L ü Ğ Ə t V ə e n s I k L o p e d I y a L a r

İK İL Ə ŞM Ə K -T Ə K LƏ ŞM Ə K
salamlaşandnn  sonra  onları  ycrboycr  elədi 
(M. Hüseyn).
İKİLƏŞMƏK  -   TƏKLƏŞMƏK  Sos
ikiləşdi,  iiç  oldu,  sonra  tamam  kəsildi 
(G.Hüscynoğlu);  Ədhom  bilirdi  ki.  Səlim 
təklənəndə ö/. təsir gücünü  xeyli  itirir, çaşır, 
təntiyir (B. Bayramov).
İKİLİKDƏ  -   TƏKLİKDƏ  Teymurla 
Güldəstə  ikilikdə  qalmışdılar  (H.Scyid- 
bəyli);  Təklikdə  heç  nə  eləyə  bilməzsən 
("Ulduz”).
İKİMƏNALI  -  AÇIQ  Pərdəli,  ikimənalı 
danışıqlardan da xoşum gəlməz (Ə. Vəliyev); 
Əsil etika açıq danışmağı sevir (M.Hüseyn).
İKİTİRƏLİK  -   BİRLİK  Kəndə  ikiti­
rəlik  salıb;  Pirəli  getdi;  İstəyincə  paşalıq 
(M.Rahim);  Güc birlikdədir (Ata.  sözü).
İKİÜZLÜ  -   SƏMİMİ  Siz  bağışlayın, 
yoldaş Mədəd,  ba Tarı verdi xalis ikiiizliidiir 
(S.Rəhimov);  O çox səmimi yoldaşdır.
İKİÜZLÜLÜK  -   SƏMİM İLİK  İkiüz­
lülük qorxudan  əmələ  gələn  bir xəstəlikdir 
(M.Hüseyn);  Xüsusən  Nazım  Hikmətlə 
əlaqədar yazılmış  səhifələrdə səmimilik  və 
dəqiqlik  xüsusi  nəzərə çarpır.
İQRAR  -   İNKAR  İkidir  gərçi  pəriçöh- 
rələrin  kıiftarı;  Bir  imiş  bunlann  iqrarı  ilə 
inkarı (Q.Təbrizi).
İLHAMLI  -  SÖNÜK  S.Vurğunun dərin 
ilhamlı  lirikası...  mədəniyyətimizin  qızıl 
fonduna daxil olmuşdur (M.Hüseyn); “Ədə­
biyyat  və  incəsənət"  qəzetinin  son  nömrə­
sində gedən şeirlərin  bir qismi sönükdür.
İLIQ  -   SOYUQ  Günəşin  ilk  ilıq  şüalan 
sularda  oynaşırdı  (S.Vəliyev);  Bu  nadir 
möcüzə,  hiss edir soyuğu,  istini (R.Rza).
İLIQ LIQ   -   SOYUQLUQ  İstilər  çəkil­
mişdi,  lakin  havada  xoş  iltqlıq  var  idi 
(Çəmənzəminli);  Bu  sualların  buz  soyuq- 
latunu  Məryəm  bütün  bədəni  ilə  hiss  etdi 
(Elçin).
İLK -  AXIR  Dünyada hər könül yüksəliş 
arar;  Varlığın nə ilki, nə axırı var (S. Vurğun).
İLLƏTLİ  -   SALAMAT  Bədonin  moriz 
və  illətli  hissəsi  salamat  olan  hissəsinə
İNCƏLMƏK -  SƏRTLƏŞMƏK
kömək  əvəzinə  ağırlıq  və  əziyyət  yetirir... 
(F.Köçorli).
İN AD -  ÜZÜYOLA Gülsabahın atası çox 
inad adamdı  (Ə. Vəliyev);  Kasıbsan,  üzüyo­
lasan,  işləyənsən  (Mir Cəlal).
İNADCIL  -   SADƏLÖVH  İnadcıl qızın 
da  başına  görün  nə  gəldi  (G.Hüscynoğlu); 
Ycja bu sadəlövh adamın beynəlxalq vəziy­
yətlə tanış olmasına  heyrət  edərək  düşündü 
(S.Vəliyev).
İNADKAR  -   ÜZÜYOLA  O  da  bilir  ki, 
son  inadkarsan  (S.Vəliyev); Qıraqdan  qulaq 
asan, lakin onu görməyən adam güman edirdi 
ki, kabinetdə Ankelovdan başqa beş-altı nəfər 
üzüyola, sakit  bağça  uşağı  var (Mir Cəlal).
