L ü Ğ Ə t V ə e n s I k L o p e d I y a L a r

SƏRRAST -  NATARAZ
SƏKSƏKƏLİ -   RAHAT 
__
Ay  sim ichr  padşahı,  no  üçün  indiyodok 
bunian satıb balalann üçün xorclomomison, 
goruna aparacaqsan? (C.Əmirov).
"  SƏKSƏKƏLİ  -   RAHAT  Gecolor  çox 
səksəkəli yatırdı  (S.Qədirzado);  Qoyun  xalq 
rahat yaşasın (M.İbrahimov).
SƏLİQƏLİ  -  NATƏMİZ Otaq səliqəli, 
otaq tortomiz; Düzülmüş nizamla təzə stullar 
(H.Hüseynzadə);  Otaq  naləmizdir.  (Ə.Qası- 
mov).
SƏLİQƏSİZ -  SAHMANLI Bütün bina­
lar səliqəsiz halda  bir-birinin  yanına düzül­
müşdü (C.Əmirov);  Balaca, isti və sahmanlı 
bir mənzil  idi (Mir Cəlal).
SƏ LİQ Ə SİZLİK   -   SAHM ANLILIQ 
İçəri  girən  kimi  səliqəsizlik  gözə  çarpır 
(“Ulduz”);  Evdə  bir sahmanlılıq, səliqəlilik 
vardır ki, gəl  görəsən (M.Süleymanlı).
SƏM Ə RƏLİ  -   FAYDASIZ  Kolxoz­
çuların  bir  sıra  ağıllı  və  səmərəli  təklifləri 
oldu (M.İbrahimov);  Baş qoşmaq da fayda­
sızdır (Mir Cəlal).
SƏM ƏRƏSİZ  -   FAYDALI  Heç  yerdə 
heç kəs tərəfindən artıq və səmərəsiz əməyə 
yol  verilməməlidir (M.İbrahimov);  Söhbə­
tiniz çox şirin, çox faydalıdır (M. İbrahimov).
SƏ M İM İ  -   RİYAKAR  Deyirlər  ki, 
səmimi eşqin  ürəyi  geniş  olur (C.Cabbarlı); 
Riyakar, ar olsun sənə!  (C.Əmirov).
SƏM İM İ  -   SOYUQ  Dostlar  səmimi 
görüşüb  öpüşdülər  (C.Əmirov);  Qaraş  iki­
başlı  söz soruşduqda  Maya da ondan  incidi, 
bir-birindən soyuq ayrıldılar (M.İbrahimov).
SƏM İM İLİK   -   RİYAKARLIQ  Onun 
baxışlarından  bir  səmimilik  duyulurdu 
(H.Nadir);  Mayaya  elə  gəldi  ki,  bu  etiraf 
yalan və riyakarlıqla doludur (M.İbrahimov).
SƏM İM İLİK   -   SAXTALIQ  O,  Əzizin 
sözlərini  eşitdikcə  ürəyi  dağ  boyda  olur, 
sevgililərinin  saf  və  səmimiliyinə  inamı 
qat-qat  artırdı  (Ə.Vəliyev);  Saxtalıq  hökm 
edir  daima;  Bu  necə  dövrandır,  həyatdır? 
(M.Rahim).
S Ə M İM İL İK   -   SOYUQLUQ  Onun 
m ənə  münasibətində  səmimilik  yoxdur
(“Azərbaycan”);  indi  menə qarşı  bu soyuq­
luq nədir?  'C.Cabbarlı).
SƏMİMİYYƏT  -   CİDDİYYƏT  Səmi­
miyyət olmayan yerdə sənət yoxdur (M.İbra­
himov); Birdən-birə qızın üzündə yaranmış 
ciddiyyət  bu  suallardan  xoşlanmadığını 
göstərdi (M.İbrahimov).
~  SƏPMƏK  -  YIĞMAQ  Vaxtında səpək, 
vaxtında  yığaq,  vaxtında  təhvil  verək 
(Ə. Vəliyev).
SƏRBƏST  -   ASILI  Artıq  mən  sərbəst 
adamam, sən məni üzüqara edirsən (M.İbra­
himov);  Ana,  unutmayınız  ki,  bu  işdən 
mənim də ömrüm asılıdır (S.S.Axundov).
