Lp final Web az

Azərbaycanda Landşaft  Planlaşdirilmasi ( (ilk təcrübə və tətbiq)
 
42 
hazırlanır.  Đcmanın  bir  hissəsi  üçün  yaşıl  adlanan  plan  hazırlanır,  və  o,  landşaft  planını 
dəqiqləşdirmək və dərinləşdirmək üçündür.  
Ə
gər  landşaft  planı  hazırlanıbsa,  onda  çərçivə  landşaft  planı  onun  xüsusi  göstərişlərinin 
davamı kimi olur və bu proqramı dəqiqləşdirir. Eyni şeyi landşaft planını çərçivə landşaft planından 
çıxardıqda demək olar. Beləliklə, müxtəlif səviyyəli planlar, federal səviyyədən başlayaraq icmalara 
qədər, məqsədləri, tələbləri, təbiəti mühafizə və landşafta qulluq tədbirlərini konkretləşdirir. 
Yerli  və  regional  səviyyədə  landşaft  planlaşdırılması,  heç  olmasa  birinçi  variantda,  bütün 
Almaniyada  icra  olunmuşdur.  Đcmalara  gəldikdə,  hələ  onların  hamısının  landşaft  planı  yoxdur, 
ancaq planlar olanların sayı son hiss olunacaq dərəcədə artıb. 
 
Cədvəl 3.1. Almaniya Federativ Respublikasında landşaft planlaşdırılmasının ümumi ərazi və başqa 
sahə planlaşdırmaları ilə nisbəti
 
Səviyyə 
Ümumi 
planlaşdırma 
Ə
traf müniti mühafizə 
sahə planlaşdırılması  
Landşaft 
planlaşdırılması 
Landşaft 
planlaşdırılmasını
n miqyası 
Federasiya 
Federal ərazi 
idarəetmə proqramı  
Mövcud deyil 
Mövcud deyil 
 
Tullantıların 
təmizlənməsinin baş planı 
Landşaft proqramı
 
1:500 000-ə qədər 
 
Su təchizatının baş planı 
 
1: 200 000-ə qədər 
Məişət tullantılarının ləğv 
edilməsi planı 
 
 
Federal 
torpaq 
Ə
razi inkişafının 
torpaq proqramı 
 
Xüsusi tullantıların ləğv 
edilməsi planı 
 
 
“Çərçivə” su təsərrüfatı 
planı 
“Çərçivə” landşaft 
planı 
* 
1:50 000-dən 
 
Su təsrrüfatı planı 
 
1:25 000-ə qədər 
Çirkab sularının 
təmizlənməsi planı 
 
 
Məişət tullantılarının ləğv 
edilməsi planı  
 
 
Xüsusi tullantıların ləğv 
edilməsi planı  
 
 
Region, 
dairə, vilayət  
Regional plan
 
Havanın mühafizəsi planı 
 
 
Çirkab sularının 
təmizlənməsi üçün 
bələdiyyə konsepsiyası  
Ландшафтный
 
план
** 
1:10 000-dən 
 
 
Đ
cma, rayon 
Torpaqdan istifadə 
planı 
Səsin azaldılması planı  
 
1:5 000-ə qədər 
Đ
cmanın bir 
hissəsi 
Tikinti planı 
 
“Yaşıl” plan
 
1:2 500-dən 
1:1 000-ə qədər 
 
3.6. Ərazi planlaşdırılmasında qərarların qəbulu üçün əsas və imkanlar   
Landşaft-planlaşdırma  təklifləri  ümumi  ərazi  planlaşdırılmasında  əksetdirmə  və 
möhkəmləndirmə tələbi kimi də baxılmalıdır. 
Tikinti  üçün  yerlərin  ayrılması  kimi  ümumi  istiqamətli  planlaşdırmalarla  yanaşı  yanaşı 
landşaft planlaşdırılmasının hazırladığı “tarazlaşdırıcı” tədbirlər də eyni zamanda təklif edilməlidir. 
Paralel  olaraq  icra  olunan  landşaft  planlaşdırılması  ümumi  planlaşdırmya  artiq  başlamış  olduğu 
fəaliyyətini ekoloji cəhətdən qiymətləndirilməsinə  imkan  yaradır. Əvvəlcədən  icra olunan  landşaft 
planlaşdırılması adyekvat olmayan hadisələri qabaqlamağa şərait yaradır. 

