YAVAN - YAĞLI
kimi bulvarda yava qızlar kimi açıq gozib
onunla-bununla mırt vurub gülür (S.S. Axun
dov); Əxlaqlı uşaqdır ("Azərbaycan qadım”).
YAVAN - YAĞLI Kasıbın dürmoyi
yavan olsa da, dili yağlı olar (Ata. sözü).
YAVAŞ - BƏRK Əvvol yavaş, sonradan
bərk öskürdüm (Mir Colal).
YAVAŞ - CƏLD Qız yavaş addımlarla
onu izləyir (M.Hüseyn); O cəld xostolorin
yanma qaçdı (C.Mommodov).
YAVAŞ - SÜRƏTLİ Bu məktub gecə
yarısı Hacı Həsənin içəri otağında yavaş
səslə oxundu (Mir Colal); Şairin iti gözü,
həssas ağlı, həm do sürətli yerişi var...
YAVAŞ - TEZ Stəkanı nəlbəkiyə yavaş
qoy (Mir Cəlal); Tez əncir ağacının altına
çəkildim və fikirləşdim (Y.Əzimzado).
YAVAŞ - TƏLƏSİK
Ay lələ, yavaş
sürün! (Mir Cəlal); Sürmə xala Əzizi hamam-
xanaya salıb mətbəxə qayıtdı və tələsik
yemək hazırlamağa başladı (S.Rəhimov).
YAVAŞCA - BƏRK Bır dəfə axşam
kim isə qapını yavaşca döydü (C.Məm-
mədov); Əkbərin baldırı bərk göynədi (Mir
Colal).
YAVAŞDAN - BƏRKDƏN Elə belə
çağırıb oyada bilməyəcəyini görəndə cəld
onlara yanaşdı, hərəsinə bir dürtmə iliş
dirdi, əlbəttə, bərkdən yox, yavaşcadan
(M. Hüseyn).
YAVAŞIMAQ - GÜCLƏNM ƏK Yağış
yağırdı, gah güclənir, gah da yavaşıyırdı
(“Ulduz").
YAVAŞIMAQ - TƏLƏSMƏK At səhərə
yaxın lap yavaşıdı (İ.Şıxlı); Gavur malını
yeməyə tələsmək gərəkdir, tələsmək (Mir
Colal).
YAVAŞITMAQ - ARTIRMAQ Bəbir
bəy səsini yavaşıtdı, nökərinə xəlvəti
danışdı (Mir Cəlal); Xasayın iştahı daha da
artdı (M.Hüseyn).
YAVAŞITMAQ - YEYİNLƏTMƏK
...Zeynal təqib etdiyi düşmənin yuvarlan
dığını görüncə atmı yavaşıtdı (Ə.Əbülhosən);
Salatın addımlarını yeyinlətdi (İ.Şıxlı).
________________YAZMAQ - SİLMƏK
YAYĞIN - YIĞCAM Otağın döşəməsi
yayğın yox, yığcam döşəməlidir.
YAYILMAQ - YIĞILMAQ Su kimi
ürəyimə yayılır, sözün düzü (S.Rüstəm);
Şah yedi doydu, süfrə yığıldı (M.F.Axund-
zado).
YAYLAQ - ARAN Köçər arandan el,
gedər; Yavaş-yavaş yaylağa (A.Səhhət).
YAYMAQ - BÜKMƏK Qadınlardan
birisi yuxa yayır, o birisi də çevirirdi
(Ə. Vəliyev); Hədiyyə bir parça çörək götü
rüb qəzetə bükdü (Mir Colal).
YAZ - QIŞ Yazda çalan, qışda oynar
(Ata. sözü).
YAZ - POZ Ey, da dığ olduq, gah deyir
yaz, gah deyir poz (Anar).
YAZI - POZU Yazıya pozu yoxdur (Ata.
sözü).
YAZIQ - DƏLƏDUZ Bu yazıq qız heç
də satqın adama oxşamır (C.Əmirov); Yaxşı,
ay dələduz! Bir danış görək; Neçəyə satmı
san yox vicdanını? (S.Vurğun).