SƏRBƏST -  ÇƏTİN Atamın balaca çərə- 
kələrini  də  sərbəst  oxuyurdum  (M.İbrahi­
mov); Əsər çətin oxunur, dili  ağırdır.
SƏRBƏST -  TABE O burada özünü son 
dərəcə sərbəst hiss edirdi  (S.Voliyev);  Hacı 
İmanqulu, siz də Muxtar bəyin əmrinə tabe­
siniz (S.S.Axundov).
SƏRFƏLİ  -   ZƏRƏRLİ  Bizə  sərfəli 
deyil, zərərlidir.
SƏRXOŞ  -   AYIQ  Mən  ayığam,  mən 
sərxoş  deyiləm,  gedirəm!  -   dedi  (M.İbra­
himov).
SƏRXOŞLUQ  -   AYIQLIQ  Keçir  xatı- 
nndan  hətta  sərxoşluq;  Lakin  ümidini 
kəsməyir Cəlal  (S.Vurğun); Ayıqlıqdan  lap 
başım çatlayır (S.S.Axundov).
SƏRİN -  İSTİ Sahil istidir. Qafur, sularsa 
çox sərindir (S.Rüstəm).
SƏRİN -  MÜLAYİM Yayı həmişə sərin, 
qışı mülayim  keçir.
SƏRİNLİK  -   İSTİLİK   Sərinlik  yayılır 
bu  gözəl  bağa  (A.Şaiq);  Hər  yeri  istilik 
bürüyüb (S.Hüseyn).
SƏRMƏK  -  QALDIRMAQ  Nişan  aldı 
uşağı; Sərdi qara torpağa (M.Rahim); Hamını 
ayağa qaldırdı  (S.Qədirzado).
SƏRM ƏK  -   YIĞM AQ  Məni  yayda 
dərərlər;  Kölgəsində  sərərlər  (M.Rahim); 
Paltarı  yığmaq  lazımdır,  yağış  yağacaq 
(A.Məmmədov).
SƏRRAST  -   NATARAZ  O  sərrast 
deyil, nataraz adamdır (“Azərbaycan").
114

---

SOXMAQ -  ÇIXARTMAQ
SOXMAQ  -   ÇIXARTM AQ  Əlini 
küpəyə soxub çıxandı  ("Ulduz”).
SOXULMAQ  -   ÇIXMAQ  Sono  kim 
dedi  ki,  soxul  oraya?  (S.Rüstom);  Üroyim 
darıxdı,  çıxdım  ki,  özümü  bir  az  havaya 
verim  (S.S.Axundov).
SOLMAQ  -   AÇMAQ  Vaxtsız  yarpaq 
açdı,  vaxtsız da soldu (C.Novruz).
SOLUXMAQ  -   AÇILMAQ  Fotullahın 
ailosi kiilok vuran zəif bağ bitkisi kimi solux­
muşdu  (Mir  Colal);  Açılın  iyli  güllərim, 
açıl ur, Allı-əlvanlı güllərim, açılın (A.Səlıhot).
SON -  BAŞLANĞIC Quzum, artıq bütün 
fəlakətlərin  ya  sonudur,  ya  başlanğıcı 
(H.Cavid).
SON  -   İLK  İlk  baharın  son  gecəsi  idi 
(S.S.Axundov).
SONBEŞİK -   İLK  Ayrı oğul  idi  mənim 
Əmrahım;  İlkim,  sonbeşiyim,  tək  çinarımdı 
(Ə.Comil).
SONRA  -   DƏRHAL  Sonra  əlləri  qanlı 
çəkildi  onlar geri (S.Rüstom);  Dərhal əlavə 
etdi  (C.Əınirov).
SONRA  -   ƏVVƏL  Adam  gəlib  əvvəl 
qonağın  halını  bilər, sonra da ona  görə çay 
gətirər (S.S.Axundov).
SONRAKI  -   ƏVVƏLKİ  Hələ  ki  biz 
onun  qaçaq  düşmədən  əvvəlki,  sonrakı 
işlərini  öyrənirik ("Ulduz” ).
SONUNCUSU  -   BİRİNCİSİ  Yoxsa  bu 
həm  birincisi,  həm  də  sonuncusu  oldu? 
