MahirəNərimanqızı
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Beləliklə
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Elmin Nurizadə Sufizm: gizli elmlərə haqqında araşdırmalar 159 Avropasına da gedib çıxa bilmişdi. Bəhmənyarın əsas əsərləri ―Təhsil‖, ―Məntiq‖, ―Metafizikanın mövzusu‖dur. Azərbaycanın məşhur şərqşünas alimi Zakir Məmmədov Bəhmənyarın Azərbaycana tanıdılmasında önəmli iş görən alimlərdən birincisidir. 2. Fəzlullah Rəşidəddin Azərbaycan tarixinin vəzir-alimlərindən olan Fəzlullah Rəşidəddin əslində inzibati-idarəetmə işlərinə getməklə elmə ağır zərbə vurmuş oldu. Burada söhbət sırf alimin öz elmi yaradıcılığından gedir. Amma başqa alimlərin yetişməsi üçün isə Elxanilərin vəziri olan Rəşidəddin əlindən gələni edirdi. Onun əsasını qoyduğu ―Darüş Şəfa‖ elm ocağı Şərqin bir çox ölkələrindən olan tələbələrin bilik mənbəyinə çevrilmişdi. Fəzlullah Rəşiddədinin Şərqə və Qərbə miras qoyduğu əsas prinsip və məsələlər isə tibb, vergi, idarəetmə və astronomiya ilə bağlı idi. Bundan əlavə onun təsis etdiyi ―Rəbi-Rəşidi‖ elmi mərkəzi isə o zamanın ən böyük elmi dairəsi idi. Rəbi Rəşidi indiki dövrlə müqayisə etsək əsil akademiya rolunu oynayan bir qurum idi. Burada tibb, astronomiya və dəqiq elmlər sahəsində elmi araşdırmalar aparılırdı. Rəbi Rəşidinin qazandığı elmi nailiyyətlər uzun müddət Avropa alimlərinin mayakına çevrildi. www.elmler.net - Virtual İnterne t Resurs M ərkəzi Elmin Nurizadə Sufizm: gizli elmlərə haqqında araşdırmalar 160 160 2. Ağ Şəmsəddin Çox az mənbələrdə Azərbaycan alimi kimi göstərilən Ağ Şəmsəddin Osmanlıda təsəvvüf ustası Hacı Bayram Vəlinin tələbəsi kimi göstərilir. Ağ təxəllüsünü ondan alsa da Şəmsəddin əslən Azərbaycan alimi olub. Şəmsəddin haqqında yol verilən təhriflərdən biri də onun əsasən şagirdi olan uşaq vaxtından yetişdirən Fateh sultan Mehmetin sayəsində tarixdə iz qoyma faktıdır. Amma əslində elə deyil. XV əsr Osmanlı imperiyasının mənəvi atası hesab olunan alim tibb və astronomiya sahəsində ən çətin kəşfləri ilə onsuz da tarixə düşəcəkdi. Dünya tibb elmində mikrobu ilk dəfə çap edən alim kimi xatırlanır. Mikrob onun ixtirasından əsrlər sonra XIX əsrdə Avropada Lui Paster tərəfindən ―icad edildi‖. 4. Nəsirəddin Tusi XIII əsrin dahi zəkası və Azərbaycan elminin bayraqdarı olan Tusi Avropanı indi də elmi nəzəriyyələrlə ―təmin edir‖. Həndəsə, cəbr, astronomiya və ali riyaziyyat sahəsində etdiyi kəşflər qərb elminin inkişaf səbəbi olub. Ən böyük kəşfi isə triqinometriyanın nəzəriyyəsidir. Qeyd etmək yerinə düşər ki, Nəsirəddin Tusinin əsərlərində www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Elmin Nurizadə Sufizm: gizli elmlərə haqqında araşdırmalar 161 də Amerikanın müasir koordinatına uyğun quru hissəsinin olması ilə bağlı qeydlər vardır. Azərbaycan astronomu Həbib Məmmədbəylinin yazdığına görə, Xristofor Kolumbun və Ameriqo Vespuçinin Nəsirəddin Tusinin bu əsərlərindən xəbəri olub. Avropa alimləri bunu gizlətməyə çalışsalar da, həmin səyyahların özü tərəfindən yazılan gündəliklər bunu deməyə əsas verir. 5. Mir Mövsüm Nəvvab XIX əsrdə yaşayan alim-mütəfəkkir, şair-filosof Mir Möhsün Nəvvab astronomiyanın bilicisi kimi Saturn planetinin həlqəsi ilə birlikdə maketini hazırlayan ilk alimlərdən hesab olunur. Nəvvab riyaziyyat, kimya və astronomiya ilə maraqlanırdı. O, öz evində iki teleskop qoyaraq, kiçik bir rəsədxana və kimya laboratoriyası yaratmışdı. 1899-cu ildə dərslik kimi qələmə aldığı "Kifayətül-ətfal" kitabında o, göy cisimlərinin yerləşməsi və günəş tutulmaları haqda cədvəllər tərtib etmişdir. Alim kimya laboratoriyasında şagirdləri ilə sınaqlar keçirir və orta əsrlərdə yaşamış kimyagərlər tərəfindən verilən nüsxələri yoxlayırdı. www.elmler.net - Virtual İnterne t Resurs M ərkəzi Elmin Nurizadə Sufizm: gizli elmlərə haqqında araşdırmalar 162 162 Azərbaycandan gedən “ruh axını” - “Minilliyin adamı”, hərbi marşın bəstəçisi, “dünya kraliçası”... Müstəqillik illərinin Azərbaycanı təkcə elm xadimlərinin ölkəni tərk etməsi ilə ―beyin axını‖na məruz qalmadı. Həm də mədəniyyət xadimlərinin ölkədən uzaqlaşması ilə ―ruh axını‖ təhlükəsi yaşadı. Beləliklə, qürbətdə yaşayıb-yaradan mədəniyyət xadimlərinin bir neçəsini sizlərə təqdim edirik: Cavanşir Quliyev Azərbaycan musiqisində özünəməxsus dəst xətti olan, milli marşımıızn müəllifi bəstəkar Cavanşir Quliyev 2000-ci illərin əvvəllərində ölkəni tərk edib. O, 2005-ci ildən Şimali Kipr Türk Respublikasındakı Yakın Doğu Universitetinin səhnə sənətləri fakültəsində dərs deyir. Bəstəkarın dünyagörüşündə türk dünyasına məhəbbət, turançılıq ideologiyası güclü olduğundan o, özünü heç də qürbətdə hiss etmir. Sakit Məmmədov Azərbaycanla gəliş-gedişi qalsa da, daha çox qonşu Rusiya və Türkiyədə çalışan dünya şöhrətli rəssam Sakit Məmmədov kənarda ölkəmizi təmsil edir. O, Rusiyanın ―Min illiyin adamı‖ medalına layiq görülən yeganə azərbaycanlıdır. Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|