L ü Ğ Ə t V ə e n s I k L o p e d I y a L a r

BƏXTƏVƏRLİK -   BƏDBƏXTLİK 
BƏXTƏVƏRLİK  -   BƏDBƏXTLİK
Dərdim  var,  ay  başına  dönüm,  sirrim  var. 
mən  bəxtəvərlikdən  buraya  gəlməmişəm 
(B.Talıblı);  Bədbəxtlik onu  basıbdır.
BƏXTİQARA  -   XOŞBƏXT  Bu  qara- 
gözlüləri  bunca sevmişəm. Vahid!  Nə yaxşı 
olmamışam 
həxtiqarə, 
şükür 
olsun! 
(Ə.Vahid);  Ah,  sən  nə  xoşbəxt  uşaqsan 
(S.S.Axundov).
BƏLA  -   XOŞBƏXTLİK  Kiçik  bir xəta 
böyük bəlalar törədir (M.İbrahimov); Əfsus 
ki,  yazıq  Nurəddin  üçün  bu  xoşbəxtlik  çox 
çəkmədi  (S.S.Axundov).
BƏLALI  -   UĞURLU  O  şair  mədh  edir 
min  bir  gülzarı;  Bəlalı  aşiği,  sevdalı  yan 
(S.Vurğun);  Mənim  tərifimdən,  ey  uğurlu 
quş;  Onun  qəlbindəki  tikanı  qopar (S.Rüs- 
tom).
BƏLƏD  -   NAŞI  Dadaş...  sən  dediyin 
adamların  heç  birinə  mən  bələd  deyiləm 
(C.Məmmədquluzadə);  Necə naşı bağbanam 
ki;  Bır çiçəyi  mənim olmaz (M.Ələkbərli).
BƏLƏDLİK  -   NAŞILIQ  Döyüş  işinə 
nəzəri  cəhətdən  o qədər bələdliyim  yoxdur 
(Mır  Cəlal);  indi,  yoldaş,  neçə  il  naşılıq 
eləyəcəksən? (Mır Cəlal).
BƏLƏKLİ  -   AÇIQ  Bələkü  iki  körpə 
baş-ayaq  nənnidə  yatırdı  (M.İbrahimov); 
Uşağın qundağı açıq idi.
BƏLƏMƏK -  AÇMAQ Sona sevə-sevə, 
oxşaya-oxşaya  qızı  Məryəmi  bələyirdi 
(A.Şaiq);  Süngülər  açmayan  yolu  açdın. 
Qələmindən  cavahirat saçdın  (A.Səhhət), 
BƏ RƏKƏTLİ  -   YARARSIZ  Bu  ıl 
rayonun,  doğrudan  da  bərəkətli  illərindən 
bırı  idi  (S.Rəhimov);  Yararsız yerləri  yarar- 
lılaşdırmaq  lazımdır
BƏ R Ə K Ə TSİZ  -  YARARLI  Sanki
havadan  un  ələnirdi.  Ancaq  bu bərəkətsiz  un 
yeri  .ığarlmırdı  (Mır  Cəlal); 
Usta  zeynal­
lar  özlərini  dünyada  ən  ağıllı,  işgüzar  və 
yararlı  atlam hesab edirlər (M  İbrahimov).
BƏRİ  -   ORA  Yaxşı  deyil,  bəri  gəl! 
(M.Hüseyn);  ..Bu  giin  uşaqları  da  götürüb 
orıı  gedək  (i).Vəliyev).
BƏZƏN -  HƏMİŞƏ
BƏRK -  BOŞ Bərkdə do, boşda da sözü 
bir  olub;  Şorofli,  şöhrətli  adlı  babalar 
(H.Hüscynzado).
BƏRK  -   ZƏ İF  Əgər  birco  dəqiqə bərk 
külək əssə və ya bir təsadüf dolayısı ilə ayağı 
sürüşsə, fəhlə dənizə düşəcəkdir (M.Hüseyn); 
Qazmaların və çadırların ancaq bir neçəsin­
dən çox zə if işıq gəlirdi  (Ə.Sadıq).
BƏRKİMƏK  -   BOŞALMAQ 
Hə, 
bərkidi.  bala,  gedək  budkaya...  (G.Hüscyn- 
oğlu); Əvvəldən yaxşı danışdı, sonra birdən 
boşaldı  (M.F.Axundzadə).
