L ü Ğ Ə t V ə e n s I k L o p e d I y a L a r

HAKİM  -  MƏHKUM
H E Y -H Ə R D Ə N
Hh
HAKİM  -   MƏHKUM  Mon  tolob  edi­
rəm,  möhtərəm  hakim;  Cəzasız  qalmasın 
onun  təhqiri  (B.Vahabzadə);  Məhkumu 
möhkəm  sıxışdırdılar (“Ulduz").
HAKİM  -  MÜTTƏHİM  Xotib minbər­
dən  yerə  düşməmiş  əhali  hakimi  və  xotibi 
gözləməyərək  məsciddən çıxdı (M.S.Ordu- 
badi);  Özünü  darta-darta  müttəhimlər  kür­
süsündə əyləşdi  (C.Əmirov).
HAQQ  -   ZÜLM  Biri  haqqı  müdafiə 
edir,  digəri  ziilmü,  Porıcahan,  səni  bu  haqq 
yola dəvət edirəm (S.S.Axundov).
HAQLI -  ƏDALƏTSİZ Büronun qəran 
haqlıdır.  Sizin  təklifiniz  çox  ədalətsizdir 
(Ə.Vəliycv).
HAQLI  -   GÜNAHKAR  Aslan  haqlıdır 
(S.Vəliyev);  Günahkar  düşdü  qazamata, 
dalınca  da  on  beş  günahsızı  sürüklədi 
(M.İbrahimov).
HAQSIZ -  ƏDALƏTLİ  Haqsızlıq  oldu 
qanun; Yıxıldı xanimanlar (Ə.Cavad); Xalqın 
qəran  daha ədalətli olar (M.Hüseyn).
HAQSIZLIQ  -   ƏDALƏTLİLİK  No 
haqsızlıq,  nə  aclıq,  nə  istismar  olacaq 
(S.Rüstəm);  Məhkəmə  hökmünün ədalətli- 
liyi hamının  ürəyindən  idi.
HALAL  -  HARAM 
Belə  nə  üçün? 
Desin  ya halaldır, ya haram (S.S.Axundov).
HAL-HAZIRDA  -   KEÇMİŞDƏ  Mən 
hal-hazırdan  danışıram  (S.S.Axundov); 
Keçmişdən aldıdım dərin duyğular; Acı tər­
biyələr ruhuma  hakim (M.Müşfiq)
HAMAR -  KƏLƏ-KÖTÜR  Hər yan əl 
ıçı  kımı düz və hamardır (S.Sərxanlı); Sona 
kələ-kötür  yollarda  bir  xeyli  yüyürdü 
(S. Vəliyev).
HAM ARLAMAQ  -   YASTILAMAQ
Baş  barmağı  ilə  basıb  hamarladı  (i.Şıxlı); 
Yəni  dəmiri  qızğın  ikən yastıla (S.S.Axun- 
dov).
HARA  -   ORA  Mon  bu  sinnimdo  hara 
gedib çıxaram  (S.S.Axundov);  Ora meyxa­
nadır (S.S.Axundov).
HARIN  -   BAŞIAŞAĞI  Harın  adamdır 
("Ulduz"); Çox  hörmətcil, başıaşağı adam­
dır (S.Qədirzado).
HAVADAR -  HİMAYƏSİZ Könlümdən 
keçəni  duymadınsa  da;  ömrümə,  günümə 
havadar  oldun  (B.Vahabzadə);  Aralıqda 
mövcud  olan  bütün  anlaşılmazlıq,  hotta  bir 
para  ixtilaflar  da  himayəsizlik  nəticəsində 
yaradılmışdır (M.S.Ordubadi).
HAVALANMAQ  -   AĞILLANMAQ 
İnsan  baxır havalanır (M.Müşfiq); Qulamoli 
fikirləşdi  ki, yəqin arvad ağıllanıb, namusla 
yaşamağın  mənasını  başa  düşüb  (İ.Fərzə­
liyev).
