L ü Ğ Ə t V ə e n s I k L o p e d I y a L a r

TƏLƏBKAR -  SƏHLƏNKAR
TƏCİLİ -  YAVAŞ
Onun  bu  horokotlohndon  bir  sünilik,  naşı 
biı  hiylogorlik duyulurdu (Mir Colal).
TƏ CİLİ -  YAVAŞ  Bodirzado  ilo  Anar- 
baycvi  təcili qorargaha çağırtdırdı (S.Qodir- 
zado); Çox yavaş ycnyirdi.
TƏCRÜBƏ  -   NƏZƏRİYYƏ  Mon  bu 
xüsusiyyoti  birco  dofo  sizdo  təcrübədən 
keçirtdim (M.S.Ordubadi); Nəzəriyyə tocrü- 
bosiz kordur (“Folsofonin osaslan”).
TƏCRÜBİ  -   NƏZƏRİ  Əziz  osorinin 
hom  nəzəri  cohotino,  hom  təcrübi  torofıno 
tamamilo  inansa  da,  yeno  do  üroyi  sakit 
deyildi  (Ə.Voliycv).
TƏ DRİCƏN  -   BİRDƏN  Ürəyinin 
döyüntüsü  tədricən  artdı  (“Ulduz”);  Birdən 
həkim  başını  qaldırdı  (C.Mommodov).
TƏDRİCƏN -  QƏFİLDƏN Sifətindəki 
pərtlik  tədricən  yoxaldı  (S.Qodirzado);  Nə 
dağlılar səni, nə kazak məni;  Qəfildən atəşə, 
gülləyə tutmaz (M.Rahim).
TƏHLÜKƏLİ  -   RAHAT  Məgər  mon 
təhlükəli  bir  iş  görürəm?  (İ.Şıxlı);  Rahat 
işdir, ondan  adama zərər gəlməz.
TƏHLÜKƏ SİZ  -   QORXULU  Hadisə 
qorxulu  deyil,  təhlükəsizdir,  ötüb  keçər 
(“Ulduz”).
TƏK -   BİRGƏ Badam  xala tək qalmışdı 
(M.Hüseyn);  Onlar  birgə  ayağa  qalxdılar 
(C.Əmirov).
TƏK -  CƏM Xüsusi və mücərrəd mənalı 
isimlordən  başqa  bütün  isimlor  kəmiyyət 
etibarilə tək və cəm olur ("Müasir Azərbay­
can  dili”).
TƏK -  CÜT  Ancaq  lək yox, cüt gələcə­
yəm,  ana!  (S.Qədirzado).
TƏKBAŞINA  -   BİRGƏ  Burada  təkba­
şına  gəzim,  dolanım;  Sabahı  düşünüm, 
dünəni  anım  (H.Hüseynzadə);  Birgə  işin 
səmərəsi  yaxşı  olur.
TƏ K BƏTƏK  -   BİRGƏ  Uşaqlarla  tək­
bətək-,  Salamlaşıb görüşdü (C.Comil); Hamısı 
birgə oturub durardı  (“Azərbaycan”).
TƏKƏBBÜRLÜ  -   TƏVAZÖKAR  -  
Ah,  siz  yenə  do  təkəbbürlü  və  məğrursunuz
(M.İbrahimov); O, təvazökar və  mədəni  bir 
şəxs  idi (Ə.Əbülhoson).
TƏKƏBBÜRLÜK  -   TƏVAZÖKAR­
LIQ  Bu  toğyirdon  Nuroddin  bir  o  qodor 
qom  çakmirdi.  Çünki  lobiolindo  təkəbbür­
lük, loşoxxüslük yox  idi (S.S.Axundov); Ay 
pir olmuş, mon başa düşürüm ki, siz təvazö­
karlıq edirsiniz (t.Forzoliycv).
TƏ K LƏ M Ə K   -   BİRLƏŞDİRM ƏK 
Mirzo Molik elo düşünürdü ki, Yodulla hiylo 
işlodib  onu  təkləmək  istəyir  (C.Əmirov); 
Sonra  birləşdirməyə  can  atddar  ("Azər­
baycan”).