BƏRKİMƏK -  YUMŞALMAQ Üç-dörd 
ayda  cəbhədə  bir  qat  daha  bərkidi (S.Rüs­
təm); Onadək də  bəlkə əmim  bir iövr yum - 
şaldı  (Ə.Haqverdiyev).
BƏRKLİK -  BOŞLUQ Monim banmaq- 
larim  kobudluqda,  bərklikdə  oymaqdan 
qalmaz. (Ə.Əbülhosən);  Bəy, özü do boşluq 
eyləyibsən  (Ə.Haqverdiyev).
BƏRPA -  BƏRBAD İstchkamçı mühən­
dis  deməkdir,  yəni  körpü  tikəcək,  yollan 
bərpa  edəcək,  səngər  quracaqsınız  (Mir 
Cəlal);  Bütün əməyim  bərbad oldu.
BƏSİT -  MÜRƏKKƏB Həyat haqqında 
sənin  təsəvvürlərin  nə  qədər  bəsitdir, 
Güləbətin! 
dedi  (M.İbrahimov);  Mürək­
kəb  işdən  hər adamın  başı  çıxmır.
BƏSTƏ  -   HÜNDÜR  Lldo  bir  qız  sev­
mişəm;  Alagöz, boyu bəstə (Bayatı);  Əkbər 
boyca hündürdü.
BƏSTƏBOY  -   UCABOY  Təqribən 
on-on  beş  yaşlı,  bəstəboy,  badamı  qaragöz 
bir qız Mayanın diqqətim cəlb etdi (M.İbra­
himov);  Ucaboy, cnlıkürək  bır şofer maşın­
dan çıxıb  Ycja  ilə sölıbət etdi  (O.Vəliyev).
BƏY  -   QUL  Söymə  qul  atamı,  söymə­
yim bəy atana  (Ata.  sözü).
BƏY  -   NÖKƏR  Özü  do  şəhərimizin 
birinci  bəyidir.  Nökəri  də  qapımızda  xanıma 
müntəzirdir (S.S.Axundov).
BƏZƏN  -   HƏMİŞƏ  Maralın  vahiməsi 
Cumanı  həzən  min  cür  pi*,  fikrə,  şübhəyə 
salırdı  (Ə.Əbülhosən);  (Almaz;|  Mənim
22

---

B İR G Ə -A Y R IC A
BOŞ -  ƏSASLI
BİRGƏ  -   AYRICA  Gonclik  kitabının 
yarpaqlarım;  İki  il  onunla  birgə  çevirdin 
(M.Müşfiq); Ayrıca otağınız var, hər şeyi do 
içində (C.Əmirov).
BİRİNCİ  -   AXIRINCI  Bu  sözü  birinci 
kim dedi, axırıncı kim  dedi (G.Hüscynoğlu).
BİRLİK  -   AYRILIQ  Bizi  ruhlandıran 
bu  şanlı  birlik:  Bu  qüdrət,  bu  qüvvət, 
məhəbbət olmuş (M.Rahim); Ayrılıq həyə­
canlı  vücudunu  tutmuşdu  (Çəmənzəminli).
BİRLİKDƏ  -   AYRILIQDA  Mənim 
yeganə arzum  sizin onunla  birlikdə qurmaq 
istədiyiniz xoşbəxtliyi görməkdir (M.S.Ordu- 
badı); Ayrılıqda görülən işlər səmərəsiz olur.
BİRLİKDƏ  -   TƏKLİKDƏ  Sənin  ilə 
mənim dərdimiz bəlli. Birlikdə taparıq bəlkə 
təsəlli...  (Ə.Cavad);  Təklikdə  çaylaq  daşı­
yam;  Məni  qoymayın  təklənəm!  (M.Araz).
BİŞMİŞ  -   ÇİY  Bişmiş  süd,  yağ.  ilıq 
yumurta,  ağ  çörək  süfrəni  bəzədi  (Ə.Vəli­
yev);  Manı  burada  qədrim  bilən:  Bəli,  çiy 
süd əmib əzəldən  insan (M.Hüseynzadə).
BİTİŞİK  -   AYRI  Pəri  Soltanın  evi 
zindana  bitişik  idi  (Nağıl);  Vətəndən  ayrı 
düşüb,  indi  naməkan ölürəm (Natəvan).