İNAMSIZ  -   ETİBARLI  İnamsız  hərə­
kətləri bizi  təngə gətirdi,  ö z  ətrafımıza eti­
barlı  adamlar yığaq (S. Vəliyev).
İNAMSIZLIQ  -   ETİBARSIZLIQ  Axı 
bu  inamsızlıq  nədən  irəli  gəlir?  (İ.Şıxlı); 
Bizim  yanımızda  öz  etibarlılığını  itirmişdir 
("Azərbaycan").
İNCƏ -  KOBUD Arvadım, arvadım, sən 
bir qədər incə sözlər öyrənsəydin, heç zərər 
görməzdin  (C.Cabbarlı);  Mən  burada kobud 
bir səhv  buraxdım (Mir Cəlal).
İNCƏ  -   SƏRT  O  qanadlı  gəncin  sadə; 
Təmiz,  incə ruhu  vardı  (N.Rəfiboyli);  Buna 
görə  do  ağzından  ara-sıra  sərt  sözlər  do 
çıxırdı  (M.İbrahimov).
İNCƏLİK  -   KOBUDLUQ  Gözəllik, 
incəlik,  sevgi,  vəfa  insandan  ayrılmaz 
(S.Rüstəm);  Mən  onun  hərəkətində  bir 
kobudluq hiss edirəm.
İNCƏLİK  -   QABALIQ  Düzü  belədir, 
hər halda  bu  incəliyi nəzərə almaq  lazımdır 
(M.Talıbov);  İncəlir  hər  qabalıq  sənətdən 
(H.Cavid).
İNCƏLMƏK -  KÖKƏLMƏK Horzovü 
hodyan 
oxumaqdan; 
İncəldi 
uşağım 
(M.Ə.Sabir);  Bəlkə,  heç  kökəlməyəcək 
(S.S.Axundov).
İNCƏLMƏK -  SƏRTLƏŞMƏK Ürəyim 
çocuq  kimi  incəlmiş-.  Nəhayət,  səni  tapdım 
(C.Cabbarlı);  Hər  gün  əsəbiləşir,  ürəyi 
sərtləşmişdir.
68

---

İRİŞMƏK -  AĞLAMAQ 
İRİŞMƏK  -   AĞLAMAQ  Ramazanov 
mono  yaxınlaşdı,  moni  tanıyıb,  yalandan 
irişdi  (S.Rohman);  Uşaq  da  yadına  salıb 
ağlayır (Mir C'olal).
İSİNMƏK  -   SOYUMAQ  Qüvvotimiz, 
ümidimiz, arzularımız mohobbotlo isinmiş­
dir... (Ə.Mommodxanlı); ...Mono torof çevri­
ləndə  soyuyub  ayazıyır,  clo  bil  ki,  üstümo 
qar-yağış  tökəcək  (M.İbrahimov).
İSİTMƏ  -   ÜŞÜTMƏ  Bodonimo  is it m
,7 
goldi.  Dünon  gccodən  bori  onu  tork  ctmo- 
yon üşütmə vo qorxu  rof oldu (C.Əmirov).
İSLAQ -  QURU  Şon qohqoholorlo islaq 
otların  arasında  çiyəlok  dorib  ycyirdilor 
(A.Şaiq);  Quru qobu qırağı  ilo olindo kağız 
qovluğu olan bır gonc yeriyirdi (Mir Colal).
İSLANMAQ  -   QURUMAQ  Az  keçdi, 
yenə  güclü  yağış  başladı  başdan;  Bir  anda 
bahar paltarım  islandı  yağışdan (S.Rüstom); 
Soriyyo  xala  bağırmaq  vo  ağlamaq  istəyir, 
bacarmırdı.  Sanki gözlərinin  yaşı  qurumuşdu 
(M. İbrahimov).
İSLATMAQ  -   QURUTM AQ  Yağış
isladar, gün qurudur (Ata. sözü).
İSMƏTLİ  -   NAMUSSUZ  Görmüşdüm 
ağıllı,  ismətli,  qoçaq;  Manqabaşçısıydı, 
qəşəng  gəlindi  (Ə.Cəmil);  Bu  namussuzu 
nə üçün qollan bağlı gətirmədin? (M.Hüseyn).