(S.Qədirzadə).
SOSİALİZM  -   KAPİTALİZM  Şərqdə 
sosializm  bayrağını  birinci  qaldıran  sizin 
fəhlə  və  kəndlilər  olub  (M.İbrahimov); 
Kapitalizm hakim sinfin mənafeyim qoruyur.
SOYUDUCU  -   QIZDIRICI  Belə  ki. 
aldığımız  vaxtdan  bir  az  sonra  soyuducu 
işləmədi.  İndi qızdırıcı alətlər buraxılır.
SOYUQ -  QAYNAR -  Xala, bu ki hələ lap 
qaynardır (G.Hüscynoğlu); Su hələ soyuqdur.
SOYUQLU -  İSTİLİ  Dünya insan evidir: 
istili ya soyuqlu (R.R/a).
SOYUQLUQ  -   İSTİLİK   ...Qarşıdakı 
hücuma  soyuqluq  göstərdi.  Hər  doğma 
baxışda  bir istilik var (II.Hüseynzadə).
SÖZLƏŞMƏK -  BARIŞMAQ
SOYUTMAQ  -   İSİTMƏK  Soyutmuşdu 
onu  işdən  məhəbbət  (S.Vurğun);  Xörəyi 
isidib gətirdi  (Ə.Voliycv).
SOZALMAQ  -   YAXŞILAŞMAQ  İraq 
olsun,  uşaq sozalır,  qorxuram,  başına  bir  iş 
gələr  ("Azərbaycan”);  Xəstənin  vəziyyəti 
yaxşılaşır (Mir Colal).
SÖKMƏK  -   TİKM ƏK  Bircə  aya  tik­
dilər doğma  övladlarıyçün;  Köhnə  paltarını 
sökür maşınla (S.Riistəm).
SÖKM ƏK  -   TOXUMAQ  Deyirəm, 
olsaydı  ixtiyarları;  Dağını-daşım  sökərdi 
onlar  (C.Novruz);  Qoy  toxuyum  köynəyi; 
Yat, gözümün  işığı  (S.Rüstom).
SÖKÜK -  TİK İK  -   Bir parça şifır tapıb, 
sökük  yeri  örtmək  çotindirmi?  (M.İbrahi­
mov);  Köynəyinin  tikik  yerlərinə  baxırdı 
(“Azərbaycan”).
SÖNMƏK  -   PARLAMAQ  Son  günləri 
yaşar dinc; Qəlbində sönmüş sevinc (A.Şaiq); 
Şəkli görcək qızın gözləri sevincdən parladı 
(S.Voliycv).
SÖNÜK  -   QAYNAR  Şəhərdəki  sönük 
həyatından  uzaqlaşmağa  səy  etdi.  Qaynar 
şəhər bir dərya, qız isə üzük qaşı olub orada 
batmışdı  (S.Qədirzadə).
SÖNÜK -  PARLAQ Küncdə yerə qoyul­
muş  çırağın  piltəsi  aşağı  düşdüyündən, 
sönük,  san  işığı  alaçığı  işıqlandıra  bilmirdi 
(M.İbrahimov);  Parlaq  gündüzümüz gecəyə 
döndü  (S.Rüstom).
SÖYMƏK  -   TƏ RİFLƏ M Ə K   -   Mirzə 
Mahmud, sən  qəzetdə  məni  söyəcəksən də, 
tərifləyəcəksən də, sənin işindir (Ə.Haqvcr- 
diyev).
SÖYM ƏK -   YALVARMAQ  ...Ədəbsiz 
bir  söyüş  do  söydü  (M.Hüseyn);  Yedulla 
yalvarmağa  başladı  (C.Əmirov).
SÖZÇÜLÜK  -   YIĞCAM LIQ  Əsərdə 
yığcamlıqdan  çox  sözçülüyə  daha  çox  meyil 
edilmişdir.
SÖZLƏŞM ƏK  -   BARIŞMAQ  Bəzən 
sözləşərdik,  bəzən  küsərdik;  Yenə  do  bir 
yerdə  çörək  kəsərdik  (S.Rüstom);  Axırda 
barışdılar, dostlaşdılar (S.Qədirzadə).
116

---