Мащмуд аллащманлы
Yüklə 41,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Vələdim Həsəndir, əxim Salman.
- Gəraylılar
- Qoşma
- Qoşayarpaq
- 1976 Molla Cümənin yeni əlyazması
84 Son zamanlar əldə etdiyimiz bir kitabda - Mirzə Ələkbər Sabirin 1914-cü ildə çıxan “Hophopnamə”sində bəzi maraqlı faktlara rast gəldik. Kitabın səhifələrinin ağ yerlərində Molla Cümənin şeirləri var, əksəriyyətini də aşığın özü yazıb, “Hophopnamə”nin 4-cü səhifəsində “Vücudnamə”nin yuxarıda göstərdiyimiz misrası belədir? Vələdim Həsəndir, əxim Salman. Əlyazmasında həmin bəndin qənşərində, elə bil “əxim” sözünə izah üçün, başqa bir xətlə “qardaşı Salman” sözləri qeyd edilib. Həmin sözlər üzərində düşünəndə gördüm ki, “Əxim Salman” ifadəsi vəzni pozur. Əlyazmasının başqa bir şeirində “Hophopnamə”nin 150-ci səhifəsində yazılmış digər bir şeir bu məsələni aydınlaşdırır. Şeirdən aydın olur ki, Molla Cümə Zaqatalanın Tala kəndində xəstələnib yatağa düşür, çox ağır vəziyyətdə yaxın adamlarını, qohum-əqrəbasını yadına salıb, adbaad xatırlayır: Qürbətdə ağrıyır başım, Gözlərimdən axır yaşım, Aşə yengəm, bir qardaşım, O Süleyman yada düşdü. Bəlli olur ki, Süleyman Cümənin qardaşının adıdır. Deməli, “Vücudnamə”də də “əxim Salman” deyil, “əxim Süleyman” olmalıdır. Salman və Süleyman sözlərinin ərəb əlifbası ilə yazılışı bir-birinə oxşayır. “Vücudnamə”də “l” ilə “m” hərflərinin arasında yaddan çıxıb iki nöqtə qoyulmadığına görə Süleyman Salman kimi oxunur. Aşığın qızı Reyhan xanımın bizə təqdim etdiyi əlyazmasında da “əxim Süleyman” yazılmışdır. Hümmət Əlizadənin əsas səhvi ondan ibarət olub ki, “əxim” sözünü “adım” kimi oxumuşdur. Diqqət yetirsək görərik ki, Molla Cümə heç bir şeirində öz adının süleyman olduğunu yazmır. Aşığın bir qoşmasınn möhür bəndinə nəzər salaq. Adım Molla Cümə, Salahzadəyəm, 85 Üzüqara bəndə, kəmtər kədayam. Mən özüm də səntək yardan cidayəm, Dərdimə dərd qoşma, gülsənə, bülbül! Bütün bunlardan sonra deyə bilərik ki, “Vücudnamə”də olan misra belə oxunmalıdır: Vələdim Həsəndir, əxim Süleyman. Ustad aşığın əsil adı Süleyman yox, Cümədir. Yerli ləhcədə ona “Cuma” deyirlər. Aşığın göstərilən əlyazmasında olan və indiyə qədər çap olunmayan bir neçə şeirini oxuculara təqdim edirik: Gəraylılar Bir gözələ gözüm düşdü, Mən dönərəm, könül dönməz. Ruhum getdi, əqlim çaşdı, Mən dönərəm, könül dönməz. Dərdimi söylərəm başdan, Ay qabaqdan, qələm qaşdan, Şirin dilli bir ölmüşdən, Mən dönərəm, könül dönməz. Molla Cümə, eylə dastan, Mail baxan gözü məstan, Bir vəfalı sevən kəsdən Mən dönərəm, könül dönməz. ************ Gözlərim eylə tamaşa: Yar qarşıda dayanıbdır. Mənim yatan kor taleyim İndi xabdan oyanıbdır. 86 Ay qabaqda siyah tellər, Bülbül tək danışır dillər. Ağ biləklər, həm ağ, əllər Al xınaya boyanıbdır. Gözlərin oxşar badama, Ziyan verir çox adama, Layisqili Molla Cümə Baxıb səni bəyənibdir. Qoşma Səndən xəbər alım, ey badi-səba, Dilimin diləyi neçün gəlmədi. Sarmaşa boynuma, deyəm, mərhəba, Sərimin çələngi neçün gəlmədi? Neçə vaxt görmədim dost məhəbbəti, Versələr, almaram onsuz cənnəti. Behişt hurisidir yer səltənəti O ərşin mələyi neçün gəlmədi. Adını demirəm, İsmi Pünhandı, Ləblərinin suyu dərdə dərmandı, Bu Cümə müntəzir xeyli zamandı, Könül əyləncəyi neçün gəlmədi? Qoşayarpaq Bir zülfü ənbərə, qarşı peykərə, Bir gözü xumara canım peşkəşdir. Yanağı əhmərə, üzü qəmərə 87 Bir dişi gövhərə canım peşkəşdir. Bir ləbi şükkərə, dili şəkkərə, Bir sinə mərmərə, bəxti əxtərə, Bir qəddi ərərə, təzə nükbərə Bir belə dilbərə canım peşkəşdir. Bir ismi əzbərə, əndamı tərə, Bir cavan bəkərə, gözəl duxtərə, Bir eşqi əxkərə, çox zülmkərə Cüməyəm, aşkara canım peşkəsdir. 1976 Molla Cümənin yeni əlyazması XIX əsrin axırları, XX əsrin əvvəllrində yaşayıb-yaradan Azərbaycan aşıqlarından biri də Molla Cümədir. O, çox maraq- lı bir həyat yolu keçmiş, zəngin ədəbi irs qoyub getmişdir. Son illər aşığın həyatına, yaradıcılığına maraq artmışdır. Onun ayrı- ayrı naməlum şeirləri mətbuat səhifələrində çap edilmiş, 1966- cı ildə isə Azərnəşr aşığının əsərlərini kitabça halında burax- mışdır. Mətbuatda Molla Cümənin bu yaxınlarda tapılmış şəkli də verilmişdir. Biz uzun illərdir ki, aşığın şeirlərini toplamaqla məşğuluq. Onun fəaliyyət göstərdiyi yerləri gəzmiş, xeyli şeiri- ni toplamışıq. Molla Cümənin bir-neçə əlyazmasını da tap- mışıq. Bu əlyazması haqqında “Bakı” qəzetinin oxucularına məlumat vermək istəyirik. Bu sənəd öz quruluşu, məzmunu, yazılış tərzi etibarı ilə başqa əlyazmalarından fərqlənir. Bu “əlyazması” sevimli şairi- miz M.Ə. Sabirin 1914-cü ildə İsabəy Aşurbəyovun “Kaspi” mətbəəsi tərəfindən buraxılmış “Hophhopnamə”sidir. Yüklə 41,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|