M. Ə. MƏMMƏdov

t
əminatının optimal təşkil edilməsidir.  
Kitabxanaların  metodiki informasiya  təminatının  təş-
kilati 
baxımdan  ən mühüm vəzifəsi istər bütövlükdə  kitab-
xana  şəbəkəsinin,  istərsə  də  hər  bir  kitabxananın  və  ya ki-
tabxana sisteminin f
əaliyyətinin forma və metodlarının planlı 
v
ə sistemli şəkildə istiqamətləndirilməsini, təkmilləşdirilmə-
sini v
ə əlaqələndirilməsini təmin etməkdir.  
N
əzəri  ədəbiyyatlardan  məlumdur ki,  kitabxana  işinə 
dair metodiki f
əaliyyətə aşağıdakılar daxildir:  
-
 
Kitabxanaçıların  işin  yeni  üsul  və  metodlarına  yiyə-
l
ənməsi; 
-
 
Qabaqcıl təcrübənin müəyyənləşdirilməsi, ümumiləş-
dirilm
əsi və tətbiqi; 
-
 
Kadrların ixtisaslarının artırılmasının təşkili; 
-
 
Ərazidə  yerləşən müxtəlif idarələrə  məxsus kitabxa-
naların fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi. 
Bu m
əqsədlə  metodiki  mərkəzlər tərəfindən  müxtəlif 
v
əsaitlər, təlimatlandırıcı məktublar hazırlanır, metodik mü-
şavirələr, seminarlar, kurslar, elmi-təcrübi konfranslar təşkil 
edilir. Bundan 
əlavə, metodik mərkəzlər kitabxanaçılara bila-
vasit
ə yerlərdə köməklik göstərmək məqsədilə metodistlərin 
kitabxanalara 
gedişini təşkil edir. Metodistlər eyni zamanda 
kitabxana t
əcrübəsində  meydana  çıxan  mütərəqqi  iş  üsul-
larını  aşkar  edib kitabxana ictimaiyyətinə  çatdırmaq  sahə-
sind
ə də səmərəli fəaliyyət göstərirlər.  
 T
əşkilati  baxımdan  metodik mərkəzin  fəaliyyətinə 
planlaşdırma, təşkiletmə, tənzimləşdirmə, əlaqələndirmə, sti-
mul
laşdırma, nəzarət funksiyaları daxildir.  
M
əlumdur ki, metodiki şöbələrdə əməkdaşlar arasında 
270 

---

iş bölgüsü iki qaydada aparılır. Birinci qaydaya görə, meto-
dik 
şöbənin  ayrı-ayrı  işçiləri müxtəlif  kitabxanalara təhkim 
edilirl
ər.  Daha  doğrusu,  hər bir metodist  bir neçə  kitabxa-
nanın  fəaliyyətinə  məsuliyyət  daşıyır.  Buna  ərazi  prinsipi 
üzr
ə ixtisaslaşma deyilir. Bu qaydaya əsasən metodist müəy-
y
ən ərazidə yerləşən kitabxanaların fəaliyyətini istiqamətlən-
dirir, onlara 
əməli köməklik göstərir, kitabxanaçıları təlimat-
landırır, onların qabaqcıl iş təcrübəsini ümumiləşdirir, təbliğ 
edir v
ə s.  
İkinci qayda metodistlərin funksional ixtisaslaşmasıdır. 
Bu qaydaya 
əsasən  metodik  şöbədə  əməkdaşlar  kitabxana 
işinin  müxtəlif problemləri üzrə ixtisaslaşırlar.  Məsələn,  bir 
v
ə ya bir neçə metodist kitabxana fondu və kataloqları üzrə, 
dig
ər metodist oxuculara  xidmət  işləri  və  s.  sahələr üzrə 
ixtisaslaşırlar.  
Hazırda respublikada elmi-texniki kitabxanaların meto-
diki t
əminatı  Standartlaşdırma,  Metrologiya və  Patent üzrə 
Dövl
ət Agentliyinin Respublika Elmi-Texniki Kitabxanası 
(RETK) t
ərəfindən həyata keçirilir.  Metodiki təminat  siste-
mind
ə RETK aşağıdakı funksiyaları yerinə yetirir: 
1)
 
respublikada f
əaliyyət göstərən ETK-lar kitabxana-
informasiya işlərinin cari və perspektiv planlarının işlənmə-
sin
ə kömək göstərir, həmin planların icrasına nəzarət edir; 
2)
 
ETK-
larda  işin  vəziyyətinə  dair analitik təhlil 
materialları hazırlanır; 
3)
 
