L ü Ğ Ə t V ə e n s I k L o p e d I y a L a r

QURUCU  -   D A Ğ ID ICI______________
QURUCU -  DAĞIDICI  Uşağı mübarizo 
vo  qurucu  iıoyaia  hazırlamaq  lazımdır 
(S.Rəhimov);  Dalğanın  dağıdın  zorbosino 
davam  gotirınoyib  yıxıldı  ("Azərbaycan 
qadını”).
QURULAMAQ  -   İSLATMAQ  Zöhro 
suya çokmokdo olduğu paltarı sorib qurtardı, 
əlini  quruladı  (O.Vəliyev);  Gözlərindən 
tökülən  isti  yaşlar  iso  açıq  sinəsini  islatdı 
(H.Nəzərli).
QURULANMAQ  -   İSLANMAQ  Təli­
minə  qundanırdı  (Anar);  Gəldiyev  gələn 
kimi diiyü islanır, qazan asılırdı (Mir Cəlal).
QURULMAQ  -   DAĞILMAQ  Nuxada 
yeni  fabriklər,  zavodlar qurulmurdu  (İ.Əfon- 
diyev);  Ağlım  başımda  olmadığından  dəz- 
gahda qəzaya  yol  vermişdim,  hər şeyi  sınıb 
dağılınırdı (S.Qodirzadə).
QURULMAQ  -   SÖKÜLMƏK  Yem 
axar  çaylar  üzrə  dəmir  körpü  qurulacaq; 
Yeni  sahil  lampaları  alışacaq  çıraq-çıraq 
(S.Vurğun);  Kölıno, uçuq körpülər söküldii.
QURULUQ  -   BATAQLIQ  Adanın 
quruluq  hissəsində  olurub  dənizə  baxırdıq. 
Gəl  danışaq  kı.  bataqlığa  gedən  namorddir 
(M.İbrahimov).
QURULUQ -  CANLILIQ Əsərin dilində 
quruluq  var.  Roman  canlılığı  ilə  oxucunu 
razı salır.
QURULUQ -   KÖKLÜK  Onun  qum lu­
ğunu zahiri  görünüşündən  ləyin  etmək  olur 
(“Ulduz” );  Dayıdostum  anasının  köklüyünə 
işarə  ilə söhbətə qarışdı  (S.Qodirzadə).
QURULUQ  -   NƏMLİK  O,  köksündə 
nə  isə  təngiik,  bundan  başqa  boğazında  da 
bir quruluq  hiss  edirdi  (Ə.Əbülhoson);  Qar 
az  yağdığından torpağın nəmliyi kifayət deyil 
(Ə.Vəliyev).
QURUMAQ 
GÖYƏRMƏK  İlər  yay 
arxdan su  daşıyıb,  bu ağacı  qurumağa qoy­
mamışdı  (M.İbrahimov);  Qar  əriyir,  sellər 
axır,  ol göyərir səhrada (C.Cabbarlı).
QURUMAQ  -   İSLANMAQ  Hava  o 
qədər istidir ki.  adamın  dil-dodağı  quruyur
QÜRRƏLİ  -  XOFLU
(A.Şaiq);  Qorxuram  göz  yaşımdan;  Qoy- 
nunJa gül  islana (Bayatı).
QURUMAQ -  KÖKƏLMƏK Dərd onu 
üzür, elə bil ki, heç no yemir, quruyur.  Heç bir 
iş görmür, yeyib-içib yatır, günbəgün kökəlir.
QURUMAQ  -   YAŞLANMAQ  A...a... 
boğazım  no  üçün  qurudu  (C.Əmirov);  Su 
içəndən  sonra özünə gəldi,  boğazı yarlaııdı 
(M.Süleymanlı).
QUSMAQ -   UDMAQ  ...Qan  sorub  şiş­
dikdə  sahibi  onları  sıxır,  tamam  sorduqları 
qanı  qusurlar  (M.F.Axundzado);  Biz  hava 
islərik,  təmiz  bir  hava,  hava  qoxlamayaq, 
hava udaq  biz (H.Hüscynzado).
QUŞBEYİN  -   AĞILLI  İndi  onlar,  o 
quşbeyin  Momiş  də  qəmiş  olub  keçiblər 
yazığın boğazına (İ.Fərzəliyev); Qulam, göz 
dəyməsin,  çox  ağıllıdır,  bizi  hər  görəndo 
oldon-ayaqdan  gedir (S.Qodirzadə).
QUZEY  -   GÜNEY  Gərək  o  adamın 
dədəsinə  od  vurasan  və  elo  vurasan  ki,  heç 
bilməsin  ki,  bola  güneydən  gəldi,  ya 
quzeydən (N.Vozirov).
QUZULAMAQ  -   BƏRKİM ƏK  Bır 
tərəfi  quzıılayıb  ot  saçaqları  saxlanan  bir 
təpədə  iri  qol-qanadlı  qurumuş  bir  ağac 
vardı (Çəmənzəminli); Rüstəmə elo gəldi ki, 
arvadının  əli  bərkimiş  vo  kobudlaşmışdır 
(M.İbrahimov).
QÜDRƏTLİ  -   ZƏ İF  Qüdrətli  yurdu­
muza;  hər  sənətkar  gərəkdir  (M.Rahim); 
Düşmən  o  qədər  do  zə if deyildi  (S.Qodir­
zadə).
QÜDRƏTLİLİK -G ÜCSÜZLÜK Rəşi­
din qiidrətliliyinə  hamı  bələd  idi.  İşləyəndə 
öz gücsüzlüyünü hiss etdi.
QÜDSİYYƏT -  EYBƏCƏRLİK Cavab 
ver,  odlar  gəlinil  Axır  bütün  ümid  sənin 
qüdsiyyəti n dəd ir 
(C.Cabbarlı); 
Vəlini 
düşündürən  bütün  eybəcərliyi  ilə  hiss etdiyi 
həyat  məsələləri  idi (M.Hüseyn).
QÜRRƏLİ  -  XOFLU  Gah  elo  qiirrəli, 
gah  elo  xoJlu\  Hamımız  bir  səsli,  bir  adam 
kimi;  Hamı cilovludur, hamı bııxovlu;  Hamı 
da sozahın  yağsız şam  kimi  (M.Araz).