YAZIQLIQ - DƏLƏDUZLUQ O bütün
yazıqlığı, kimsəsizliyi ilə göz önündə can
lanır (Mir Cəlal); Mən Mirzənin də dələ
duzluğunu görmüşəm (S.Rəhimov).
YAZILI - ŞİFAHİ Bu dediklərinizi
yazılı surətdə təsdiq cdirsinizmi? (T.Kazı-
mov); Bu nəticə hələlik həkimin şifahi rəyi
idi (T.Kazımov).
YAZILIŞI - POZULUŞU Məqalənin nə
yazılışı, nə də pozuluşu məni açdı. "Azər
baycan gəncləri”
YAZLAMAQ - QIŞLAMAQ Çox tez
yazlamısan (“İzahlı lüğət”); Bizimlə qışla-
ytr fəqət dolaşa, sərçə, sağsağan (A.Səhhət).
YAZLIQ - QIŞLIQ Yoxsa biz bostan
üçün, yazlıq əkin üçün ayırdığımız sahəyə
su çatdıra bilməyəcəyik (Ə.Əbülhəson); Pəri
nənə öz qışltq azuqəsini yığmışdı.
YAZMAQ - POZMAQ Önümdoki dəf
tərə bir çox şey yazdım, pozdum (S.Rüstəm).
YAZMAQ - SİLM Ə K Qaz lələyi qanun
yazar (Ata. sözü); Zaman silər ürəklərdən
naləni (S.Rüstom).
136
YEZİD - RƏHMLİ
YEZİD - RƏHMLİ Bunun yanında yezid
adam nr> qəlot cloyir (S.Voliycv); Rəhmli
adamsan, yolunda can qurbun.
YƏQİN - ŞÜBHƏ Bollidir yerimiz yəqin
divana (H.K.Sanılı); Sonin davranışın mondo
şübhə yaradır ("Azerbaycan").
YƏQİNLİK - ŞÜBHƏLİLİK Bos elo
iso. bir balaca üzünü göstor ki, yəqinlik hasil
olsun (Ü.Hacıbəyov); Şübhəliliyim daha da
artdı.
YIĞINTI - DAĞINTI Əjdor bir az da
uzaqlaşmalı, konardan, daş vo qum yığıntıla-
rının arası ilə getmoli oldu (S.Rəhman);
Tağın o tərəfindəki dağıntım görmürsən?
YIĞMAQ - BİÇMƏK Biçin do, yığın da
oldon çıxdı (Mir Cəlal).
YIĞMAQ - DAĞITMAQ Allah onu
yığmağa yox, dağıtmağa yaratmışdı (M.İbra
himov).
YIĞMAQ - SÖKMƏK Tüfəngin hissə
lərini yağlayıb, bir-bir yerini yığdı (“Azər
baycan"); Tüfəngi söküb çula bürüdülər,
qatırların qamı altında gizlətdilər (Mir Cəlal).
YIĞMAQ - TÖKM ƏK Böyük nə töksə,
uşaq onu yığar (Ata. sözü).
YIĞNAQ - DAĞINIQ Gündə bir qapıya
salırlar yığnaq (Q.Zakir); Qədir atın üstündə
dağınıq saçlı Qumrunu qucaqladı (Mir Cəlal).
YIXMAQ - QALDIRMAQ Uşağı vunıb
yerə yıxdılar (“Ulduz"); Gərək siz qolundan
tutub qaldırasınız (Mir Cəlal).
YIXMAQ - QURMAQ Böyük bir dün
yanı yıxmaq, uçurmaq; Yerində başqa bir
dünya da qurmaql (S.Vurğun).
YIXMAQ - T İK M Ə K Arvad var, ev
tikər, arvad var, ev yıxar (Ata. sözü).