Ayr
ı-ayrı sənaye sahələrinin xüsusiyyətlərini nəzərə 
alaraq normativ-texniki v
ə  elmi-metodiki sənədlər  işləyib 
hazırlayır; 
4)
 
Kitabxanalar  arasında  təşkilati-metodiki tədbirləri 
271 

---

planla
şdırır və keçirir (məs: seminarlar, mühazirələr, yeni iş 
metodlarının yayılması, treninq kursları və s.); 
5)
 
Kitabxana  işçilərinin  ixtisasartırma  kurslarını  təşkil 
edir; 
6)
 
Uçot v
ə  hesabat sənədlərinin  hazırlanmasına  meto-
diki köm
ək göstərir;  
7)
 
ETK-
larda  yeni  informasiya  texnikası  və  texnolo-
giyalarının  alınması  və  tətbiqi sahəsində  elmi-metodiki və 
texniki-iqtisadi s
ənədlər hazırlayır və yayır; 
8)
 
ETK fondlarının komplektləşdirilməsinin vahid kor-
porativ planını işləyir; 
9)
 
əlaqədar müəssisə  və  ya idarənin  ixtisaslı  mütəxəs-
sisl
ərini də  cəlb etməklə  qabaqcıl  kitabxana  təcrübələrinin 
t
ətbiqinə və kitabxananın komplektləşdirilməsinə dair məslə-
h
ət şurası yaradır; 
10)
 
əlaqədar müəssisə və ya idarə ETK-nı elmi-texniki 
informasiya şöbəsilə birlikdə respublika səviyyəli informasi-
yanın seçilmiş yayılması sisteminə cəlb edir; 
11)
 
kitabxana,  biblioqrafiya v
ə  informasiya  işlərinə 
dair  respublika  milli  standartlarının  işlənmsində  iştirak  edir 
v
ə tətbiq işlərini təşkil edir; 
12)
 
respublika v
ə  beynəlxalq konfranslarda ETK-lar 
baxımından respublikanı təmsil edir;  
13)
 
standartlara,  patentl
ərə  və  intellektual mülkiyyətə 
dair beyn
əlxalq təşkilatların metodiki nəşrlərini tərcümə edə-
r
ək respublika ETK-larında  yayır.  Bu təşkilatlara  Paris 
Konvensiyası,  İntellektual  mülkiyyətə  dair  Bern Konven-
siyası, Beynəlxalq Standartlaşdırma Təşkilatı (İSO), İntellek-
tual Mülkiyy
ət  üzrə  Ümumdünya Təşkilatı  (WİPO),  Avra-
272 

---

siya Patent 
İdarəsi və s. daxildir;  
14)
 
ETK-
ların,  yaxud idarə  informasiya  şöbələrinin 
ümumi  iş  profilinə  dair MDB-də  və  uzaq xarici ölkələrdə 
d
ərc edilən elmi jurnalları, elmi-metodiki sənədləri, standart 
v
ə  digər  normativ-texniki sənədləri,  kitabxana  işlərinə  dair 
soraq v
ə  ensiklopedik nəşrləri komplektləşdirərək elmi-
metodiki n
əşrlər fondunu yaradır. Hazırda belə jurnallara mi-
sal olaraq «Научные и технические библотеки», «Научно-
техническая информация» (ser. 1 və 2), “American Docu-
mentation”,  “Scince And Techikal Library”,  “Aslib Proce-
diring”v
ə s. göstərmək olar.  
 
 
 
 
 
 
273 

---

Az
ərbaycan Respublikasında fəaliyyət  
 göst
ərən texniki kitabxanaların qısa icmalı 
 
1. 
Bakı  Dövlət  Yanğın  Təhlükəsizlik  İdarəsi  Bakı 
Yanğın Texniki Məktəbinin Kitabxanası (BYTMK) 
Kitabxananın yaranma tarixi 1996-cı il 
Kitabxana fondunun ümumi h
əcmi-64000 nüsxə ç.v.  
Oxucuların sayı -360 nəfər  
Oxucu g
əlişi -90-100 nəfər  
Kitab veri
lişi -400 nüsxə ç. v 
Kitabxananın unvanı: Bakı şəhəri, Həsənoğlu küçəsi, 1 
2. Az
ərbaycan Respublikası Ekologiya və Təbii Sər-
v
ətlər Nazirliyi. Ətraf mühit və Təbii Sərvətlər üzrə Döv-
l
ət  İnformasiya  -  Arxiv  Fondunun  Elmi-Texniki Kitab-
xanası  
Kitabxananın yaranma tarixi 1941-ci il  
Kitabxana fondunun ümumi h
əcmi- 13275 nüsxə ç.v.  
Oxucuların sayı -207 nəfər  
Oxucu g
əlişi -4506 nəfər  
Kitab veri
lişi -9610 nüsxə ç. v 
Kitabxananın  unvanı:  Bakı  şəhəri,  B.Ağayev  küçəsi, 
100 
3.  Az
ərbaycan Dövlət Xəzər Dəniz Gəmiçiliyinin 
Elmi-
Texniki Kitabxanası 
Kitabxananın yaranma tarixi 1965-ci il  
Kitabxana fondunun ümumi h
əcmi- 24639 nüsxə ç.v.  
Oxucuların sayı -165 nəfər  
Oxucu g
əlişi -2743 nəfər  
Kitab veri
lişi -100 nüsxə ç. v 
274 