TƏ K LƏ M Ə K   -   CÜTLƏ M Ə K   Son
dövrlərdə  büro  üzvlori  sohlonkar  kolxoz 
sədrini  ləkləmişdilər  (V.Babanlı);  Ayaqlarını 
cütləyib  balaca  Lidamn  önündə  dayandı 
(İ.Şıxlı).
TƏ K LİK  -  CÜTLÜK Təklik do mono ol 
verməz (Ə.Haqvcrdiycv); Mosoloni cütlükdə 
həll etmok olar.
TƏQSİR  -   BƏRAƏT  Ancaq  inanın  ki, 
monim heç bir təqsirim yoxdur (C.Əmirov); 
Artıq bəraət qazanacağına əmin olan Rantik 
sevindi (C.Əmirov).
TƏLAŞ -  SEVİNC  Belə  bir təlaş  içəri­
sində  sahibimin  qızını  xatırladım  (M.Talı- 
bov);  Hor  natiqin  parlaq  sözü  bir  sevincin 
dəryasıdır (S.Vurğun).
TƏLAŞLA -  SAKİTCƏ  Holimo təlaşla 
soruşdu (C.Əmirov);  Sakitcə sualların  danı­
şığına qulaq asar (İ.Şıxlı).
TƏ LA ŞLI  -   RAHAT  Aciz,  təlaşlı; 
Qızcığaz  titrodi,  gözlori  yaşlı  (M.Rahim); 
Ona  görə  ki,  mon  sondon  arığam,  darısqal 
keçiddən rahat aşaram  (S.Qədirzado).
TƏLƏB  -   XAHİŞ  -   Şübhəsiz  haqlısan 
tələbində  sən;  Söylo  no  etmok  ki,  dağılır 
Voton (S.Vurğun); Xahiş edirəm, dormanso- 
pənlor səhor golsinlor,  özünlə  işloyecoklor 
(Ə. Vəliyev).
TƏLƏBKAR -  SƏHLƏNKAR  Profes­
sorlar  hər  bir  toloboyo  çox  tələbkar  yana­
şırlar  (M.Hüseyn);  Səhlənkar  adamdır,  onu 
nəzarətsiz qoymaq olmaz (“Ulduz").
122

---

TƏRƏFDAR -  ƏLEYHDAR  _________
lazımdır (Ə.Haqvcrdiycv);  Hoddindon  artıq 
m 
m
!Milik göstorird i.
TƏRƏFDAR -  ƏLEYHDAR Namizodin 
tərəfdar  və  əleyhdarım  müoyyon  ctmok 
üçün  komissiya ayrıldı (“Jurnalist” ).
TƏRƏFDARLIQ  -   ƏLEYHDARLIQ 
Dünən  xəlifo tərəfdarhğı  ilo xoşboxt  hesab 
cdilonlor,  bu  gündon  dünyanın  on  bodboxt 
adamlarıdır  (M.S.Ordubadi);  Onun  əleylı- 
darlığı  hor koso  bolli  idi (“Ulduz.” ).
TƏRGİTM ƏK  -   ALIŞMAQ  Müxtəlif 
vasitələrə ol atdım, birtohor idarənin yolunu 
ona  tərgi(dirdim  (İ.Forzoliycv);  Xeyr, 
Holimo  xanım,  mən  homişə  gördüyümü 
demoyo alışmışam  (C.Əmirov).
TƏ RİF  -   SÖYÜŞ  Həmişə  də  tərifinizi 
eşidib  sevinirəm  (S.Qədirzadə);  Söyiişdiir 
hor zaman  bizim  payımız (S.Rüstəm).
T Ə R İFL Ə M Ə K   -   ACIQLANMAQ 
Qoçəli  bir  neçə  dəfə  də  Qulu  ilo  görüşüb 
onu  təriflədi  (İ.Forzoliycv);  Səno  kimso 
acıqlanmaz, Sevil  (C.Cabbarlı).
TƏ RİFLİ -  DANLAQLI  İndi gördünmü 
tərifli  atan  nə  iş  tutub?  (İ.Şıxlı);  Danlaqlt 
üzünü görmə,  ondan  hor dəqiqə  söyüş eşit­
mək olar ("Azərbaycan” )
T Ə R PƏ N İŞ 
-  
SÜSTLÜK 
Onun 
üz-gözündən  tərpəniş  yox,  süstlük  görü­
nürdü.
