L ü Ğ Ə t V ə e n s I k L o p e d I y a L a r

MİNMƏK -  ENMƏK
M ƏRHƏM ƏTSİZLİK -  İNSAFLILIQ
MƏRHƏM ƏTSİZLİK -  İNSAFLILIQ
Ona  yardım  göstərməmək  mərhəmətsizlik­
dir.  Əlinin  insaflılığı  noticosindo  o  darda 
qalmadı (“Azerbaycan”).
MƏRİFƏTLİ  -  QANACAQSIZ  Məri­
fətli  yoldaşlara  canımı  da  qurban  verorom 
(İ.Forzoliycv);  Ədobsizlor,  qanacaqsızlar, 
yazıqla  no işiniz var? (Ə.Abbasov).
M ƏRİFƏTSİZ -  QANACAQLI  Qana- 
caqlı  ailodir (İ.Forzoliycv);  Belo mərifətsiz- 
ləri  sözlo  lorbiyo  elmok  heyvana  ali  tohsil 
vermokdon çotindir (S.Qədirzado).
MƏRKƏZ -   UCQAR Məni o yerin mər­
kəzi  vo  şonbə  bazarı  olan  Qossan  qosəbə- 
sino sürdülər (M.Talıbov); Azərbaycanın on 
ucqar rayonlanndan  biri də  Xocavonddir.
MƏTİN  -   ZƏ İF  Ceyran  coşur,  mətin, 
qohroman  bir  qadın  idi  (S.Hüseyn);  Sözün 
açığı,  yoldaşlar,  rolıborlik  zəifdir  (M.İbra­
himov).
MƏTİNLİLİK  -   ZƏ İFLİK  Mətinlilik, 
dözümlülük  inqilabçı  üçün  səciyyəvi  xüsu­
siyyətlərdir.  Özünün zəifliyini hiss etdi (Mir 
Colal).
MƏYUS  -  MƏSUD  Bir gün  olacaqsan, 
inan  ki,  məyus  (S.Rüstəm);  Məsud  və  xoş 
baxışları  ilə oğlunun  hərəkətlərini  izləyirdi 
(Mir Cəlal).
MƏYUSLAŞMAQ  -   ŞADLANMAQ
Bayatının sözləri onu daha da məyuslaşdırdı 
(İ.Şıxlı);  Sevinən  ürəklər  şadlandı,  gülən 
gözlər şənləndi  (S.Qədirzado).
MƏYUSLUQ  -   ŞADLIQ  Bu  qadının 
çöhrəsində bir məyusluq göründü (S.S.Axun- 
dov);  Getdikcə  sərbəstlik,  şadlıq,  hay-küy 
artırdı  (M.İbrahimov).
M Ə ZƏ Lİ  -   QARAQABAQ  Siz  nə 
məzəli  oğlansınız  (S.Vəliyev);  Bilirsənmi, 
Zaxar  qardaş,  Həsən  yaman  qaraqabaq 
oğlandır (1.Şıxlı).
M Ə ZƏLİLİK  -   QARAQABAQLIQ
Özünü  məzə!iliyə  qoydun,  bəsdir!  (M.İbra­
himov); Onun qaraqabaqlığı bizi narahat edir 
(Ə. Vəliyev).
MƏZƏMMƏT  -   TƏRİF  Ceyran  qara, 
parlaq  gözlərindəki  ağır  məzəmmətli  ox 
kimi  ovçunun  qəlbinə  sancdı  (C.Məmmə­
dov);  Alim  vo  bilikli  adamların  tərifini 
qazandı  (M.İbrahimov).
MƏZƏMMƏTLƏM ƏK  -   TƏ RİFLƏ ­
MƏK  ...Xanpərini  danlayır,  məzəmmət- 
ləyir, axırda da ona  məsləhət görürdülər ki. 
adamlardan  aralanmasın,  öyrətsin  (Ə.Vəli­
yev);  O hey dostunu  tərifləyir (“Ulduz”).
MƏZƏM MƏTLİ  -   TƏ RİFLİ  Adam 
onun  məzəmmətli  sözlərini  eşitməmək  üçün 
baş  götürüb  getmək  istəyir  (Ə.Voliycv); 
Sənin tərifli briqadinn  Bayramı Əziz mənim 
göstərişimlə işdən götünnüşdür (Ə.Vəliyev).