BİTİŞMƏK  -   AYRILMAQ  Borular 
bir-birinə  bitişdi (M  Hüseyn);  Mən  səndən 
ayrılmaq  istəmirəm,  ayrıla  bilmirəm,  ancaq 
ayrılıram (C.Cabbarlı).
BİTKİN  -   YARIMÇIQ  Şeir.  mədh, 
qəzəl, hocv, mərsiyə və s. yazdıqda o barədə 
nə  mümkünsə,  haınısın  de.  bitkin  bır  əsər 
yarat,  heç  vaxt  yarımçıq  yazma  (“Qabus- 
naınə”).
BİTMƏK 
QURUMAQ  Ot  kökü  üstə 
bitər (Ata. sözü);  Bir damcıya  möhtac  idim; 
Qurumuşdu  bağça-bağım...  (Şəhriyar).
BİVƏFA  -  ETİBARLI  Nə gərək sevdi­
yim  o  bivəfam.  Nə  də  belə  hicran  dağı 
görəydim (Q.Zakir); Sabah bizim ailənin ən 
etibarlı üzvü sayılırdı.
BIY 
VAY  Bıy.  nə  qəşəng  ceyrandır, 
bunu  haradan  almısan  (Mir  Cəlal);  Vay 
oldıırn. vay oldum, kömək ediniz (S.Kiistum).
BOĞUCU -  TƏM İZ Göytoponin üstünə 
boğucu,  ağır  qaranlıq  çökmüşdü  (İ.Şıxh); 
Gecə  yağış  yağdığına  görə  səhərin  havası 
çox saf və təmiz idi (S.S.Axundov).
BOĞUQ  -   AYDIN  Allahyar  kənd  itlə­
rinin boğuq səsini eşidib ürəkləndi (İ.Şıxh); 
Kükroyib  daşan  Kürün  qıjıltısı  daha  aydın 
eşidilirdi  (İ.Şıxh).
BOL  -   AZ  Həkim  də  buyurmuşdu  ki, 
çoxlu süd  və bol yumurta yesin (S.S.Axun­
dov);  Sizin  sözünüzün  kəsəri  azdırl 
(S.Vurğun).
BOLLUCA -  AZCA Ona yemək vermə, 
içmək 
vermə, 
bolluca 
nağıl 
söylə 
(S.S.Axundov). Qoy  bu gün azca danışsın.
BOLLUQ  -   KASADLIQ  O,  çörək 
dostudur,  bolluq  carçısı  (Abbasağa);  Heç, 
elə-belə  bazarın  kasadlığı  ovqatımı  təlx 
eləyib (Ə.Haqverdiyev).
BOLŞEVİK -   MENŞEVİK  Bolşevik no 
aldanır,  nə  də  təslim  olur  (M.S.Ordubadi); 
Əşi.  menşeviklər tülkü  kimidir;  bır az  təpi­
nəndə  sıpıxır bir-bir...  (S.Vurğun).
BOMBOŞ  -   DOPDOLU  Anasının  hər 
zaman bəzəkli saxladığı  bu otaq bomboş  ıdı 
(S.Rəhman);  Tamaşa  salonu  ağzına  kimi 
dopdoludur (C.Cabbarlı).
BORANLI  -   İSTİ  Payız  çatanda  axıra 
boranlı, qarlı qış yetər (A.Səhhət);  No gözəl­
dir  dolaşmaq  isti  yay  fosilləri;  Bu  sərin 
sahilləri  (M.Müşfiq)
BORANI.IQ  -   İSTİLİK  Atasız  tifilləri 
basdı  horanlıq,  bizə  nə:  Tapmayır  ac- 
yalavaclar güzəranlıq, bizə no? (M.Ə.Sabir); 
Oğlunun  istiliyini  görən  ana  gözlərinə dəm 
verir (O.Vəliyev).
BOŞ  -   BƏRK  Yetişib  köməyə,  çatıb 
haraya;  Ona  bərk  də  tanış,  boş  da  tanışdır 
(II  Hüseynzadə).
BOŞ  -  DOLU  Otaq  dolu  ıdı.  boş  kürsü 
yox  ıdı  (M.S.Ordubadi)
BOŞ  -   ƏSASLI  Boş  danışmaqdan  nə 
çıxar,  uy  halam  (M.Ə.Sabir);  Bu  dııirə 
ittifaqın  ışını  əsaslı  surətdə  yoxhırdı 
(S. Rəhimov).
24

---