---

Kitabxananın  unvanı:  Bakı  şəhəri,  M.Ə.Rəsulzadə 
küç
əsi, 5 
4.  Az
ərbaycan Dövlət Xəzər Dəniz Akademiyasının 
Elmi-
Texniki Kitabxanası 
Kitabxananın yaranma tarixi 1920-ci il  
Kitabxana fondunun ümumi h
əcmi- 77865 nüsxə ç. v.  
Oxucuların sayı -700 nəfər  
Oxucu g
əlişi -22500 nəfər  
Kitab verlişi -19531 nüsxə ç. v. 
Kitabxananın unvanı: Bakı şəhəri, Azərbaycan pr. 18 
5.  Az
ərbaycan  Respublikası  Fövqəladə  Hallar Na-
zirliyi “Azkammunlayih
ə” Layihə İnstitutunun Kitabxa-
nası 
Kitabxananın yaranma tarixi 1974-cü il  
Kitabxana fondunun ümumi h
əcmi- 390 nüsxə e. v  
Oxucuların sayı -29 nəfər  
Oxucu g
əlişi -78 nəfər  
Kitab veri
lişi -278 nüsxə ç. v  
Kitabxananın  unvanı:  Bakı  şəhəri,  Səfərəliyev  küçəsi, 
25 
6.  Az
ərinşaat  Layihə  İnstitutunun  Texniki  Kitab-
xanası 
Kitabxananın yaranma tarixi 1966-cı il  
Kitabxana fondunun ümumi h
əcmi- 4935 nüsxə ç.v.  
Oxucuların sayı -100 nəfər  
Oxucu g
əlişi -1980 nəfər  
Kitab veri
lişi -1386 nüsxə ç. v  
Kitabxananın unvanı: Bakı şəhəri, Ə. Əliyev küçəsi, 3 
 
 
275 

---

7.  Az
ərbaycan  Respublikasının  Dövlət  Neft  Şirkəti 
“28 may” Neft-
Qaz Çıxarma İnstitutunun Kitabxanası  
Kitabxananın yaranma tarixi 1965-ci il  
Kitabxana fondunun ümumi h
əcmi- 26678 nüsxə ç.v.  
Oxucuların sayı -451 nəfər  
Oxucu g
əlişi -4720 nəfər  
Kitab veri
lişi -1067 nüsxə ç. v  
Kitabxananın unvanı: Bakı şəhəri, Çilov adası 
8.  Az
ərgeofizika  Elmi-Texniki  İnstitutunun Elmi-
Texniki 
Kitabxanası  
Kitabxananın yaranma tarixi 1965-ci il  
Kitabxana fondunun ümumi h
əcmi- 26678 nüsxə ç.v.  
Oxucuların sayı - 451 nəfər  
Oxucu g
əlişi - 4720 nəfər  
Kitab veri
lişi - 1067 nüsxə ç. v  
Kitabxananın unvanı: Bakı şəhəri, Çilov adası 
9.  Az
ərNeft-Yağ  Neft  Emalı  Zavodunun  Elmi-
Texniki Kitabxa
nası 
Kitabxananın yaranma tarixi 1930-cu il  
Kitabxana fondunun ümumi h
əcmi- 10549 nüsxə ç.v.  
Oxucuların sayı -873 nəfər  
Oxucu g
əlişi -2300 nəfər  
Kitab veri
lişi -982 nüsxə ç. v  
Kitabxananın unvanı: Bakı şəhəri, Nobel prospekti, 64.  
10.  H.
Əliyev  adına  Neft  Emalı  Zavodunun  Elmi-
Texniki 
Kitabxanası  
Kitabxananın yaranma tarixi 1957-ci il  
Kitabxana fondunun ümumi h
əcmi- 24060 nüsxə ç.v.  
Oxucuların sayı -960 nəfər  
276 