MƏZHƏKƏL!  -   FACİƏLİ  O,  məzlıə- 
kəli əsərlərin müəllifi kimi tanmır (F.Qasım- 
zadə);  Bura faciəli teatr tamaşasım xatırladır 
(S.Voliyev).
MƏZLUM  -   ZALIM  Məzlumlar  da. 
zalımlar  da  Rusiya  təbəəsi  olmaq  və  kon- 
sulxana  himayəsinə  girməyə  öyrənmişdi 
(M.S.Ordubadi).
MƏZLUMLUQ  -   ZALIM LIQ  Üzünə 
zillənmiş  gözlərdə  qəzəb,  nifrət  qarışıq  bir 
məzlumluq  vardı  (1.Şıxlı);  Zalımlığı  ilə 
şöhrət  tapmışdı  (S.Qədirzado).
MƏZMUN  -   FORMA  Şeirlərində məz­
muna  müvafiq forma  tapırdı:  təşbeh,  istiarə 
vo  s.  bədii  məcazları  həmişə  məzmuna 
uyğun şəkildə seçirdi  (F.Qasımzado).
MƏZMUNLU  -   CANSIXICI  Öz  döv­
rünün  ictimai  eyiblərini  dolğun,  məzmunlu 
satiraları  ilə  tənqid  atəşinə  tutmuşdu 
(F.Qasımzado); Hər şey cansıxıcıdır (M.İbra­
himov).
MƏZMUNSUZ  -   MƏNALI  Söhbətlər 
çox  qınq  və  məzmunsuz  idi  (M.S.Ordu­
badi);  Komediyanın  sonu  mənalı  bir  finalla 
qurtarır (F.Qasımzado).
MİNMƏK  -   ENMƏK  Oho  var,  dağa 
mindirər,  oho  var,  dağdan  endirər  (Ata. 
sözü).
98

---

MÜASİRLƏŞMƏK -  KÖHNƏLƏŞMƏK
MÜASİRLƏŞMƏK  -   KÖHNƏLƏŞ­
MƏK  Bir sıra  mosololoro  münasibot  müa­
sirləşmişdi.  İlin  axırında  yoldaş  aqronom 
görər  ki,  köhnəiər  no  edir,  yenilər  no  ciir 
köhnolir (Ə.Voliycv).
MÜASİRLİK -   QƏDİMLİK  B.Vahab­
zadənin  başqa  kaınil  cohollorindon  biri  do 
odur  ki,  şair Öz osorlorindo  tarixi  müasirlik 
qodor yaşada  bilir (Ç.Aytmatov);  No qodor 
ki,  Dodo  palıd  burdadı,  Bağır  dünyanın 
qədimliyinə  do,  odobiliyino  do  inanır 
(I.Molikzado).
MÜBARİZ  -   ƏFƏL  O,  Zaram  xatırla­
dıqda,  özünü  daha  qüvvolli,  daha  miihariz 
bir adam  kimi hiss cdordi (S. Voliycv); Çalış 
bacarıqsız, əfəl adamlar olsun (İ.Fərzoliycv).
MÜCƏRRƏD  -   KONKRET  Mücərrəd 
mühakimolor  vo  ümumi  forziyyolor  onlar 
üçün əhəmiyyətsizdir (M.Talıbov); Dcyoson, 
konkret cavabdan  uzaq düşdüm.
MÜCƏRRƏDLİK  -   KONKRETLİK 
...Ayn-ayn  surot  vo  xaraktcrlori  səciyyo- 
londirorkən  miicərrədliyə  və  sxcmatizmo 
yol verməmiş, hər surəti öz fordi xüsusiyyəti 
ilə  canlandırmışdır  (F Qasımzadə);  Əsərdə 
konkretlik yoxdur (F.Qasımzadə).
MÜDRİK  -   SƏFEH  Tobioti  etibarilə 
xoşxasiyyət,  bir  qədər  müdrik  və  baməzə 
adamdır  (M.İbrahimov);  Amma  lotular 
moniın  bu səfeh ağamı yaxşı tovlayıb tapıb­
lar (S.S.Axundov).
