
oralig‘idagi turli energetik pog‘onalarga bog‘liq
bo‘lar ekan. Nils Bor taklif
qilgan atomning yangi
modeli, faqatgina atomlarning barqarorlik sabablarini
tushuntirib berish bilan cheklanmasdan, balki, nima
uchun atomlar spektrida faqat alohida, o‘zigagina xos
chiziqlar paydo bo‘lishini ham tushuntirib berdi.
Dostları ilə paylaş: