M. Ə. MƏMMƏdov

ed
ərkən məlum olur ki, kitabxanalararası abonement xidməti 
köm
əkçi formadan bütöv bir sistemə verilmişdir. Keçmiş it-
tifaqın dağılması kitabxana sahəsində də əlaqələrin kəsilmə-
sin
ə  səbəb  olmuş,  bunun nəticəsi öz təsirini RETK-ya da 
göst
ərmişdir. Belə ki, 1994-cü ildə kitabxanada olan 1. 435 
abonentd
ən 822-si respublikadan xaricdə olan abonentlərdir. 
Son ill
ərdə bu abonentlər kitabxanaya müraciət etməmişlər. 
Hazırda kitabxana ancaq yerli abonentlərə xidmət edir. Yerli 
abonentl
ərin sayı 613-dür. Ümumiyyətlə, əvvəlki illərlə mü-
qayis
ədə  kitabxanaya müraciət edən abonentlərin  sayı  xeyli 
azalmışdır. Qeyd etmək lazımdır ki, kitabxana şöbəyə gələn 
yazılı  sorğuların  heç  birini  istər  respublikanın  xaricində, 
ist
ərsə  də  daxilində  yerinə  yetirmək  iqtidarında  deyildir. 
Çünki kitabxananın maliyyə cəhətdən vəziyyəti olduqca aşa-
ğıdır.  90-cı  illərdə  RETK-nın  KAA  şöbəsinə  verilən  sorğu-
ların  və  iş  fəaliyyətinin müəyyən mənada  azaldığını  nəzərə 
alaraq kitabxana r
əhbərliyi  KAA  şöbəsinin fəaliyyətini  da-
yandırmış  və  əvəzində  KAA xidmət  şöbəsinin tərkibində 
bölm
ə kimi işə başlamışdır. 1994-cü il yanvar ayının 12-dən 
etibar
ən 3 nəfər işçisi ilə bərabər xidmət şöbəsinin tərkibində 
öz funksiyasını yerinə yetirən KAA bölməsində hazırda abo-
nentl
ərlə kartoteka üzrə iş gedir. Daha doğrusu, abonentlərin 
kartotekası  üzrə  təmizlənmə  aparılır.  Cari ilin I rübündə 
KAA bölm
əsinə 349 abonent müraciət etmiş, 2 abonent ya-
zılmış, 16 ədəbiyyat başqa kitabxanalardan alınaraq tələbat-
çılara  verilmişdir.  Respublikamızın  müəssisələri  əvvəlki 
kimi başqa respublikalardan xammal almadığından, ölkə da-
xilind
ə həmin məhsulları hazırlamaq üçün KAA vasitəsi ilə 
kitabxanaya müraci
ət edən abonentlərin sayı getdikcə artır.  
93 