---

Oxucu g
əlişi -10200 nəfər  
Kitab veri
lişi -11200 nüsxə ç. v  
Kitabxananın  unvanı:  Bakı  şəhəri;  Qaradağ  rayonu, 
V
əliyev küçəsi, 1 
11. 
Abşeronneft  Neft-Qaz  Çıxarma  İdarəsinin 
V.Mustafazad
ə adına Mədəniyyət Sarayının Kitabxanası 
Kitabxananın yaranma tarixi 1937-ci il  
Kitabxana fondunun ümumi h
əcmi- 55267 nüsxə ç. v.  
Oxucuların sayı -2000 nəfər  
Oxucu g
əlişi -1800 nəfər  
Kitab veri
lişi -90227 nüsxə ç. v  
Kitabxananın unvanı: Xəzər rayonu, Pirallahı qəsəbəsi, 
S.
Vurğun küçəsi, 10 
12.  Az
ərbaycan Neft-Qaz  Sənayesi Dövlət  Elmi- 
T
ədqiqat və  Layihə  İnstitutunun  Elmi-Texniki Kitab-
xanası 
Kitabxananın yaranma tarixi 1999-cu il  
Kitabxana fondunun ümumi h
əcmi - 104206 nüsxə ç. v.  
Oxucuların sayı - 444 nəfər  
Oxucu g
əlişi - 5045 nəfər  
Kitab veri
lişi - 10247 nüsxə ç. v  
Kitabxananın  unvanı:  Bakı  şəhəri,  Ağa  Nemətulla 
küç
əsi, 39 
13. Siy
əzənneft Neft-Qaz Çıxarma İdarəsinin Kitab-
xanası 
Kitabxananın yaranma tarixi 1957-ci il  
Kitabxana fondunun ümumi h
əcmi - nüsxə ç. v  
Oxucuların sayı - 240 nəfər  
Oxucu g
əlişi - 2035 nəfər  
277 

---

Kitab veri
lişi – 70243 nüsxə ç. v  
Kitabxananın unvanı: Bakı şəhəri, H. Əliyev pr., 92 
14.  Az
ərbaycan  Dövlət Xəzər  Dəniz  Gəmiçiliyinin 
Elmi-
Texniki Kitabxanası 
Kitabxananın yaranma tarixi 1920-ci il  
Kitabxana fondunun ümumi h
əcmi- 109250 nüsxə ç. v  
Oxucuların sayı -1100 nəfər  
Oxucu g
əlişi -23000 nəfər  
Kitab veri
lişi -19600 nüsxə ç. v  
Kitabxananın  unvanı:  Bakı  şəhəri,  Azərbaycan pros-
pekti, ev 5 
15. Az
ərbaycan  Respublikası  İqtisadi  İnkişaf 
Nazirliyi  İqtisadi  İslahatlar  Mərkəzinin Elmi-Texniki 
Kitabxanası 
Kitabxananın yaranma tarixi 1967-ci il  
Kitabxana fondunun ümumi h
əcmi - 19654 nüsxə ç. v  
Oxucuların sayı -160 nəfər  
Oxucu g
əlişi - 3780 nəfər  
Kitab ver
ilişi - 4000 nüsxə ç. v  
Kitabxananın unvanı: Bakı şəhəri, Zərdabi pr., ev 5 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
278 

---

ƏDƏBİYYAT 
 
1.
 
Az
ərbaycan  Respublikasının  Standartlaşdırma  Metrolo-
giya v
ə  Patent üzrə  Dövlət Agentliyi Respublika Elmi-
Texniki Kitabxanasının Əsasnaməsi. -2006, 6s.  
2.
 
Baxşəliyev Z. Azərbaycan Neft sənayesi Texniki kitab-
xa
nalarının inkişafı//Kitabxanaşünaslıq və biblioqrafiya . 
- B., 2003. – s . 44-48 
3.
 
Baxşəliyev Z.  Sovet hakimiyyəti illərində  Azərbaycan 
Neft S
ənayesi  işçilərinin kitabxana xidməti sisteminin 
inkişafı  //  Azərbaycanda  kitabxana  işi:  Elmi  əsərlərin 
mövzu toplusu. – B, 1991. 80-94 
4.
 
Əhmədov E. Azərbaycanda kitabxana informasiya işinin 
hüquqi bazası. -B. , 2012-212s.  
5.
 
X
ələfov A.A. Azərbaycanda kitabxana işinin tarixi. -B., 
2007. -551s 
6.
 