İSMƏTLİLİK -  ƏXLAQSIZLIQ Özün­
də  bir ismətliUk duyurdu.  Şeir adına dinsiz­
lik  vo əxlaqsızlıq dərsi  verən bu kitab dünya 
üzü görməyə  haqlı deyildir (M.Hüseyn).
İSMƏTSİZ -  NAMUSLU Mənim sözüm 
budur  ki,  ümumiyyətlə,  heç  bir  millətin 
barəsində  demək  olmaz  ki,  filan  millətin 
övrətləri  bıetibar  vo  ismətsizdir  (“Molla 
Nəsrəddin") Qorxma,  bacın namuslu,  ismətli 
qı/.dır (S.S.Axundov).
İSRAFÇI  -   QƏNAƏTÇİ  Bu  hay-huy 
içərisində olanlar özlori do israfçı axmaqlar 
və  bədbəxt  vəhşilər  kimi  yaşayacaqlar 
(M.Talıbov);  Qənaətçidir,  malının  qədrini 
bilir.
İSRAFÇILIQ -  QƏNAƏTÇİLİK  Əgər 
keçmişdəki  varlılar ifrat  israfçılıq edirdilərsə,
70
İŞG Ü ZA R -T Ə N B Ə L
bunu  öz  eyş-işrətləri  üçün  öz  cvlorindo 
edirdilər (M.Talıbov);  Hər bir  işdə  qənaət- 
çilik olmalıdır.
İSTEDADLI  -   KÜT  Hər  ailənin  öz 
istedadlı  israfçısı  vardı (C.Məmmədov);  Kos 
səsini  köpək...  Beyniniz kiitdiir (S.Rüstom).
İSTİ  -   AYAZLI  Yayın  isti  günləri  idi 
(S.S.Axundov); Ayazlı, şaxtalı bir qış axşamı; 
Yeddi yoldaş olub yola düzəldik (S.Vurğun).
İSTİ  -   SOYUQ  Yaramaz  uşaq  yamanca 
mənim isti aşıma soyuq su qatdı (S.Hüscyn).
İSTİBDAD -  SƏADƏT Yoldaşlar, istib­
dad pəncəsində işləyən yüz minlərcə işçilər 
baş  qaldırmadadır  (Çəmənzəminli);  Odlar 
yurdunun səadəti sənin,  mənim səadətimdir 
(M. Hüseyn).
İSTİQANLI  -   SOYUQQANLI  İyirmi 
dörd  yaşlı,  canı-başı  sağlam,  istiqanlı  bir 
oğlan özünü nə qədər saxlayacaqdı (M.İbra­
himov);  Lakin  Rəna  soyuqqanlı,  möhkəm 
idi, tələsmir, nişan alaraq vururdu (C.Mom- 
mədov).
İSTİLİK  -   SOYUQLUQ  Alnımda  bir 
istilik  hiss  edor-etmoz  gözlərimi  açdım 
(M.S.Ordubadi);  Azacıq  sonra  isə  həmin 
soyuqluq  isindi (1.Şıxlı).
İŞCİL  -   TƏNBƏL  Pah,  insan  da  belə 
işcil olar? (Mir Cəlal);  Hər əyrinin,  tənbəlin 
xan  qızı  kimi  başına  dolanmayacağıq  ki?.. 
(M.İbrahimov).
İŞCİLLİK  -   TƏNBƏLLİK  İşcillikdə 
olmasın  qoy  onların  misli  heç  (M.Rahim); 
Səni  kəndə  qaçmağa  məcbur  edən  tənbəl­
likdir (Z.Xolil).
İŞGƏNCƏ  -   KEF  O  bu  işgəncədən 
qurtarmaq  üçün  düşünür,  fıirsot  gözləyir 
(S. Vəliyev);  Cibim  dolu,  kefim  saz  idi  (Mir 
Colal).
İŞGƏNCƏLİ  -   NƏŞƏLİ  Bizim  güzlo- 
rimiz önündə uzun, işgəncəli bir insan həyatı 
gəlib  keçir  (M.Hüseyn);  Yuxusunda  nəşəli 
günlərini  görüb ağzı  sulanır.
İŞGÜZAR  -   TƏNBƏL  Küçə  siirotlo 
ora-bura  gedon,  işgüzar  adamlarla  dolu  idi 
(S.Rohman);  Modod  “tənbəl“  sözünü

---