---

L A Q E Y D -C İD D İ
LÜTLƏMƏK -  GEYİNDİRMƏK
L1
LAQEYD  -   CİDDİ  Hürü  iso  bu  baxış­
lara qarşı  laqeyd görünürdü (M.İbrahimov); 
Osıapcnko ciddi, iti, osobi bir halda işloyirdi 
(Mir Colal).
LAQEYDLƏŞMƏK -  CİDDİLƏŞMƏK
Növrosto laqeydləşdi (M.Eynullaycva); Sal­
ınan dorhal  ciddiləşdi (M.İbrahimov).
LÜLQƏNBƏR -   AYIQ  Bir gün  görəy­
din  lülqənbər çıxıb  kolxoz  idarəsinin qaba­
ğındakı iri palıd kötüyünün üstünə (H.Nadir); 
İçmiş olsa da. özünü ayıq kimi aparırdı.
LÜMLÜT  -   GEYİMLİ  Səlim  ağanın 
dalından  dəyib  liimliit  çölə  atır  (M.İbra­
himov);  Geyimli  bayıra  çıxdı  (“Azər­
baycan").
LÜT  -   ƏHVALLI  Lütəm,  artıq  bütün 
varım  getdi  (S.Rüstom);  Belə  baxanda  çox 
qanacaqlı, əhvallı  adama oxşayırdı  (S.Qədir- 
zadə).
LÜT  -   GEYİM Lİ  Ona  toxunmayın,  o 
liitdiir  (C.Mommodquluzadə);  Əynində  ağ 
xalat  olan  təmiz  geyindi  yaşlı  arvad  uşağı 
yerinə saldı  (M.İbrahimov).
LÜTLƏMƏK -  GEYİNDİRMƏK Qışın 
oğlan çağında onu liitləyib yola salmaq yox, 
geyindirmək lazımdır (“Ulduz”).
94

