MahirəNərimanqızı
Yüklə 4,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Fəridə Cəbrayılova
- Multikulturalizm Azərbaycanın həyat tərzidir
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu 23 və s. aspеktlərdə zəruri оlan prоsеslərin (yəni vəhdətin) birmənalı təminatçısı kimi çıхıĢ еdir. ÜmumbəĢəri dəyərlərin qlоbal inkiĢaf mоdеli kimi mütərəqqi sayılan dеmоkratik-siyasi mеyillərin unifikasiyası, rеqlamеntasiyası ilə müqayisədə, mədəni-mənəvi sfеrada standartlaĢma kimi baĢa düĢülən prоsеslərin də rеallaĢacağı nəinki qеyri-mümkündür, həm də buna еdilən cəhdlər çох təhlükəlidir. BaĢqa sahələrdəki intеqrasiya, vahid standartların ümumi təsisat və fəaliyyətin təĢəkkülü ilə müqayisədə mənəvi dəyərlərin və mədəniyyətlərin yalnız qarĢılıqlı dialоqu, təsiri, ünsiyyəti və könüllü bəhrələnməsindən söhbət gеdə bilər" [4,251]. Azərbaycan mədəniyyəti ġərq və Qərbin, Avrоpa və Asiyanın mədəni sintеzi kimi bənzərsiz, milli və ümumbəĢəri dəyərlərin vəhdəti оlan bir mədəniyyətdir. Azərbaycan mədəniyyətinin strukturunda unikal-özünəməхsus еtniklik və fövqəlеtniklik də əsas yеr tutur. Bu mədəniyyətin хüsusən bədii mədəniyyətin еtnоsоsial хüsusiyyətlərində, süjеtlərdə, оbrazlarda, üsullarda, fоrmalarda ümumbəĢəri хüsusiyyətlər, məsələn qəhrəmanlıq, mərdlik, vətənpərvərlik, humanizm kimi dəyərlər, еləcə də ümumbəĢəri bədii təfəkkürün kоnsеptual оbrazlı sahələrinə aid оlan ümumi idеyalar da öz əksini tapır. "Milli və ümumbəĢəri katеqоriyalarının subоrdinasiyasının хaraktеri оnun məna və məzmunundan asılıdır. Bu isə tеrminоlоji variantlıq yaradır və "хəlqi", "bеynəlmiləl" kimi Ģəkli dəyiĢdirilmiĢ anlayıĢların mövcudluğunu Ģərtləndirir. Nə qədər ki, ümumbəĢərilik məzmunu milliliyin özünəməхsus mеyarıdır, оnda milli-spеsifik хüsusiyyətlərə və əlamətlərə ictimai inkiĢafın dəyiĢdirilməsinin kоnkrеt tariхi fоrmaları kimi baхmaq lazımdır"[5]. Bеləliklə, müasir Azərbaycan mədəniyyətinin strukturu özünə məхsus aĢağıdakı triadadan ibarətdir. Birincisi, bu mədəniyyət ümumdünya mədəniyyətinin tərkib hissəsi, milliliklə ümumbəĢəriliyin vəhdəti оlan milli mədəniyyətdir. Ġkincisi, Azərbaycan ərazisində yaĢayan müхtəlif milli azlıqların qarĢılıqlı
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu
24
mədəni əlaqəsi əsasında yaranan qarıĢıq, оrtaq mədəniyyətdir; üçüncüsü, rеgiоnda öz yеri, rоlu оlan bir millətin-azərbaycanlıların öz milli mədəniyyətidir. Azərbaycan milli mədəniyyəti ümumbəĢəri dəyərlərə – bеynəlхalq səviyyədə gеniĢ yayılmıĢ dəyərlərə əsaslanır. Milli və ümumbəĢəri dəyərlərin qоvuĢması, milli mədəniyyətlərin zənginləĢməsi məhz qarĢılıqlı mədəniyyətlərarası əlaqələr sayəsində baĢ vеrir. Azərbaycan milli mədəniyyəti məhz ölkədaхili milli azlıqlar və ümumdünya хalqları ilə mədəni əlaqələr sayəsində harmоnik inkiĢaf еdir.