---

Göründüyü kimi,  KAA respublikada,  o cüml
ədən 
RETK-da kifay
ət qədər geniş yayılmış xidmət növüdür. Ona 
gör
ə də texniki kitabxanalarda KAA xidmətini təkmilləşdir-
m
ək məqsədi ilə aşağıdakı məsələlər haqqında qısa məlumat 
verm
ək məqsəduyğundur:  
 1. Abonentl
ərin uçotu və qeydi; 
 2. KAA üzr
ə daxil olan sifarişlərə nəzarətin təşkili; 
 3. 
Sifarişlərlə iş; 
 4. Elmi-texniki kitabxanalarda KAA xidm
ətini qiymət-
l
əndirmə metodu; 
 1. Abonementl
ərin uçotu və qeydi. Abonentlərin uçotu 
v
ə  qeydiyyatı  onlardan  alınan  sənədlərə  əsaslanır.  Bu sə-
n
ədlər  vahid  sifariş  blankı  və  abonentin qeydiyyat kartoç-
kasıdır. Qeydiyyat kartoçkası abonent haqqında aşağıdakıları 
əks etdirir: nömrəsi, kitabxananın adı və ünvanı. Alınan mə-
lumatlar 
əsasında  KAA  şöbəsində  abonentin kartoteka for-
ma
sında  nömrələri və  coğrafi  uçot-qeydiyyat  aparatı  ya-
radılır. Qeydiyyat kartoçkasının nömrəli kartotekasında abo-
nentl
ər kitabxana tərəfindən verilən nömrələr üzrə  düzü-
lürl
ər.  Qeydiyyat  kartoçkasının  coğrafi  kartotekasında  isə 
abonementl
ər şəhərlərin, rayonların, kəndlərin və b. yaşayış 
m
əntəqələrin adlarının əlifbasına görə düzülürlər. Abonentin 
uçot-
qeydiyyat aparatından sifariş blanklarının doldurulması, 
sifarişin  əlaqələndirmə  vasitəsilə  başqa  kitabxanalara  gön-
d
ərilməsi və  ədəbiyyatın  abonentə  göndərilməsində  istifadə 
edilir. Abonentl
ə iş zamanı coğrafi kartotekadan, ədəbiyyatın 
t
ələbatçılara  göndərilməsində  və  abonentlərin uçotunda 
nömr
əli kartotekadan istifadə etmək daha məqsədəuyğundur. 
Abonentin uçot-
qeydiyyat aparatının təşkilində əvvəldən ha-
94 

---

zırlanmış qeydiyyat kartoçkalarından istifadə etmək məsləhət 
görülür. 
Bu kartoçkalar abonentin birinci sifarişi ilə birlikdə 
ona gönd
ərilir. Abonent özü qeydiyyat kartoçkasını doldurur 
v
ə  geri göndərir.  Bununla  da  abonent  haqqında  daha  dəqiq 
m
əlumat əldə edilir. Abonentin uçot-qeydiyyat aparatı daimi 
olaraq kitabxanada saxlanılır.  
 2.  KAA üzr
ə  daxil  olan  sifarişlərə  nəzarətin təşkili. 
Hazırda  elmi-texniki kitabxanalarda KAA üzrə  daxil olan 
sorğuların  və  başqa  kitabxanalardan  alınan  nəşrlərin uçotu 
üçün ayrıca kitab (dəftər) tərtib edilir. Bu uçot kitabında abo-
nent haqqında bütün məlumatlar, o cümlədən sorğunun gön-
d
ərilmə  tarixi,  sifariş  edilən  ədəbiyyatlar və  ədəbiyyatın 
gönd
ərilmə vaxtı göstərilir. Bu da KAA üzrə yerinə yetirilən 
sifarişlərə nəzarəti təmin edir. Ümumiyyətlə, texniki kitabxa-
nalarda KAA üzr
ə daxil olan sorğuların yerinə yetirilməsində 
n
əzarət  kartotekasından  istifadə  edilir.  “Sorğulara  nəzarət 
kartotekası” quruluşuna görə beş hissəyə bölünür : 
 1. Veril
ən sorğuların işlənməsi; 
 2. D
əqiqləşdirmək üçün abonentə göndərilən sorğular; 
 3. Növb
əyə qoyulmuş sorğular; 
 4. 
Əlaqələndirmə  vasitəsilə  yerinə  yetirilmək üçün 
başqa kitabxanalara göndərilən sorğular; 
 5. 
Sorğuların yerinə yetirilməsi .  
Kartoteka 
sifariş-blanklarının surətlərindən və qabaqca-
dan 
hazırlanmış  orijinallardan tərtib edilir.  Nəzarət kartote-
kası  ilə  iş  sifariş  blanklarının  1-ci bölməsindən  başlayaraq 
növb
əti bölmələrdən keçərək  sifarişin  yerinə  yetirilməsi ilə 
n
əticələnir. Kartoteka üzrə işin axırıncı mərhələsi sorğuların 
yerin
ə yetirilməsidir ki, bundan sonra verilən sorğuya nəzarət 
95 

---