Interpretuje poznane zagadnienia w kontekście współczesnej rzeczywistości.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania i obrony własnych poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
rozmowa kierowana
mapa pojęciowa
nagłówki z pierwszej strony
|
fragmenty wybranych filmów lub tekstów poruszających tematykę omawianą na lekcji
arkusze papieru i flamastry
kartki w formacie A5
klej
|
|
Dział III CZŁOWIEK WSPÓŁCZESNY W ŚWIETLE DOBRA I W CIENIU ZŁA
13. Etyczny wymiar codzienności
|
55. „Siedzimy nigdzie, pijemy nic” (G. Ritzer) – jednostka w cywilizacji konsumpcyjnej
|
3
|
Podmiot moralny we współczesnym świecie, cywilizacja konsumpcyjna, różne formy i przyczyny zniewolenia (ograniczenie wolności, presja zewnętrzna, uzależnienie; niedostateczny poziom wiedzy i samoświadomości); wolność (negatywna, pozytywna; zewnętrzna i wewnętrzna), wolność a nieposłuszeństwo (swawola), etyka ekologiczna, postmodernizm – istota i konsekwencje; autonomia i heteronomia moralna; różne formy wolności (wolność woli).
|
Rozwijanie wrażliwości moralnej
Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy i oceny działań i decyzji własnych i innych w świetle wartości moralnych i tworzenia hierarchii wartości
Znajomość podstawowych pojęć i koncepcji etycznych
|
Uczeń:
Definiuje pojęcie cywilizacja konsumpcyjna. Określa jej cechy, wskazując odpowiednie przykłady.
Odwołując się do poznanej na wcześniejszych lekcjach definicji pojęcia podmiot moralny, rozważa jego znaczenie w obszarze cywilizacji konsumpcyjnej. Określa istotę problemu zniewolenia. Rozróżnia wolność negatywną i pozytywną, zewnętrzną i wewnętrzną. Podaje przykłady sytuacji, w których ujawniają się różne rodzaje wolności, omawia je, dowodząc trafności przykładów. Dokonuje rozróżnienia wolności od nieposłuszeństwa (swawoli). Wyjaśnia pojęcie postmodernizm, odwołuje się do treści omawianych na zajęciach, których przedmiotem była analiza utworu J. Kaczmarskiego. Wskazuje przykłady realizacji postawy postmodernistycznej, określa jej konsekwencje. Wyjaśnia pojęcie etyka ekologiczna w kontekście omawianych zagadnień. Znajduje uzasadnienie powstania i rozwoju etyki ekologicznej. Wyjaśnia pojęcia autonomia i heteronomia moralna. Formułuje argumenty wykorzystywane w dyskusji na temat wolności (woli).
Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.
Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
Dba o jakość językową i merytoryczną własnych wypowiedzi.
|
definiowanie pojęć
elementy graffiti
rozmowa kierowana
|
arkusze papieru
flamastry
fragment tekstu
E. Fromma
|
Cykl trzech zajęć poświęconych problematyce cywilizacji konsumpcyjnej można zamknąć kolejną, czwartą lekcją, podczas której uczniowie będą analizowali fragmenty wybranych tekstów, np. E. Fromma „Ucieczka od wolności” (fragmenty rozdziału „Wolność i spontaniczność”) lub wypowiedzi G. Ritzera na temat cywilizacji konsumpcyjnej (wywiad J. Żakowskiego z G. Ritzerem w „Polityce”).
|
56. Złożony problem tolerancji
|
2
|
Rodzaje i przyczyny nietolerancji, nietolerancja uzasadniona i niesłuszna, skrajny moralizm, istota tolerancji (prymat godności, wolności), tolerancja negatywna i pozytywna, ksenofobia, homofobia, rasizm, tolerancja a pobłażanie; tolerancja a rozwój jednostki i społeczeństwa; definicja globalizacji; dylematy dotyczące tolerancji w świecie globalizacji (między ksenofobią a amoralizmem, tolerancja w kontekście odmiennych norm kulturowych), warunki sprzyjające upowszechnianiu tolerancji.
|
Rozwijanie wrażliwości moralnej, umiejętności lepszego poznania siebie
Kształtowanie umiejętności dokonywania trafnej oceny moralnej podejmowanych działań w życiu osobistym, w grupie, szkole, społeczności lokalnej
Znajomość podstawowych pojęć etycznych
|
Uczeń:
Podaje i omawia przykłady nietolerancji obyczajowej i religijnej. Wskazuje przyczyny i strukturę nietolerancji. Wyjaśnia pojęcia ksenofobia, homofobia, rasizm i stosuje je w kontekście omawianych zagadnień.