ÜmumbəĢəri dəyərlər bəĢəriyyət tərəfindən tariхən yaradılmıĢ tariхi ənənələri və təcrübəni ifadə еdərək ümumplanеtar хaraktеri kəsb еdir. ÜmumbəĢəri dəyərlər milli dəyərlərdən məhz ümumplanеtar əhəmiyyətinə görə fərqlənir. Azərbaycan milli mədəniyyəti Azərbaycan хalqının əsrlər bоyu kоnkrеt sоsial-mədəni Ģəraitdə yaratdığı mənəvi sərvətlərdir. Bu sərvətlər sоn nəticədə ümumplanеtar, ümumbəĢəri səviyyəyə qalхır və ümumdünya hadisəsinə çеvrilir. Bununla da ümumbəĢəri mədəniyyət milli və ya lоkal mədəniyyətlərin vəhdətindən ibarət bir fеnоmеndir.
ƏDƏBĠYYAT
Bakı: Nurlan, 2007, 439 s. 2. Aslanоva R. QlоballaĢma və mədəni müхtəliflik. Bakı: Еlm, 2004, 263 s. 3. Əliyеv H. Müdrik fikirlər. Ikinci kitab. Bakı: Azərbaycan, 2009, 468 s.
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu 25 4. Əliyеv H. Türk dünyası yazıçılarının III qurultayında nitq // Hеydər Əliyеv və mədəniyyət. Üç cilddə (Birinci cild). 1969-1987, 1993-1996. Bakı: Nurlar, 2008, 561 s. 5. Исторические эефпы становления и развития мировой и беларусской культуры// http:/belportal.info. 6. Медведев С.С. Националная культура //html:/by/resf/news/260888#ad-image-0 7. Naüiоnalğnоstğ i çеlоvеçеstvо /http: // www/biografia.ru. arhiv/632.html 8. http:admin@anninalan.com
―Geostrategiya" jurnalı № 04 (28) ĠYUL-AVQUST 2015
AMEA-nın Fəlsəfə və Hüquq Ġnstitutunun doktorantı
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu
26
Azərbaycanda multikulturalizm: görülən iĢlər və gözləntilər
Prezident Ġlham Əliyevin Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzinin (BBMM) yaradılması haqqında imzaladığı Fərmandan (15 may 2014-cü il) bir il ötür. Fərmanda qeyd olunduğu kimi, sivilizasiyaların qovuĢuğunda yerləĢən Azərbaycanın zəngin mədəni-mənəvi irsə və tolerantlıq ənənələrinə malik olması beynəlxalq aləmdə etiraf edilən həqiqətlərdəndir. Mayın 15-də yaradılmasının bir illiyi tamam olan BBMM-nin fəaliyyəti, həyata keçirdiyi layihələrdən danıĢan Azərbaycan Respublikasının millətlərarası, multikulturalizm və dini məsələlər üzrə Dövlət müĢaviri Kamal Abdullayev bəyan edib ki, Multikulturalizm Mərkəzinin əsas
istiqamətlərindən biri
―Azərbaycan multikulturalizmi‖ anlayıĢını dünya ictimaiyyətinə çatdırmaqdır: ―Bunun bir çox yolları var. Seçdiyimiz yol ―Azərbaycan multikulturalizmi‖ni xarici ölkələrdə, xüsusilə gənclər arasında yaymaqdır. Bunun üçün həmin ölkələrin ali məktəblərində ―Azərbaycan multikulturalizmi‖ fənninin tədrisinə baĢlanılıb. Bu gün dünyanın 7 ölkəsində, Azərbaycanın 8 universitetində ―Azərbaycan multikulturalizmi‖ fənni tədris edilir. Artıq həmin fənnin tədrisi bu semestr baĢa çatmaqdadır. Nəticələr çox müsbətdir. Tələbələr fənnə böyük diqqət göstərdiklərini bildirirlər. Hətta bu fənni öyrənmək istəyənlərin sayı artmaqdadır‖.
Mövcud milli-mədəni müxtəliflik və etnik-dini dözümlülük mühiti Azərbaycanı çoxmillətli, çoxkonfessiyalı diyar, dünya miqyasında mədəniyyətlərarası dialoqun bənzərsiz məkanı etmiĢdir. Bu gün Yüklə 4,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|