YIRTICI - MƏDƏNİ Rəzil düşmən
yaralanmış; Yırtıcı bir canavardır (S.Vurğun);
Onlar istəyir ki, biz də qabağa gedək, mədəni
xalqlar cərgəsinə çıxaq (M.İbrahimov).
YIRTIQ - TƏ ZƏ Aslanın köhnə, yırtıq
çəkməsi təzə paltanna yaraşmırdı (S. Vəliyev);
Təzə ayaqqabısını geyinib getdi (“Ulduz”).
YOĞUN - ARIQ Arabaçı yoğun bir kişi
idi (Ə.Əbülhosən); Onun o mehriban kənd
Y Ö N D Ə M SİZ -B İÇ İM L İ
qızının arıq, düz, millor kimi cəlb edən bar
maqlarını aşkar görürdü (Mir Cəlal).
YOĞUN - NAZİK Baldır, deyərmiş, nə
çox yoğun,
nə do nazik
ola, ayaqlan elo ton
gərək ki, sağ ilə sol seçilməsin (Mir Cəlal).
YOĞUNLAŞMAQ - NAZİKLƏŞMƏK
Səsi bir
üz
yoğunlaşmışdı
(S.Voliycv); Səsi
nəsə nazikləşib.
YOX - BƏLİ Almaz mənim deyilsə,
səninmi olmalıdır? Yox (C.Cabbarlı); Qüd
rət İsmayılzadəni tanıyırsanmı? - Bəli
(M.Hüseyn).
YOXSUL - KALAN Çox yoxsulu
qoparmış; Zalımın pəncəsindən (A.Şaiq); -
Həri, özü do kalandır (C.Əmirov).
YOXSULLAŞMAQ - VARLANMAQ
Şamaxı bazan zəngin bazardır; Əfsus, yox-
sallaşır
get-gedə bir az (M.Rahim); Baloğlan
müvoqqoti olaraq varlanmaq
fikrindən əl
çəkdi (C.Əmirov).
YOXSULLUQ - VARLILIQ Varlılığa
tələsən, yoxsulluğa tez düşər (Ata. sözü).
YOXUŞ - ENİŞ Enişi, yoxuşu, düzü bir
olub; Məramı, məqsədi, üzü bir olub
(H. Hüseynzadə).
YOXUŞLU - ENİŞLİ Enişli, yoxuşlu bu
yollarda bax! Varmı topuq salıb büdrə
məyən kos (H.Hüseynzadə).
YOXUŞLUQ - ENİŞLİK Yolun enişliyi
vo ya yoxuşluğu yox, sənin hərəkətin meni
cana gətirdi (“Ulduz").
YOXUŞSUZ - ENİŞSİZ Yeri uşaqlarla
gəz, dolan bir az; Bu dünya enişsiz, yoxuş-
suz olmaz (Z.Xolil).
YORULMAQ - DİNCƏLMƏK Zəhmət
çəkibsən, yorulubsan, get rahat ol (Ə.Haq-
verdiyev); Bir az yatıb dincəlmək istəyirəm
(C.Əmirov).
YÖN - ARXA Gah yönümü çevirirəm
Şirvana; Gah üz tutub Gürcüstana ağlaram
(Molla Cümə); Arxa cərgədən başıaçıq bir
adam qışqınrdı (Mir Cəlal).
YÖNDƏMSİZ - BİÇİMLİ Kobud sifəti,
yöndəmsiz bədəni vardı (S.Rəhman); Gözol
biçimli paltarlar vardı.
138
ZABİTƏLİ - YUMŞAQ
ZƏKALI - FƏRASƏTSİZ
Zz
ZABİTƏLİ - YUMŞAQ Qız da no iso
başqa milis işçilorindən bir a/, scçilon bu
zabitəli oğlana baxıb gülümsündü (H.Scyid-
bəyli); Bəndalı ncco dili yumşaq, sözünü
bilon qanacaqlı olmuşdu (Mir Colal).