HAVALI -  AĞILLI Yox, bu məndən do 
havalıdır,  rəhbər  olmaq  istoyir  (M.İbrahi­
mov);  Sevda ağıllı qız  idi (İ.Fərzəliyev).
HAY-KÜY  -   SAKİTLİK   Yenidən 
hay-küy qopanda  Kamal otura bilməyib zalı 
tərk  etdi  (M.İbrahimov);  Zalda  elə  sakitlik 
yaranmışdı  ki.  onların  hər  bir  hərəkəti  və 
xüsusən ayaq səsləri eşidilir, əzici təsir bağış­
layırdı (M.İbrahimov).
HAZIRDA -  GƏLƏCƏKDƏ Göstərmə 
o  gül  çöhrəni,  qoy  bilməsin  aləm;  Hazırda 
bizim  əsrdə  cənnət  yenə  vardır  (Ə.Vahıd); 
Hər obada mən varam; Qəlbinizdə çağlaram; 
Dilinizdə  qaynaram;  Gələcəkdə  yaşaram! 
(B. Vahabzadə).
HEÇ  -   HƏ  Heç,  elə-belə  gəldik  baş 
çəkək  (C.Cabbarlı);  Hə,  o  mənə  Qarabağ­
dan,  Eloğlundan çox  danışdı  (S.Rəhimov).
HEÇLİK  -   VARLIQ  Lakin  mən  bu 
heçlikdə  də  bir  həqiqətəm  (C.Cabbarlı); 
Yaşamaz eşqsiz, ruhsuz sənətkar; Onun var­
lığı da quru sümükdür (S.Vurğun).
HEY  -   HƏRDƏN  Məni  çəkə-çəkə hey 
apardılar; Gördüm qayıqdadır o qoçaq Eldar
60

---

H Ə S Ə D -T Ə M İZ
HƏSƏD -  TƏ M İZ Qadının baxışlarında 
həsəd oxunurdu.  Üroklori  çox  təmizdir,  söz 
dcyirson  dork  edirlər,  götürürlər  (M.İbra­
himov).
HƏSRƏT  -   VÜSAL  Neco dözmok  olar 
bos;  Əbodi  həsrətinə  (R.Rza);  Çokilin,  cy 
düşüncələr,  çokilin;  Vüsal  günü  golocok 
(R.Rza).
HƏVƏSKAR -  PEŞƏKAR Boli. yoldaş 
mayor,  mon  həvəskar  sürücüyom  (C.Əmi­
rov);  Peşəkar futbolçudur.
HƏVƏSLƏ  -   ZORLA  Həvəslə  şorab 
içmoyo  başladı  (S.Voliycv);  Ulduz  monim 
idi, onu mondon zorla. giiclo aldılar, mənim 
namusumu ayaqladılar (M.İbrahimov).
HƏYALI  -   ƏXLAQSIZ  Qan  həyalı, 
namuslu  qadının  başına  sıçradı,  olini  çokib 
şala büründü (S.S.Axundov); Hamınız əxlaq­
sız,  murdar tayfasınız (S.Qodirzado).
H Ə YALILIQ  -   NAMUSSUZLUQ 
Həyaltlığını  nümayiş  ctdirmoyo  can  atırdı 
(“Ulduz");  Holo  gözlo,  sonin  bu  ocağına 
namussuzluq  lokosi yaxmasınlar (M.İbrahi­
mov).
HƏYAT -Ö L Ü M  Öliim, həyat yanaşıdır 
əzoldon  (H. Hüseynzadə).
HƏYƏCANLANMAQ  -   SAKİTLƏŞ­
MƏK  Qadın  bir az da həyəcanlandı (İ.For- 
zoliycv);  Mon  ycno  sakitləşdim  (S.Qodir­
zado).
HƏYƏCANLI  -   SAKİT  Əsmot  həyə­
canlı goldi  haraya;  Polad itolodi  konara onu 
(M  Rahim);  Şirzad  adoli  üzrə  sakit  görü­
nürdü (M.İbrahimov).
