M. S. Qosimov

Loyiha 
g‘oyasi (2-ilova)
shu 
jarayonda 
shakllanadi. 
Misol 
uchun 
O‘zbekistonda atom elekt stansiyasini qurish g‘oyasi.O‘zbekistonda 
elektr energiyasiga talab qondirilmagan. Yiliga 7-8 mlrd kilovat/soat 
elektr energiyasi yetishmaydi. Iqtisodiyotni rivojlanishi va aholi 
sonining o‘sishi natijasida talab yanada o‘sib boradi. Xalqaro darajada 
xavfsiz atom elektr stansiyasi asosida elektr energiyasi ishlab chiqish 
keng yo‘lga qo‘yilgan.
 Loyiha konsepsiyasi 
Loyiha konsepsiyasida quyidagi savollar o‘rganiladi: 
•
loyiha raqobatchilari va muhiti tahlili; 
•
bozorning mavjudligi; 

---

25 
•
ishlab chiqarish infratuzilmasining tahlili; 
•
kadrlar va ishchilar; 
•
xomashyo bazasining mavjudligi; 
•
qulay qonuniy 
muhit. 
Preferentsiyalar va investorlarga 
imtiyozlar; 
•
moliyalashtirish manbalari va b. 
3.Texnik iqtisodiy asosnoma(TEO) yoki loyihaning ishchi varianti. 
TEO loyihadan manfaatdor tomonlardan keng va chuqur o‘rganiladi. 
Manfaatdor tomonlar loyihaga konstruktiv takliflarni berishi va uni 
pishiq- puxtaligini taʼminlanishi mumkin.
4. Loyihaning yakuniy varianti. Loyihani manfaatdor tomonlar 
asosan konsensus asosida maʼqulashgandan keyin tasdiqlanadi va 
moliyalashtirish hamda amalga oshirishga tavsiya etiladi.
5. Loyihani maʼqullash va amalga oshirish kalendar rejasi. Ushbu 
bosqich loyiha boshqaruvi fanining obyekti bo‘lib hisoblanadi. 
6. Loyihani moliyalashtirish va amalga oshirish. Ushbu bosqich 
ham loyiha boshqaruvi fanining obyekti bo‘lib hisoblanadi. Bu 
bosqichda loyiha boshqaruvchisi va uning jamoasi shakllantiriladi. 
 
3.2. Investitsiya loyihalari hujjatlarini tayyorlash bosqichlari 
 
Investitsiya loyihalarini xalqaro tajribada uchta yirik bosqichga 
bo‘ladilar:

investitsiya oldi bosqichi; 

investitsiya bosqichi; 

yangidan vujudga kelgan obyektlarni ekspluatatsiya qilish 
bosqichi. 
«Investitsiya loyihalar tahlili» fanining asosiy vazifasi birinchi 
bosqich to‘g‘risida fikr yuritishdir. BMTning UNIDO nomli bo‘limi 
tomonidan chiqarilgan byulletenida investitsiya oldi bosqichini to‘rtta 
yo‘nalishga bo‘lib o‘rganish tavsiya etiladi. Bular: 

investitsiya konsepsiyalarini tanlash; 

dastlabki (birlamchi) loyihalarni vujudga keltirish; 

yakuniy loyihani vujudga keltirish va uning texnik-iqtisodiy 
hamda moliyaviy jihatdan maʼqulligini baholash; 

loyihaning yakuniy muhokamasi va u bo‘yicha maʼlum qarorga 
kelish. 

---

26 
Investitsiya oldi bosqichida muqobil variantlarga ega bo‘lgan bir 
necha loyihalar o‘rganiladi va ulardan samaradorligi pastlari yoki 
samara bermaydiganlari chiqarib yuboriladi. Bunday loyihalar kelgusi 
yo‘nalishlarda ko‘rilmaydi va bu bilan juda katta mablag‘ tejab 
qolinadi.