ZAHİD - RİND İstoyir connəti zahid bu
qodor hiylo ilo; Əbləhin fikrini gör, dildo
təmənnasına bax (S.Ə.Şirvani); Rind hər
şeyi danan, qeydsiz vo laübalı adamdır.
ZAHİDLİK - RİNDLİK Heç birimiz
müqəddəslik vo zahidlik iddiası etmirik
(M.F.Axundzado); Gəl son rindlikdən ol çək.
ZALIM - ADİL Bu, Cahan xanım kimi
zalım və qorxulu deyildi (M.İbrahimov);
Mötəbər hədisə görə, üç nəfor adil şahid
şəhadət versə, ...övrətin nikahı fəsx hesab
olunur (Mir Cəlal).
ZARAFATCIL - QARADİNMƏZ Biz
onları kəndimizin Şahmar kimi zarafatctl
gəncləri ilə qarşılayaq (İ.Əfəndiyev); Xəlil
əslində qaradinməz adam idi... (Mir Colal).
ZAVAL - SEVİNC Hünərdir keçirən
bizi hər oddan; Olarmı hünərə zaval, ay Maral
(B.Vahabzadə); Yollarda yubanmış əsgər
məktubları yenidən evimizə ümid, sevinc və
inam gətirdi (Y.Əzimzadə).
ZAVALLI - XOŞBƏXT Mən səndən
no istəyə bilərəm zavallı qadın (C.Məm-
mədov); Son nə qədər xoşbəxtsən, Reyhan...
(M. Hüseyn).
ZAY - YAXŞI Öküzün taydı, işin zaydı
(Ata. sözü); Şəhərin ən yaxşı saraylarını o
yaratmışdı (M.Hüseyn).
ZEHİNLİ - KÜT Səlim çox zehinli uşaqdır
(İ.Şıxlı); - Ay küt, niyə başa düşmürsən, “liçni
dclası” odur ey, göz qabağında (Mir Colal).
ZƏDƏLİ - SAĞLAM Qayçılayanlar isə
şüşə kimi ağ, qara salxımları zədəli gilədən
tomizləyirdilor (Mir Cəlal); Gənc sağlam
salxımları bir tərəfə qoydu (“Jurnalist”).
ZƏ FƏ R - M Ə ĞLUBİYY ƏT Yazır
tarixlərə uğurlu zəfər. Bizim qəhrəmanlar.
bizim igidlər (S.Rüstom); Bütün başqa yollar
məğlubiyyətə, ölümo aparır (M.Hüseyn).
ZƏHƏR - ŞİRİN Daima zəhərlər şirin
lərin dalında gizlənir (M.S.Ordubadi).
ZƏ H Ə RLƏ N M Ə K - SAĞALMAQ
Havada mığmığa sancır insanı; Dönüb
zəhərlənir insanın qanı (S.Vurğun); - Çar
payı... Ana, ay ana mən sağalacağam, elə
deyilmi? (M.Hüseyn).
ZƏHƏRLİ - ŞİRİN Həftələr, aylar keçir
axşamlı-səhərli; Bəzən şirin, bəzən zəhərli
(R.Rza).
ZƏHMƏTKEŞ - TƏNBƏL Ancaq indi
ona aydın oldu ki, buradakı zəhmətkeş
adamlar çox sadədirlər (S.Vəliycv); Yoxsa,
bu tənbəldən sənə nə arvad olacaqdır
(S.S.Axundov).
ZƏHM Ə TSEV Ə R - MÜFTƏXOR
Ata-anası kimi zəhməısevərdi (M.İbrahi
mov); Özgənin zəhməti ilə çörək yeyənlərə
müftəxor deyərlər (Ə.Haqvcrdiycv).
ZƏHMLİ - MÜLAYİM Aslan müəllim
zəhmli bir adam idi (İ.Əfəndiyev); Sizi inan
dırıram ki, bütün Bakıda mənim kimi müla
yim xasiyyətli, dostluqda sədaqətli kişi
tək-tək tapılar (C.Əmirov).