MÜDRİKLƏŞM ƏK  -   SƏ FEH LƏ Ş-
MƏK  Bizim  əsr  müdrik!əşib,  yaşa  dolub 
(C.Novruz);  Sə/ehləşmə,  ağlını  başına  yığ 
(“Ulduz” ).
MÜDRİKLİK  -   SƏFEHLİK  Mənim 
ürəyimi  dağ boyda eləyən ağsaqqalın müd­
rikliyidir (F.Kərimzado);  O  da  öz səfehliyi­
nin yox. sadəliyinin güdazına gedir (F.Kərim­
zado).
MÜFƏSSƏL -  QISA  Deyirəm, no varsa, 
müfəssəl  danış!  (S.Vurğun);  Sual  t/ısa  vo 
aydın  olduğu  üçün  cavab  da  eyni  dorocədə 
qısa və aydın  olmalı  idi (M.Hüseyn).
M Ü K Ə D D Ə R-SEV İN C
MÜFLİS -   VARLI  Qalanları,  yəni  mil­
yonlarla  adam  oslindo  yoxsul  vo  müflisdir 
(M.Talıbov);  Varlı  kisosini  döyür,  kasıb 
dizini  (Ata.  sözü).
MÜFLİSLƏŞMƏK  -   VARLANMAQ
İndi  Heydər  boy elo  müflisləşmişdir ki,  toy 
etmoyo  pulu  yoxdur  (F.Qasımzadə);  Onun 
yegano  moqsodi  pul  yığmaq,  varlanmaqdır 
(F.Qasımzadə).
MÜFTƏ  -   PULLU  Müftə  sirkə  baldan 
şirindir (Ata. sözü); Pulludur, havayı deyildir.
MÜFTƏXOR -  ZƏHMƏTKEŞ Özgənin 
zəhməti  ilə  çörək  yeyənlərə  müftəxor 
deyirlər  (Ə.Haqverdiyev);  Biz  deyirik: 
"Hamı  millətlərin  zəhmətkeşləri  qardaşdır­
lar”  (H.Nəzərli).
M ÜFTƏXORLUQ  -   ZƏ H M Ə TSE- 
VƏRLİK  Miiftəxorluq  nə  gözəl  peşə  idi, 
tutmuş  idim  (M.Ə.Sabir);  Müəllimlor  öz 
şagirdlərini  zəhmətsevərlik  ruhunda  torbiyo 
etməlidirlər.
MÜHARİBƏ -  SÜLH  Müharibə  hamıya 
bədbəxtlik  gətirir (S.Voliycv);  [Bağır xan:] 
Biz  düşmənin sülh  təklifini  qəbul  etməklə, 
sülhpərvər dünyanın məhəbbətini daha artıq 
qazana bilərik (M.S.Ordubadi).
MÜXƏNNƏT  -   SADİQ  İgid  ölər  adı 
qalar,  miixənnətin  nəyi  qalar  (Ata.  sözü); 
Dosta, ailəyə sadiq adamdır (“Ulduz”).
MÜXƏNNƏTLİK  -   SADİQLİK  -   O 
nadürüstün  əlindən  hər  müxənnətlik  gələr, 
yoldaş komissar! (M.Hüseyn); Onun on yaxşı 
cəhətlərindən  biri  do  dosta  sadiqliyidir 
(“Azərbaycan”).
MÜXTƏSƏR  -   G ENİŞ  O,  Səmədə 
müxtəsər  bir  cavab  verdi  (Ə.Voliycv);  Ev 
böyük;  Geniş pəncoroli, qapılı (R.Rza).
MÜKALİMƏ  -   MONOLOQ  Mükalimə 
iki  adam  arasında  gedən  söhbət,  monoloq 
isə bir adamın  söylədiyi  nitqdir.
M ÜKƏDDƏR  -   SEVİNC  Yenə  də 
diqqətli,  xeyli  miikəddər.  Yanaşıb  qızına 
“can  bala”  dedi  (M.Rahim);  İndi  iso sevinc 
hədsizdi  (Ə.Voliycv).
100

---