Maşınqayırmanın tarixinə dair
Yüklə 20,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
XX əsin əvvəlində əldə edilən texniki nailiyyətlər
quraşdırır və bu arabada Manhaymın küçələrində səyahət edir. Ancaq bu avtomobil ilə Bens gözlədiyi məqsədə, daha doğrusu çoxlu pul qazanmağa nail ola bilmir. Bundan sonra Bens dördtəkərli avtomobili “Velo”nu düzəldir (şəkil 2.79). Bu avtomobil 1200 ədəd satılaraq Bensə böyük şöhrət
gətirir. 1899-cu
ildə Karl Bensin yaratdığı “Nens& Cie” firması öz etibarlı və stabil konstruksiyaya malik avtomobil- ləri ilə uzun müd- dət Daymler ilə rəqabət aparır.
1926-cı ildə
Daimler və Bens firmaları “Daimler –Benz AG”-də birləşirlər. Bu firmanın düzəltdiyi avtomobillər bu günə kimi
dünyada avtomobil sənayesinin inkişaf
istiqamətini müəyyənləşdirərək, bu sahədə aparıcı rol oynayır. 1914-cü ildə Almaniyada artıq 55000 minik, 9000 yük avtomobili var idi [2.59]. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, avtomobillərin inkişafında bu dövrə qədər mühəndislərin müxtəlif sahələrdə əldə etdikləri texniki nauliyyətlər böyük rol oynamışdır. Belə ki, yuxarıda qeyd edildiyi kimi, avtomobilin gövdəsi və yaylarının quruluşu at arabalarından, idarə sistemi və təkərləri isə velosipeddən götürülmüşdür (şəkil 2.80). Avtomobillərin inkişafında, təkərlərdə rezin
üzlüklərin və
kameraların tətbiqi əsas rollardan birini oynamışdır. Ötürmələr qutusu torna dəzgahının əsasında yaradılmışdır. Təkərlərdə dönmə zamanı müxtəlif dövrlər sayını mümkün etmək üçün buxar maşınlarında olan differensialdan istifadə edilmişdir. Avtomobillərin inkişafında müxtəlif
XX əsin əvvəlində əldə edilən texniki nailiyyətlər
sahələrdən məlum olan texniki yeniliklərin tətbiqi ilə bərabər, onun özü bir çox sahələrin inkişafını stimullaşdırmışdır.
Şəkil 2.80. Avtomobildə istifadə olunan mexanizmlərin yaranma mənbələri.
XX əsin əvvəlində əldə edilən texniki nailiyyətlər
Daymler mühərrikinin faydalı iş əmsalı 20%-ə bərabər idi. Fransız fiziki Karnonun işlədiyi daxili yanma mühərriklərinin istilik nəzəriyyəsinə əsasən ideal mühərrik 80% faydalı iş görə bilərdi. İdeal mühərriklərin yaranması üzərində 90-cı illərin sonunda bir çox alimlər işləsələr də bu problemi nisbətən həll etmək alman mühəndisi Rudolf Dizelə nəsib olur. Dizel nəzəriyyəsinə görə silindrdə hava 90 atmosver təzyiq altında sıxılır, eyni zamanda temperaturu 900°-ə çatır, bu zaman silindrə yanacaq püskürdülür. Bu üsulla ideal tsikl ilə işləyən mühərrik hazırlana bilərdi. Texniki səbəblərdən Dizel öz ideyasını tamamilə həyata keçirə bilmir. Nəticədə, o, mühərrikdə təzyiqi 35 atmosferə qədər aşağı
salmaq məcburiyyətində qalır. Buna baxmayaraq 1893-ci ildə nümayiş etdirilən ilk Dizel mühərriki sensasional bir nəticə vermişdir (şəkil
2.81). Bu
mühərrikin faydalı iş əmsalı 36%-ə çataraq benzinlə işləyən mühərrikə nisbətən iki dəfə çox idi. Bir çox firmalar Dizel mühərrikinin lisenziyasını almağa çalışırdı. Bu, qısa
vaxtda Dizelə milyonlarla pul gətirir. Mühərriklərin hazırlanması yüksək istehsal mədəniyyəti tələb etdiyindən, Dizel uzun müddət bir çox ölkələri gəzib texnoloji prosesləri tənzimləməli olur [2.60]. Daxili yanma mühərrikləri təkcə avtomobillərdə yox, həm də traktorlarda istifadə olunur. 1901-ci ildə amerikalı mühəndis Hart Parr ilk traktoru düzəldir. 1912-ci ildə Holt firması tırtıllı traktorlar istehsal etməyə başlayır.
XX əsin əvvəlində əldə edilən texniki nailiyyətlər
1920-ci ildə artıq Amerikada 200 traktor istifadə olunurdu. Dizel mühərriklərinin inkişafı sayəsində, onun traktorlarda tətbiq edilməsi XIX əsrdə geniş yayılmış lokomobilləri əvəz edir. Lokomobillər buxar maşını ilə işlədiyindən onlar böyük, kobud və kiçik çevikliyə mailk idilər. 1920-ci ildə alman mühəndisi Haynrix Lans ( alm. Heinrich Lanz) öz firmasında dizel mühərriki ilə işləyən ilk traktoru - “Bulldoq”u hazırlayır (şəkil 2.82). Traktorlardan təkcə torpaqları şumlamaq üçün yox, həm də onların mühərriklərindən ağacların doğranması, suvarma nasosları və taxılyığan maşınların işlədilməsi üçün də istifadə olunurdu. Traktorların yaranması ilə kənd təsərrüfatının kütləvi şəkildə mexanikləşdirilməsi prosesi baş verir.
Şəkil 2.82. “Bulldoq” traktoru. Daxili yanma mühərrikləri aviasiyanın da yaranmasında əsas rol oynamışdır. Öncə fikirləşirdilər ki, mühərrikin qanadlı aparata quraşdırılması nəticəsində uçmaq mümkün olar. 1894-cü ildə Maksim adlı rus ixtiraçısı qanadlarının açılışı 32 m və çəkisi 3,5t olan nəhəng bir
Yüklə 20,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|