Ma’ruza: suyuqliklarni uzatish reja

Filtrlash-turli jinsli sistemalarni g‘ovaksimon to‘siq – filtr yordamida ajratish jarayonidir. Bunda g‘ovaksimon to‘siq suyuqlik yoki gazni o‘tkazib yuboradi, ammo muhitdagi qattiq zarrachalarni ushlab qoladi. Suspenziya ,emulsiya va changlarni ajratish uchun cho‘ktirish jarayoniga qaraganda filtrlash ancha samarali.
Sentrifugalash – suspenziya va emulsiyalarni markazdan qochma kuch tasirida ajratish jarayonidir. Bu jarayonda yaxlit yoki g‘ovaksimon to‘siqlar ham ishlatiladi. Sentrifugalash jarayonida cho‘kma va suyuq faza (fugat) hosil bo‘ladi.
Suyuqlik yordamida ajratish usuli deb – gaz tarkibidagi qattiq zarrachalarni birorta suyuqlik ishtirokida ushlab qolish jarayoniga aytiladi. Bu jarayon og‘irlik yoki inersiya kuchlari tasirida olib boriladi va gazlarni tozalash uchun ishlatiladi. Bazan, bu usuldan suspenziyalarni ajratishda ham foydalanish mumkin.
3. Ajratish jarayoninig moddiy balansi
Dispers faza a va b lardan tashkil topgan turli jinsli sistema ajratilishi kerak. Quyidagi belgilashlarni kiritamiz:
G_ap, G_chuk, G_mc – boshlang‘ich aralashma, cho‘kma va tozalangan suyuqlik massalari, kg;
x_ap, x_chuk, x_mc - boshlang‘ich aralashma, cho‘kma va tozalangan suyuqliklar tarkibida b modda konsentratsiyasi , %.
Agar ajratish jarayonida masa yoqotilishi bo‘lmasa moddiy balan tenglamasini ushbu ko‘rinishda yozish mumkin:
moddalarning umumiy miqdori bo‘yicha G_ap = G_mc + G_chuk (3,1)
disperss faza ( b modda ) bo‘yicha G _ap x_ap = G_mc x_mc + G_chukx_chuk (3.2)
(3.1) va (3.2) tenglamalarni birgaliikda echsak, tozalangan suyuqlik miqdorini topamiz: G_mc = G_ap (3.3)
va cho‘kma miqdorini: G_chuk = G_ap (3.4)
Ajratish jarayonining samaradorligi ajratish jadalligi bilan xarakterlanadi:
E_ajr = (3.5)
(3.3) va (3.4) tenglamalar yordamida aralashtirish jarayonini ham ifodalasa bo‘ladi. Undan tashqari , (3.3) tenglamadan aralashma taribidagi dispers faza konsentratsiyasini ham topish mumkin:
X_ap = (3.6)
Nazorat savollari

1. 
   Suyuqlik va qattiq zarrachalardan tashkil topgan turli jinsli sistema nima?
   
2. 
   Turli jinsli sistemalar fazalarning fizik holatiga qarab qanday guruhlarga bo‘linadi?
   
3. 
   Emulsiya nechchi xil fazalar aralashmasidan tashkil topadi?
   
4. 
   Dispers faza konsentratsiyasi ortishi bilan dispers fazada qanday o‘zgarish kuzatiladi?
   
5. 
   Suyuqlik yordamida ajratish usuli qanday amalga oshiriladi?
   
6. 
   Sentrifugalash jarayonida qanday to‘siqlar ishlatiladi?