---

Azərbaycanda Landşaft  Planlaşdirilmasi ( (ilk təcrübə və tətbiq)
 
43 
 
3.7. Şəhərlərin və kəndlərin yeniləşdirilməsinə kömək 
Tarixi  yaşayış  yerlərində  insanların  təbiətə  meyli  hər  zaman  hiss  olunur,  məsələn,  tikinti 
olmayan cay  yataqları  və terraslar, təpələrin  yamacları  və s. Müasir  şəhərlərin  əhalisi  yenidən can 
atırlar  ki,  təbiəti  həyat  yaşayış  məkanına  daxil  etsinlər.  Landşaft  planlaşdırılması  bu  məsələlərin 
sistemliyi və ekoloji  əsaslandırılmasının təmin olunmasında çox faydalı ola bilər. 
Bu tendensiya kəndlər üçün də  xarakterikdir. O dövlət subsidiyaları  vasitəsi  ilə dəstəklənir 
və yalnız əhəmiyyətli köhnə tikililərin və bitkilərin mühafizəsi, bərpası üçün deyil, həm də landşaft 
planlaşdırılması əsasında ərazinin ekoloji sağlamlaşdırılmasını təmin edir. 
 
3.8. Ekoloji yönımli kənd, meşə və su təsərrüfatları üçün əsas 
Müasir meşə və xüsusilə kənd təsərrüfatı çirklənmələrin ciddi təsirinə məruz qalır. Bu təsirə 
qarşı Avropa Birliyi müxtəlif proqramlar təklif edir. Federal torpaqlar ümumi ekstensifikasiya, əkin 
sahələrindən qeyri-əkin sahələri kimi istifadə etmək, meşələrin sahəsini genişləndirmək  və s. kimi 
cəhdlər  göstərirlər.    Landşaft  planlaşdırılması  konkret  və  ekoloji  əsaslı  proqramların  həyata 
keçirilməsi üçün yaxşı əsasdır. Məsələn, eroziyalaşmaya qarşı tədbirlər, meşə massivlərinin bərpası 
haqqında təkliflər, əkin sahələrində və sutoplayıcı  sahələrdə mühafizə zonalarının yaradılması. 
 
3.9. Bələdiyyə və bələdiyyələr arası səviyyədə qərarların qəbul edilməsinə yardım  
Đ
cmaların infrastrukturunun inkişafının planı böyük investisiyalar tələb edir və onlar ekoloji 
cəhətdən  hərtərəfli  əsaslandırılmalıdırlar.  Bu  icmaların  torpaqlarından  istifadə  etmək  üçün  verilən 
qərarlara da aiddir. Məhz bu zaman landşaft planlaşdırılması xüsusən faydalı ola bilər. Ona görə də 
landşaft planları tərəfindən  verilən  və  xeyli ərazini əhatə edən,  xüsusi  və  ictimai  maraqları  nəzərə 
alan  qərarları  icma  səviyyəsində  qəbul  etmək  asandır.    Buna  misal  olaraq  icma  torpaqlarında 
qorunan biotoplar şəbəkəsinin yaradılmasını göstərmək olar. 
Hərdən  icmalar  onların  maraqlarına  toxunan  “kənar”  təkliflərlə  rastlaşırlar.  Bu  halda 
landşaft  planlaşdırılması  və  həm  də  çərçivə  landşaft  planlaşdırılması  çox  faydalı  olur.  Belə  ki, 
icmalar planların verdiyi sənədləri əsas tutaraq magistral yol çəkilməsində dəyişiklik edilməsinə və 
tikinti planlarının ləğvinə nail ola bilərlərlər. 
 
3.10. Şəxsi təşəbbüslərin və lokal təbiəti mühafizənin fəaliyyətlərinin sistemləşdirilməsi 
Təbiəti  mühafizə  problemli  ilə  əlaqədar  fəliyyətlərin  həyata  keçirilməsində  bu  və  ya  digər 
yolla  xeyli  insan  iştirak  edir.  Çox  vaxt  onların  fəaliyyəti  təsadüfi  və  sistemsiz  xarakter  daşıyır. 
Landşaft  planlaşdırılmasında  həmişə  belə  tədbirlərin  məqsədli  konsepsiyası  mövcuddur,  və  bütün 
vətəndaşlar öz fəaliyyətləini bu konsepsiya ilə uyğunlaşdırmalıdırlar. 
 
3.2. Landşaft planlaşdırmasının daşıyıcıları, ünvançıları və məcburiliyi 
3.2.1. Landşaft planlaşdırılmasının daşıyıcıları. 
Müxtəlif federal torpaqlar ilə admistrativ səviyyələr də landşaft planlaşdırılmasının yaradılması 
və  yerinə  yetirilməsi  məsuliyyəti  eyni  deyildir.  Əgər  landşaft  proqrmları  torpaq  qanunvericiliyində 
nəzərdə  tutulubsa,    onda  onun  tərtib  olunmasına  məsul  adətən  yuxarı  səviyyəli  təbiəti  mühafizəsi 
idarəsidir  (bir  qayda  olaraq-nazirlik).  Çərçivə  landşaft  planlaşdırılmasının  tərtibatı  ya  “təbiəti 
mühafizə”  idarəsinin,  ya  da  rayonlarda  ümumi  planlaşdırma  ilə  məşğul  olanların  (məsələn, 
planlaşdırma  birlikləri  və  başqa  rayon  müəssisələrinin)  kompitensiyasına  daxildir.  Landşaft 

---