Definiuje pojęcie tolerancja. Dokonuje rozróżnienia tolerancji pozytywnej i negatywnej. Wskazuje rolę i znaczenie pojęć wolność i godność w interpretacji tolerancji.
Podaje argumenty przemawiające za tezą o tolerancji jako istotnym elemencie współżycia społecznego.
Interpretuje wartość prawnego uznania tolerancji jako potwierdzenia jej znaczenia i roli.
Definiuje pojęcie globalizacja. Podaje i omawia przykłady, w których ujawniają się problemy dotyczące tolerancji we współczesnym, zglobalizowanym świecie.
Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
Dba o jakość językową i merytoryczną własnych wypowiedzi.
|
burza mózgów
rozmowa kierowana
problemowa
|
podręcznik
taśma klejąca
kartki ze schematem ćwiczenia do metody labirynty słów
słownik języka polskiego
|
|
57. Odcienie miłości
|
6
|
Sposoby ujmowania miłości (emocje, uczucia, poglądy moralne); aktywność emocjonalna (uczucia i dążenia), uczucia w aspekcie subiektywnym i jako siła mająca wpływ na działanie; potrzeby – definicja i hierarchia, piramida potrzeb według A. Maslowa; funkcje podziału potrzeb; uczucia w ujęciu wybranych koncepcji psychologicznych, wpływ uczuć na moralny obszar życia człowieka; wiedza, odpowiedzialność, samoświadomość w rozwoju uczuciowym jednostki, uczucia pozytywne i negatywne; przyjaźń jako szczególny typ więzi międzyludzkiej; znaczenie przyjaźni (zaspokojenie uczuciowych potrzeb i impuls do samorozwoju); miłość rodzinna – uczucia pozytywne i negatywne, znaczenie zasady nieoceniającej obserwacji, wartość edukacji w sferze uczuć, wpływ miłości rodzinnej na rozwój uczuciowy człowieka, wartość i znaczenie miłości rodzicielskiej (odpowiedzialność), stereotyp miłości matczynej i ojcowskiej, miłość rodzicielska i przyjaźń, wpływ doświadczeń uczuciowych na postępowanie człowieka, dojrzałość emocjonalna jako ważny składnik podmiotowości moralnej, wolność jednostki a powinności w kontekście rodziny, rodzina w cywilizacji konsumpcyjnej; miłość erotyczna – seksualność, hierarchizacja przeżyć i zachowań (seks, erotyzm, miłość erotyczna), miłość w kontekście rozwoju jednostki, dojrzałość w miłości wg E. Fromma, spontaniczność a odpowiedzialność moralna w obszarze seksualności, wartości w odpowiedzialnym myśleniu o życiu seksualnym, miłość erotyczna a małżeństwo; miłość braterska – wartość etyczna chrześcijańskiej postawy miłości bliźniego, miłość braterska jako akt woli i „zwieńczenie rozwoju etycznego jednostki i ludzkości”, przeszkody w realizacji wartości miłości bliźniego, podmiot moralny wobec innych i wobec siebie; altruizm, egoizm.
|
Rozwijanie wrażliwości moralnej
Kształtowanie rozpoznawania wartości moralnych oraz zdolności odróżniania dobra od zła
Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy i oceny działań i decyzji własnych i innych w świetle wartości moralnych i tworzenia hierarchii wartości
Podjęcie samokontroli i pracy nad sobą; przyjmowanie odpowiedzialności za słowa i czyny
Znajomość podstawowych pojęć i koncepcji etycznych
|
Uczeń:
Omawia przykłady dowodzące wpływu sprzecznych uczuć na emocje, wykazuje oddziaływanie uczuć i emocji na rozwój człowieka (w tym również tzw. negatywnych uczuć) i interpretuje ich wpływ na rozwój moralny. Wyjaśnia pojęcie uczuciowo – dążeniowa aktywność emocjonalna. Wyróżnia różne poziomy potrzeb, objaśnia piramidę potrzeb A. Maslowa. Podając przykłady, wyjaśnia konflikt między zaspokajaniem potrzeb niższych i wyższych. Wyjaśnia, czym jest rozwój i niedorozwój uczuciowy. Podkreśla wartość samoświadomości w rozwoju uczuciowym i moralnym. Omawia różne rodzaje więzi międzyludzkich. Dostrzega ich wartość w wymiarze etycznym. Przyjaźń: wskazuje cechy przyjaźni, wyróżnia jej rodzaje. Omawia wartość przyjaźni dla rozwoju uczuciowego i moralnego człowieka. Miłość rodzinna: podkreśla rolę refleksji i wiedzy dotyczącej uczuć w