Z Ə İF - GUR Qızcığazın zə if səsini eşit
dim (M.Talıbov); Xeyli keçdikdon sonra içə
ridən bir qadının gur səsi eşidildi (C.Əmirov).
ZƏ İF-TU TA RLI Yetər məni eylədin təb
liğ vo sandın zaı/(S.Rüstəm); Ancaq buna dair
əlində lıolo tutarlı sübut yox idi (C.Əmirov).
ZƏ İFLƏ M Ə K - GÜCLƏNM ƏK Mal
azalmış, alver zəifləmişdi (Ə.Vəliyev);
Sonanın hıçqırığı gücləndi (Ə.Cofərzadə).
ZƏ İFLƏ R - GÜCLÜLƏR Axırda zəif
lər yavaşca başlayırlar əkilməyə vo güclü
lər. yəni dəstə sahibləri qalırlar məclisdə
(C.Məmmədquluzadə).
ZƏ K A LI - FƏ RA SƏ TSİZ Zəkalı
adamdı. Bir dəfə eşitdiyi söz həmişəlik hafı-
140
ZIR PILIQ - BALACALIQ____________
ZIRP1LIQ - BALACALIQ - Əfondim,
yapdığın qobahotin zırpı lığını qanırsanmı?
(Mir Colal); Onu boyunun balacalığı narahat
edirdi (“Ulduz”).
ZIRRAMA - AĞILLI O dol i zırramaya
bu büsat no gorok idi? 'M.İbrahimov); Ağıllı
adam buna dözmozdi (Mir Colal).
ZİYA - QARANLIQ Dağların, bağların
libası sarı; Güneşin do sönük ziyası san
(A.Sohhot); Yalnız indi-indi qaranlıq cvo
alışan doktor qomgin-qomgin Badam xalaya
baxdı (M.Hüseyn).
ZİYAN - XEYİR Ziyana tələsdim, xeyrə
gecikdim; Bir də bu dünyaya gələcoyommi?
(H.Hüseynzadə).
ZİYANÇILIQ - XEYİRXAHLIQ Bu.
ziyançılıqdan başqa bir şey deyildir (S.Rəhi
mov); Onun xeyirxahlığı, dünəndən bəri
ürəklərində düyün bağlamış qəmi, kədəri
büsbütün unutdurmuşdu (M.Hüseyn).
ZİYANKAR - XEYİRXAH Rəzil və
ziyankur o adamdır ki, öz bəxtinə qürrələnir
(M.Talıbov); Müəllimin xeyirxah adam
olduğunu çoxdan bilirdi (M.Hüseyn).
ZİYANKARL1Q - XEYİRXAHLIQ
Vəhşilik başqa şeydir, ziyankarlıq başqa
(M.Talıbov); Belə xeyirxahlıq mərhəmət
deyildir (M.Talıbov).
ZİYANLI - XEYİRLİ Onlar ziyanlı qurd
ları və kəpənəkləri tutub yeyirlər (A.Şaiq);
Onun hər bir doğru, xeyirli sözü və işi
həmişə alqışla qarşılanacaqdır (Mir Colal).
ZİYANLIQ - XEYİRLİLİK Zof eylədi
aciz məni, qaldım əməlindən; Çəkdim no
ziyanlıq (M.Ə.Sabir); Xeyirliliyin yolunu
göstərdim.
ZİYANSIZ - XEYİRSİZ Əcəb xoşxa
siyyət. ziyansız heyvandır (M.Talıbov); O
həmişə xeyirsiz işdən yapışır (“Azərbaycan").
ZOR - ASAN Müqim bəy sabahkı işin
çox zor iş olduğunu kəsdirdi (S.Rəhimov);
Silvionun ducli indiki vuruşmadan çox
asandır (M.Hüseyn).
ZORAKI - KÖNÜLLÜ İstəyən könüllü,
istəməyən zorakı - deyib muzdur Vəli düz
Hacı Qulunun gözünün içinə baxdı (M.İbra
himov).