TƏRPƏŞM ƏK -  SÜSTLƏŞMƏK  Başı 
açıq idi, uzun, qara hörükləri ayrıca bir canlı 
kimi  gərdənində  yumşaq-yumşaq  tərpəşirdi 
(M.Süleymanov);  Yaman süstləşmişdir,  bu, 
yorğunluğunun əlaməti  idi ("Azərbaycan” ).
TƏRS -  AVAND Çalış ki,  tərs yerindən 
yox. avand yerindən tutasan (M.İbrahimov).
TƏRS  -   DÜZ  Tərs  adamdır,  amma  düz 
adamdır (M.İbrahimov).
TƏRSİNƏ -  DÜZÜNƏ Ancaq  indi  işlər 
tərsinə dönmüşdür (İ.Şıxlı); Düzünə baxsan, 
anam toyuq-cücə sevmir (M.İbrahimov).
TƏRSLİK  -  DÜZLÜK  İşin  tərsliyindən 
yolun yarısında maral büdrəyib qıçını sındırdı
TİKİLM ƏK -   YIXILMAQ
(S.Sərxanlı);  Düzlükdə  mahalda  ona  tay 
tapılmaz (M.İbrahimov).
TƏRTƏMİZ -  ÇİRKLİ lfoyoti elo süpü­
rürəm  ki,  ayna  kimi  tərtəmiz  (M.Hüseyn); 
Məktub çox çirkli idi (Ə. Vəliyev).
TƏSADÜF  -   ZƏRURƏT  Gör  nə  xoş 
təsadüfdür  (S.Vəliyev);  Zərurəti  dərk 
etməyincə;  Gedirik,  gedəcəyik;  darısqal­
lıqdan  keçə-keçə (R.Rza).
TƏSDİQ  -   İNKAR  Şəhadət  haqdan 
başqa hor şeyi inkar etməyin dəlilidir, namaz 
bəndəliyi  iqrar  etmək  üçün  sidqlo  deyilən 
söz, oruc  isə Allah-taalaya verilən vədi təs­
diq üçündür (“Qabusnamə”).
TƏŞVİŞ -  RAHATLIQ Sifətində dərhal 
təşviş ifadəsi göründü... (S.Voliyev); Vəziy­
yət yaxşıdır, rahatlıqdır (S.Qədirzadə).
TƏVAZÖKAR  -   LOVĞA  O  çox  az 
danışan  və  təvazökar  adamdı  (S.Voliyev); 
Elə buna görə də bəzən lovğa, özündən razı, 
qeyn-səmimi  şəxslər  böyük  vəzifə  tutur 
(İ.Fərzəliyev).
TƏ V A ZÖ K A RLIQ   -   LOVĞALIQ
Təvazökarlığına  söz  ola  bilməz  (Anar);  Bu 
lovğalıq  pambıq  yığımı  və  tədarükü  vaxtı 
özünü  daha aydın  göstərdi  (Ə.Vəliyev).
TƏZADLI  -   AYDIN  Beləcə  təzadlı 
fikirlər və xoş xəyallarla irəlilədikcə üfiiqlor 
qovuşurdu  (M.İbrahimov);  Hava  aydın, 
göyün  üzü  açıq  idi (M.İbrahimov).
TƏZƏ -  NİMDAŞ  Təzə paltar bir ay da; 
Dönməz idi əynində (İ.Tapdıq); Kimi içi yun 
isti çəkmələrdə,  kimi  nimdaş  keçə ayaqqa­
bılarda  idi (M.İbrahimov).
T İK İL İ  -   SÖKÜK  Köynəyin  tikili 
qoluna,  sökük  çiyninə  bax,  nəticə  çıxart 
(“Ulduz” ).
TİK İLM Ə K   -   SÖKÜLMƏK  O  hisli 
daxmacıq söküldü  bu gün  (S.Vurğun);  İclas 
üçün  kənddə  klub tikilir (Ə.Vəliyev).
TİK İLM Ə K  -  YIXILMAQ -   Kəndə nə 
üzlə  çıxım,  ay evin  tikilsin  (Ə.Vəliyev);  Ev 
yıxanın evi yıxılar (Ata.  sözü).
124

---