tworzeniu zdrowych więzi emocjonalnych i dojrzałej postawy moralnej. Omawia znaczenie miłości rodzinnej dla rozwoju uczuciowego człowieka. Podaje i omawia przykłady problemów rodziny w cywilizacji konsumpcyjnej. Miłość erotyczna: wyjaśnia różnice między pojęciami seks, erotyzm, miłość erotyczna. Omawia kwestię miłości dojrzałej E. Fromma. Analizuje różnice między działaniem opartym na spontaniczności oraz na odpowiedzialności w obszarze seksualności. Interpretuje tezę o znaczeniu małżeństwa. Omawia relację między seksualizmem a urzeczywistnianiem wartości. Miłość braterska (miłość bliźniego): definiuje to pojęcie, wskazuje jego źródła. Interpretuje wartość etyczną miłości bliźniego. Wskazuje obszary uczuciowy i etyczny jako elementy wspólne wszystkim ludziom. Określa cechy egoizmu i altruizmu i ocenia wpływ tych postaw na relacje międzyludzkie. Wyjaśnia znaczenie stosunku podmiotu do samego siebie i do innych. Podaje przykłady trudności w realizacji miłości braterskiej. Dostrzega różnicę w postrzeganiu miłości braterskiej jako faktu i jako ideału.
Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.
Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
Dba o jakość językową i merytoryczną własnych wypowiedzi.
|
rozmowa kierowana
studium przypadku
metaplan
metoda trójkąta
metoda pn. „prezentacja różnych perspektyw”
metoda pn. „nagłówki z pierwszej strony”
|
arkusze papieru
flamastry
kartki ze schematem ćwiczeń do zastosowanych metod
|
|
58. „O sztuce miłości” – analiza fragmentu książki E. Fromma
|
1
|
Miłość dojrzała jako „zjednoczenie uwarunkowane zachowaniem (…) indywidualności” człowieka. Rozróżnienie różnych rodzajów działania (działanie i bierne doznawanie), różnice w pojmowaniu wartości dawania (nastawienie nieproduktywne i produktywne), wartość dawania w kontekście poczucia własnej wartości; najistotniejszy element dawania w relacjach międzyludzkich, miłość jako postawa „dawania”, cechy miłości dojrzałej E. Fromma.
|
Rozwijanie wrażliwości moralnej
Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy i oceny działań i decyzji własnych i innych w świetle wartości moralnych i tworzenia hierarchii wartości
|
Uczeń:
Analizuje tekst. Wyodrębnia tezę i argumenty. Wyszukuje istotne treści. Wyjaśnia pojęcie miłość dojrzała i wskazuje jej cechy. Interpretuje znaczenie słowa działanie ze względu na osiągnięcie zewnętrznych celów i działanie „wewnętrzne”. Odwołując się do własnych doświadczeń i obserwacji, dowodzi, że „miłość jest działaniem, a nie biernym doznawaniem”. Interpretuje wartość dawania, analizując tę kwestię z różnych perspektyw. Interpretuje sformułowanie miłość jako akt dawania.
Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.
Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
Dba o jakość językową i merytoryczną własnych wypowiedzi.
|
rozmowa kierowana
praca z tekstem
|
podręcznik
|
|
14. Dobrze żyć i dobrze się mieć
|
59. Dylematy etyczne
|
2
|
Eutanazja: dylemat etyczny jako trudny wybór między dwoma tak samo ważnymi racjami. Jakość życia. Eutanazja – odmiany, uwarunkowania, formy. Stan terminalny w ocenie medycznej i etycznej. Etyka lekarska. Rzeczywistość w aspekcie aksjologicznym i etycznym. Wartość życia a eutanazja.
Etyka absolutystyczna i konsekwencjalistyczna i jej wpływ na poglądy i działanie człowieka. Wartość wolności (indywidualizm) a wartość życia w sporze o eutanazję. Prawo na świecie wobec eutanazji.
Bezpłatne studia: wykształcenie jako wartość i jeden z warunków rozwoju człowieka.
Elitaryzm i egalitaryzm – konflikt postaw, argumenty za bezpłatną nauką i przeciwko niej. Odpowiedzialność jednostki za własny rozwój, w tym także w państwie opiekuńczym.
|
Rozwijanie wrażliwości moralnej
Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy i oceny działań i decyzji własnych i innych w świetle wartości moralnych.