ZÜLMKAR - ƏDALƏTLİ
ZO R A K ILIQ - KÖNÜLLÜLÜK İş
zorakılıq məsələsinə gəlirsə, bizimkilər
oradadırlar, qorxmayın (M.S.Ordubadi);
Vozifoni könüllülük prinsipi əsasında bölüş
dürmək lazımdır ("Azorbaycan").
ZORBA - BALACA Xeyli axtarışdan
sonra qarşılarına zorba bir dovşan çıxdı
(A.Şaiq); Balaca, isti və səliqəli bir mənzil
idi (Mir Colal).
ZORBALAŞMAQ - BALACALAŞ
MAQ Günlər keçdi, aylar keçdi, balaca Cobi
yavaş-yavaş boy atırdı, fəqət həmişə zəif, üzü
kiçik, başı isə zorbalaşırdı (N.Nərimanov);
Mənim gözümdə qonşum balacalaşırdı.
ZORBALIQ - BALACALIQ Bu zor-
balıqda ayı mənim qamçımın qorxusundan
hər cür oyun çıxarır, amma bu balacalıqda
qızın əlində aciz qalmışam (S.S.Axundov).
ZORLA - XOŞLA Sizin onu zorla
pozdurmağa haqqınız yoxdur (C.Cabbarlı);
Bu gün xoşla qoymasan, sabah qaçar gələr
(C.Cabbarlı).
ZORLU - ZƏ İF Qüvvətli olsan da,
yoxsulu döymə; Demə ki, zorluyam, qolum
yaxşıdır (Xəstə Qasım); - Bəzi kəndlərdə
yoxsullar qrupu zə if idi (Mir Colal).
ZORLUQ - ZƏ İFLİK Hacı Vəlinin
müəyyən prinsipləri var idi, şeyləri zorluqla
qəbul edirdi (Çəmənzəminli); O öz zəifliyini
bilirdi (M.Hüseyn).
ZÖVQ - CÖVR Həm zövqüdür, həm
cövrüdür ömrün o, həyatın; İnsanı ucaldan
da, qocaldan da məhəbbət (B.Vahabzado).
ZÜLM ƏT - İŞIQLIQ Zülmət çökdü,
gecə gəldi; Zalım gecə necə gəldi (M.Dilbazi);
Aşağıda Cobir ağzında başlanan açıqlıq, işıqltq,
düzlükdə isə azad təbiət dincəlirdi (Mir Colal).
ZÜ LM Ə T - NURLU Yüz zülmət
gecənin fırtınasından; Bir nurlu səhərin yeli
gözəldir (H.Hüseynzadə).
ZÜLM ƏTLİ - İŞIQLI Zülmətli vo sakit
bir gecə idi (C.Məmmədov); Xəstənin
işıqlı, havalı, təmiz bir otaqda saxlanmasını
məsləhət gördüm... (Mir Colal).
ZÜLM KAR - ƏDALƏTLİ Boy çox
xəsis vo zülmkar idi (Ə.Sadıq); Ədalətli
hökmdar ol! (A.Şaiq).
142
Buraxılışa məsul:
Əziz Giiləliyev
Texniki redaktor:
Rövşən Ağayev
Kompyuter səhifələyicisi:
Aslan Almasov
Korrektorlar:
Fəridə Səmədova
Pəriııaz Musaqızı
Yığılmağa verilmişdir 13.03.2007. Çapa imzalanmışdır 15.05.2007.
Formatı 60x90 V|6. Fiziki çap vərəqi 9. Ofset çap üsulu.
Tirajı 10000. Sifariş 6 1.
DÜST 5773-90, DÜST 4.482-87
Kitab “C B S -P P” MMC m ətbəəsində çap olunmuşdur.
Bakı, Şərifzadə küçəsi, 3.
um
A 99
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
İlham Əliyevin
“Azerbaycan dilində latın qrafikası ilə
kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi haqqında”
12 yanvar 2004-cü il
tarixli sərəncamı ilə nəşr olunur.
Dostları ilə paylaş: |