X
ələfov A.A. Azərbaycanda kitabxana işinin tarixindən. 
-B., 1986-51s 
7.
 
X
ələfov A.A. Heydər Əliyev və Azərbaycanda kitabxana 
işi. -B., 2006. -311s 
8.
 
X
ələfov A.A.  Kitabxanaşünaslığa  giriş.  -  B.,  2003.  -
313s.  
9.
 
X
ələfov A.A.  Kitabxanaşünaslığa  giriş.  -  B.,  2000.  -
400s.  
10.
 
X
ələfov A.A.  Kitabxanaşünaslığın  tarixi  və  metodolo-
giyası. -B. , 2014. -551s 
11.
 
X
ələfov A.A.  Respublika  Elmi-Texniki  Kitabxanası.  - 
70. - B. 2001. -37s.  
12.
 
İsmayılov  X.İ.  Azərbaycan  Respublikasında  kitabxana 
279 

---

işinin  metodik  təminat  sisteminin  inkişaf  tarixi.  -  B., 
2000. 414 s.  
13.
 
Kitabxana  işi  haqqında  Azərbaycan Respublikasının 
qanunu// Az
ərbaycan, 1999. -14 mart  
14.
 
Qurbanov A.  v
ə  b.  Kitabxana-informasiya fəaliyyətinin 
iqtisadiyyatı. - B., 2012. -305s  
15.
 
Qurbanov A.  v
ə  b.  Kitabxana-informasiya fəaliyyətinin 
marketinq v
ə menecmenti. –B., 2012. -206s.  
16.
 
M
əmmədov M.  Elmi-Texniki Kitabxana  şəbəkələrində 
müt
əxəssislərə kitabxana-informasiya xidmətinin təşkili. 
- B., 2009. - 111s.  
17.
 
Rüst
əmov Ə.M. Patent və əmtəə nişanları. - B., 2010. - 
283 s.  
18.
 
Rüst
əmov  Ə.,  Məmmədov M.  Sənəd-informasiya  daşı-
yıcıları . -B., 2010. -283s.  
19.
 
Rzayeva Z.T.  Respublika Elmi Kitabxana
larında  infor-
masiya axtarış sistemləri: - B., 2015. -187s.  
20.
 
Respublika  Elmi-
Texniki  Kitabxanası: buklet.  -  B., 
2000. -18s.  
21.
 
Respublika Elmi-
Texniki Kitabxanasının hesabatı: 1970- 
1990-c
ı il hesabatları.  
22.
 
Respublika Elmi-
Texniki Kitabxanasının 1990-2015-ci il 
hesabatları. 
23. 
Авраева  Ю.Б.  Профессиональная  компетенисть-
показатель  развития  библиотечных  кадров  //  Биб-
лиография. -2008. - №3. - С. 2-6 
24. 
Бородина  В.А.  Библиотечное  обслуживание:  учеб. 
метод. пособие- М. : Либерия, 2004. -116с 
25. 
Беспалова  Э.К.  Биографический  жанр  в  библио-
280 

---

графия. -М: МГУКИ, 2003. -212s.  
26. 
Каратыгина  Т.Ф.  Специальные  библиотеки  на  фоне 
истории страны. М.: Экон-информ., 2012. -448с 
27. 
Каратыгина Т.Ф. Специальные библиотеки России у 
истоков навоко века// Библиотечное дело, 2003.  
28. 
Каратыгина  Т.Ф.  Научно-технические  библиотеки 
союзных республик. - М. , 1974. -43с 
29. 
Кочоткав  О.  Некоторые  проблемы  информационно-
библиографического  обслуживаня  специалистов  // 
Библиотекар, 1985. –с 3-12.  
30. 
Леонов  В.П.  Пространства  библиотеки.  Библиотеч-
ная симфония. – М.: Наука, 2003. -123с 
31. 
Лихачев  С.Д.  Близо  рукость  [интервью]  //  Литера-
турная газета, 1989. -№38. – 20 сентября.  
32. 
Положение  о  государственной  системе  научно-тех-
нической информации: Утверждено постановлением 
Правительства  Российской  Федерации  от  24  июля 
1997 года, №950// Библиотековедение, 1998. -№1. –с. 
3-7 
33. 
Стрелкова  И.В.  Кадровый  потенциал  в  новой  ин-
формационной  среде.  //  Вестник  Библиотечной  Ас-
самблей Евразии. -2010. -№4. –с689. 72 
34. 
Чачко  А.С.  Библиотечный  специалист:  особенности 
труда и профессионализации. - Киев, Наукова думка, 
2004. - 
192с 
281