Mamlakatimizning turli hududlarida ganchkorlik

ǀ
ISSUE 4 
ǀ
2022 
ISSN: 2181-1601
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) 
Passport: 
http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
  
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 1206
turadi. Buxoro ganchkorlik maktabining eng yirik namoyandalaridan biri akademik Usta 
Shirin Murodovdir. Buxorolik Usta Safar, Usta Adis, Usta Savri, Usta Isom, Usta 
Ikrom, Usta Jo‘ra, Usta Qurbon Yo‘ldoshev, Usta Ibrohim Hafizov, U sta Nazrullo 
Yodgorov, Usta Hayot Nosirov va boshqa qator ustalarni sanab o‘tishimiz mumkin.
Toshkent ganchkorlik maktabi ham o‘ziga xos birqancha abzalliklarga ega. Bu 
maktabga xos, boshqalarning ishlarida uchramaydigan naqshlar nozikligi, aniq 
simmetrik taqsimga egaligi, jozibadorligi bilan ajralib turadi. Toshkent ganchkorlik 
maktabi namoyandalari safida Usmon Ikrom ov, Toshpo‘lat Arslonqulov,
Mahmud 
Usmonov, Anvar Po‘latov, Mirmahmud Rahmatov, aka-uka Abdurahmon va Mo‘min 
Sultonovlar, Hayot Abdullayev, Ziyodulla Yusupov, Umar Tohirov, Mirvohid 
Usmonov kabi qator yetuk ustalarni misol keltirish mumkin. 
Samarqand butun dunyoga mashhur eng qadimiy shaharlardan biri bo‘lib, u yerda 
ishlangan naqshlarning har biri o‘ziga xos. Samarqand ganchkorlik maktabi 
namoyandalari Usta Anvar Quliyev, Usta Tursunboy Ismoilov, Sharnsiddin G ‘ofurov, 
Quli Jalilov va qator buyuk ustalarni sanab o‘tish mumkin. 
Yuqorida misol keltirgan maktablarimizning asoschilari hamda shogirtlari 
tomonidan, binolarning katta-kichkligi, xizmat qilish sohasi va boshqa jihatlariga qarab 
turlich va bir-birini takrorlamaydigan ganchkorlik uslublari yaratilgan. 
Har qanday binoni bezashda avval uning tuzilishiga mos ganch o‘ymakorligi 
turini tanlash, qo‘llash muhim ahamiyatga ega ekanligi ahamiyatli. Masalan kichik 
xonaga mayda tekis o‘yma va unga mos bo‘lgan pardoz turi, katta xonalarga esa yirik 
o‘yma va shunga mos naqsh qo‘llanilgan. Respublikamizdagi 1950 yillargach bo‘gan 
davirda qurilgan inshoatlarga e’tibor qaratsak ganch o‘ymakorligining yirik o‘yma, 
chuqur o‘yma, yassi o‘yma, qirma, zamini ko‘zguli o‘yma, zamini rangli o‘yma, chizma 
pardoz, panjarasimon o‘yma, zanjir, hajmli o‘yma turlaridan foydalanilganligini 
kuzatish mumki. 
Yuqoridagilardan shunday xulosa qilish mumkinki O‘zbekistonda ganchkorlik 
san‘atining tarixi va uning rivoji uzoq utmishdan boshlanib hozirgi kungacha davom 
etib takomillashib kelayotgan san‘at turlaridan biri bo‘lib, bu borada hali chuqur 
izlanishlar olib borish zarurligini anglatadi. Biz yoshlar bu san‘at turini chuqurroq 
o‘rganadigan bo‘lsak, zamonaviy binolarning qurilishida ham undan keng foydalanish 
mumkin deb hisoblayman.