HƏZİN -  ÜRƏKAÇAN  Nə həzin sodan 
golır,  cy  sevimli  bulağım  (S.S.Axundov); 
Mərdanolik  covahin  günəş  kimi  işıq  saçar; 
Xoş  ülfətin  ürəkaçan,  uca  qolbin  aliconab 
(Şəhriyar).
HİCRAN -  VÜSAL Scvon bilir xal nədir; 
Hicran  no,  vüsal nodir (M.Rahim).
HİDDƏTLƏNM ƏK  -   SA K İTLƏ Ş­
MƏK  Zeyil  bunları  düşünərək  hiddətlənir, 
coşur (Çəmənzəminli); Şamxal bir az sakit­
ləşdi  (İ.Şıxlı).
HÖNKÜRMƏK -  QAQQILDAMAQ
HIRILDAM AQ 
-   ZIRILDAM AQ
Mıı-lıır  hırıldayacaq,  zəhərləsəm  do  onu 
(S.Rüstəm);  F.lo hey ztrıldayırdı (“Ulduz").
HİRSLƏNMƏK  -   SAKİTLƏŞMƏK 
Zomigar  xanım  daha  da  hirsləndi  (l.Şıxlı); 
Qaçay bununla özünü sakitləşdirməyə çalış­
mışdı (İ.Molikzadə).
HİRSLİ  -   SAKİT  A  kişi,  son  no  hirsli 
adammışsan  (Ə.Haqverdiyev);  Neçin  belə 
sakit oturmuşam  mən? (B. Vahabzadə).
HİSLİ  -   TƏ M İZ  Bağlamaram  mən  do 
hisli  yaylığı  (A.Şaiq);  Orda  hava  təmizdir, 
doniz yaxın (R.Rza).
HİYLƏGƏR -   MƏRD  Böyük bir yazıçı 
deyib  ki,  bic  vo  hiyləgər  adamlar  hamını 
aldadıb  tora  sala  bilorlor (M.İbrahimov);  O 
yaxşı  gündo  nocib  vo  xeyirxahdır,  ürəyi 
genişdir,  səxavətlidir,  mərd  və  qayğıkeşdi 
(M.İbrahimov).
HİYLƏGƏRLİK  -   MƏRDLİK  Onun 
bu  hərəkətlərində  bır  sünilik,  naşı  bir hiy­
ləgərlik  duyulur  (Mir  Colal);  Moncə,  bu 
mərdlikdir dünyanın  varı? (S. Vurğun).
HOQQABAZ  -   MƏRD  Hoqqabazdır, 
gündə  bir oyun çıxardır.  Bir tanışdır,  bizim 
fəhlədir;  Ancaq  dorrakoli,  mərddir,  zirəkdir 
(S.Vurğun).
HOQQA BAZLIQ 
-  
MƏRDLİK
..Qocaldın, gərək cavanlıq hoqqahazlıqların- 
dan  əl çəkəsən, çünki  ölümə yaxın olduqca 
cavanlıqdan  bir  o  qədər  uzaqlaşırsan 
(“Qabusnamə");  Üzündən, gözündən mərd­
lik tökülür (S. Vurğun).
H ÖCƏT  -   ÜZÜYOLA  Atası  kimi 
təkəbbür, kinli, höcət, qoçaq bir dəliqanlıdır 
(S.S.Axundov);  Kasıbsan, üzüyolasan,  işlə­
yənsən  (Mir Cəlal).
HÖKM LÜ  -   MÜLAYİM  Ondan  da 
zəhərli  və  hökmlü  bir  səslə  dedi  (M.İbra­
himov);  Ancaq  Sabit  Mirzə onun  ...  ağımtıl 
üzündə  nurlu,  mülayim  bir  təbəssüm  gördü 
(İ.Molikzadə).
HÖNKÜRMƏK  -   QAQQILDAMAQ
İkiəlli  üzümü  qapayıb  hönkürdüm  (S.Qodir­
zado);  Gül, amma quqqtldama (Mir Colal).
62

---