---

MƏDAXİL -  MƏXARİC
MƏDAXİL -  MƏXARİC Mogor monim 
mədaxilim  budur?  (Ə.Haqvcrdiyev);  Bu  da 
kolxozun  məxaricini  xeyli  azaltdı  (M.İbra­
himov).
MƏDƏNİ  -   KOBUD Mətləni adam belo 
yerlordo yaşaya bilməz (C.Cabbarİı); Qorxma, 
son kobud deyilsən axı (M.İbrahimov).
MƏDƏNİLİK  -   ƏDƏBSİZLİK  Oğlan 
mədəniliyindən  başım  aşağı  saldı  vo  cavab 
vermədi  (Ə.Vəliyev);  Danışanın  sözünü 
kəsmək ədəbsizlik  hesab  olunurdu  (M.İbra­
himov).
MƏDƏNİLİK -  KOBUDLUQ Zeynalın 
mədəniliyi qarşısında  donub  qaldı  (S.Qodir- 
zado);  Hotta  bu  ahəngdə,  səndəki  kobud­
luğun  xoş  gəldiyim  bildirən  bir  məna  da 
vardı (M.İbrahimov).
MƏDƏNİYYƏT  -   CƏHALƏT  Orada 
gördüyü  yüksək  mədəniyyət  vo  tərəqqi 
nümunələri  onu  ruhlandırır (F.Qasımzadə); 
Əl çək  bu cəhalətdən, ata!  (M.İbrahimov).
MƏDƏNİYYƏTSİZ  -   TƏRBİYƏLİ 
Bacarıqsız,  mədəniyyətsiz  əkinçi  vardır 
(Ə.Voliyev);  Tərbiyəli  ailədəndir  (S.Qodir- 
zadə).
MƏDƏNİYYƏTSİZLİK -  MƏRİFƏT- 
LİLİK  Mən bərkdən danışanları sevmirəm, 
bunu  da  bir  növ  mədəniyyətsizlik  əlaməti 
hesab  edirəm  (S.Qodirzadə);  Onun mərifət- 
liliyinə  gəldikdə  demək  lazımdır  ki,  bu 
cəhətdən o  başqalarından  seçilir ("Ulduz”).
MƏDH  -   HƏCV  Xoşlanmaz  heç  vaxt o 
mədhlərdən  (B.Vahabzadə);  XIX  əsr  ədə­
biyyatında  ayrı-ayrı  şəxslərin  eyiblərini 
tənqid edən  və  fərdi  mahiyyət daşıyan fıəcv 
geniş yayılmışdır (F.Qasımzadə).
MƏĞLUB  -   QALİB  Cavanşirin  ordu 
başçısı  Qartal,  məğlub  olub  geri  çəkilir 
(M.Hüseyn);  Dözə  bilsən  gərək:  qalib gələ 
biləsən gərək; Sevincə do. dərdə do (R.Rza).
M Ə ĞLUBİYY ƏT  -   QALİBİYY ƏT 
Qalibiyyəti  do  dadmışdı,  məğlubiyyəti  do 
(F.Korimzadə).
MƏLUMLUQ -  MƏCHULLUQ
MƏĞRİB -  MƏŞRİQ Tutaq ki, məşriq- 
dən  məğribə qədər;  Mənə  xərac verdi  bütün 
ölkolor; Nə olsun? Bədbəxtəm, bədbəxtəm, 
inan! (S.Vurğuıı).
MƏHDUD  -   GENİŞ  Onun  imkanları 
geniş deyil, məhduddur.
MƏHDUDLUQ  -   GENİŞLİK  Vaxtın 
məhdudluğu onun  ol-qolunu  bağladı.  Burada 
R.Rza  sərbəst  şerinin  imkan  genişliyi  ilə 
özünü  bir daha büruzo verir.
M ƏHDUDLUQ 
-  
SƏRBƏSTLİK 
Məhdudluq  onun  bütün  arzularını  puç  eldi 
(Ə.Voliyev);  Onun  duruşunda  vo  görkə­
mində bir sərbəstlik vardı  (M.İbrahimov).
M ƏHƏBBƏT  -   N İFRƏT  Məhəbbət 
sonsuz, nifrət dərin (H.Hüseynzadə).
MƏXFİ  -  AŞKAR  Doktor, sizə bir işim 
düşüb, ancaq məxfidir, gərək heç kəs bilmə­
sin (C.Əmirov); Sənə açıq deyirəm, dalda bir 
cür, aşkarda başqa cür hərəkət edən adamlar 
məhəbbətin böyüklüyünü başa düşə bilməz­
lər (Ə.Voliyev).
MƏXRƏC -  SURƏT Kəsr xəttinin altın­
dakı  ədəd  məxrəc,  üstündəki  ədəd  surət 
adlanır.
MƏKR  -   MƏHƏBBƏT  Məkr  onun 
gözlərində  oynayır.  Məhəbbət  mənim  göz­
lərimdə Çandranı  xilqətin  tacına  çevirmişdi 
(M.İbrahimov).
MƏKRLİ -  MƏHƏBBƏTLİ  H.Turabo- 
vun  qəhrəmanı  qüvvətli  xarakterdir:  məkr­
lidir,  tədbirlidir,  amansızdır.  Onun  məhəb­
bətli  nəğmələri  dinləyiciləri  nəşələndirirdi 
(“Azərbaycan").
MƏLAHƏTLİ  -  CIR  Birdən kişi yaşma 
uyğun olmayan zil  və məlahətli səslə oxudu 
(İ.Şıxlı);  Misraların  axır  kəlmələrində  cır 
səsini  uzadıb  ulayırdı  (S.Qodirzadə).
MƏLUM -  M ƏCHUL Onun  nəyə  işarə 
vurduğu  məlum  idi  (S.Qodirzado);  Lakin 
sevgisi  do  adı  kimi  məchuldur (M.S.Ordu- 
badi).
MƏLUMLUQ  -   MƏCHULLUQ  Fel­
lərdə  məlumluq  məzmunu  felin  mənası  ilə
96

---