Znajomość podstawowych pojęć i koncepcji etycznych
|
Uczeń:
Eutanazja: definiuje pojęcie dylemat etyczny. Podając właściwe przykłady, dokonuje rozróżnienia sytuacji, w których opisano wybór oraz dylemat moralny. Wyjaśnia konsekwencje aksjologicznego i etycznego poglądu na świat.
Omawia pojęcie jakość życia, wymienia warunki, jakie się na nie składają. Wyjaśnia pojęcie stan terminalny. Definiuje eutanazję, wskazuje i omawia jej odmiany. Podaje i analizuje sytuacje życiowe, które skłaniają do myślenia o eutanazji. Dostrzega konflikt między etyką lekarską a eutanazją (przysięga Hipokratesa).
Na podstawie analizy przykładów definiuje etykę absolutystyczną i etykę konsekwencjalistyczną.
Analizuje i uzasadnia przykłady prawnych rozwiązań (również światowych) wobec eutanazji.
Dostrzega konflikt (w kwestii eutanazji) między uznaniem życia za wartość bezwzględną a poszanowaniem wolności. Wskazuje argumenty przemawiające za słusznością obu stanowisk i przeciw nim (ze szczególnym uwzględnieniem konsekwencji).
Bezpłatność studiów: ujmuje problem edukacji w kontekście aksjologicznym. Wskazuje znaczenie nauki dla rozwoju (także moralnego) jednostki. Omawia kwestię odpowiedzialności jednostki za własny rozwój. Wyjaśnia istotę sporu w kwestii płatności za studia. Charakteryzuje i uzasadnia elitaryzm i egalitaryzm.
Wskazuje różnicę między pojęciami państwo a państwo opiekuńcze w kontekście rozwoju jednostki.
Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.
Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
Dba o jakość językową i merytoryczną własnych wypowiedzi.
|
problemowa
rozmowa kierowana
studium przypadku
dyskusja
|
artykuły i fragment filmu dotyczące omawianych zagadnień
arkusz papieru
flamastry
|
|
60. Dobrze żyć i dobrze się mieć – człowiek wobec świata przyrody.
|
1
|
Wartości, rozwój moralny, intuicja i wrażliwość moralna; odpowiedzialność, dylemat etyczny.
|
Rozwijanie wrażliwości moralnej; kształtowanie umiejętności lepszego poznania siebie
Kształtowanie rozpoznawania wartości moralnych oraz zdolności odróżniania dobra od zła; kształtowanie umiejętności dokonywania trafnej oceny moralnej podejmowanych działań
Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy i oceny działań i decyzji własnych i innych w świetle wartości moralnych i tworzenia hierarchii wartości
|
Uczeń:
Wyjaśnia słuszność podejmowania dyskusji na temat stosunku człowieka do przyrody. W rozważaniach wykorzystuje argumenty aksjologiczne i etyczne. Interpretuje pojęcie odpowiedzialność człowieka w odniesieniu do przyrody. Wskazuje i omawia odpowiednie przykłady odpowiedzialności i braku odpowiedzialności. Analizuje własną postawę wobec przyrody.
Wykorzystuje pojęcia rozwój moralny, intuicja i wrażliwość moralna, dylemat etyczny.
Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
Dba o jakość językową i merytoryczną własnych wypowiedzi.
|
burza mózgów
rozmowa kierowana
punkt widzenia
praca
z obrazem
i tekstem
|
obraz P. Bruegla „Dwie małpy”
rzutnik pisma
wiersz W. Szymborskiej pt. „Dwie małpy Bruegla”
karty pracy
schemat do metody punkt widzenia
|
Temat lekcji nie stanowi osobnego podrozdziału w podręczniku.
|
61. Dobrze żyć i dobrze się mieć – o korupcji
|
1
|
Moralne aspekty różnych dziedzin życia publicznego. Etyka zawodowa.
Praca urzędników państwowych w kontekście aksjologicznym.
Korupcja i nepotyzm – istota pojęć, uwarunkowania, aspekt etyczny i konsekwencje społeczne.
Wpływ konsumpcjonizmu i zasady skuteczności na przekonania moralne.
Rola podmiotu moralnego we właściwej ocenie zjawiska korupcji.
|
Kształtowanie zdolności odróżniania dobra od zła
Rozwijanie wrażliwości moralnej
Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy i oceny działań i decyzji własnych i innych w świetle wartości moralnych
|
Uczeń:
Definiuje pojęcie etyka zawodowa i analizuje tekst wybranego kodeksu etycznego. Wskazuje kontekst aksjologiczny w rozważaniach o pracy urzędników państwowych. Definiuje pojęcia korupcja i nepotyzm. Przytacza i omawia przykłady korupcji i nepotyzmu, opisuje ich uwarunkowania, wskazuje aspekt etyczny i społeczne konsekwencje przedstawionych zachowań. Omawia znaczenie postawy wyrażającej sprzeciw wobec społecznej aprobaty tych zjawisk i wyjaśnia rolę podmiotu moralnego w propagowaniu tej postawy.
Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.
Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
Dba o jakość językową i merytoryczną własnych wypowiedzi.
|
rozmowa kierowana
definiowanie pojęć
|
kartki ze schematami ćwiczeń do zastosowanych metod
|
Realizacja wszystkich metod zależy od tempa pracy uczniów
|
62. Etos szkoły – wartość, znaczenie
|
1 (lub 2)
|
Etyczny wymiar życia szkolnego. Etos szkoły – istota (zbiór wartości) i trudności w doprecyzowaniu pojęcia. Wartość i rola wspólnego tworzenia i przyjęcia systemu wartości w społeczności szkolnej. Uczciwość i szacunek jako wartości szczególnie cenne w procesie tworzenia właściwych relacji.
Etyka zawodu nauczyciela w kontekście wartości etycznych wykorzystanych w konkretnym obszarze działalności człowieka. Odpowiedzialność i samodoskonalenie nauczycieli. Odpowiedzialność moralna uczniów. Problem ściągania w kontekście etycznym.
|
Kształtowanie zdolności odróżniania dobra od zła
Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy i oceny działań i decyzji własnych i innych w świetle wartości moralnych
Poznanie podstawowych pojęć etycznych
Podjęcie samokontroli i pracy nad sobą; przyjmowanie odpowiedzialności za słowa i czyny
|
Uczeń:
Objaśnia pojęcie etos szkoły. Wyjaśnia trudności w ustaleniu i przyjęciu zasad przyczyniających się do tworzenia wspólnoty uczniów i nauczycieli. Wskazuje uczciwość i szacunek jako elementy stanowiące podstawę systemu wartości łączącego społeczność szkolną.
Wykorzystuje wiedzę na temat pojęcia etyka zawodu z poprzednich zajęć i omawia je w kontekście pracy nauczyciela.
Wskazuje wartość i rolę odpowiedzialności nauczyciela w procesie rozwoju uczniów. Omawia kwestię odpowiedzialności moralnej uczniów. Analizuje problem ściągania w kontekście etycznym.
Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.
Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
Dba o jakość językową i merytoryczną własnych wypowiedzi.
|
graffiti
rozmowa kierowana
|
film K. Zanussiego pt. „Zaliczenie”
arkusze papieru
flamastry
|
|
63. Szczęście
|
3
|
Pojemność znaczeniowa pojęcia szczęście; dążenie do szczęścia w wymiarze aksjologicznym i funkcjonalnym.
Hierarchie celów. Rozróżnienie typów i określenie roli przyjemności w życiu człowieka; formy odczuwania i przeżywania przykrości i ich konsekwencje; przyjemność, zadowolenie, szczęście – różnice znaczeniowe, hierarchizacja pozytywnych przeżyć; wpływ pozytywnych przeżyć na samopoczucie; różne definicje szczęścia, subiektywne i obiektywne uwarunkowania szczęścia, rozróżnienie szczęścia krótkotrwałego i długotrwałego; cierpienie i jego wpływ na osiągnięcie szczęścia, różnorodność cierpień (fizyczne i psychiczne), stosunek do cierpienia a dojrzałość człowieka, konsekwencje unikania cierpienia w dążeniu do szczęścia. Rola świadomości sensu życia, poczucia własnej wartości, sumienia w dążeniu do szczęścia, warunki sprzyjające osiągnięciu szczęścia, szczęście jako sztuka życia.
|
Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości moralnych oraz zdolności odróżniania dobra od zła
Rozwijanie umiejętności lepszego poznania siebie
Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy i oceny działań i decyzji własnych i innych w świetle wartości moralnych i tworzenia hierarchii wartości
Rozwijanie wrażliwości moralnej
Znajomość podstawowych pojęć i koncepcji etycznych
|
Uczeń:
Dostrzega znaczenie przyjemności (a także przykrości) dla motywacji człowieka. Wyjaśnia i omawia kwestię wieloznaczności pojęcia szczęście. Wskazuje i rozróżnia przykłady ilustrujące przyjemność, zadowolenie i szczęście. Rozróżnia szczęście krótkotrwałe i długotrwałe. Omawia wpływ cierpienia na człowieka. Wyjaśnia konsekwencje postawy określonej jako ucieczka od cierpienia. |
