Mavzu №6: Metall bo'lmagan konstruksion materiallar. Kompozitsion materiallar

Sopol, odatda, 50—75% SiO2 va 20—39% Al2O3 dan tashkil topgan bo'lib, mineral kislotalar ta'siriga chidamli, lekin plavik kislota (HF ning suvli eritmasi) va ishqorlar, yuqori haroratda esa fosfor kislotasi ta'sirida ham yemiriladi. Sopoldan kislotabardosh g'ishtlar, taxtachalar, quvurlar va armaturalar, sovitgichlar, ustunlar, nasos va idishlar, adsorbsiya ustunlar uchun uchlik jismlar yasaladi. Mo'rtligi va mexanik mustahkamligi pastligi sopol buyumlarning kamchiligi hisoblanadi. G'ovakligi yuqori (3—10%) bo'lganligi uchun, ko'rkam ko'rinish berish uchun ham, undan yasalgan buyumlar, odatda, ichidan va sirtidan sir bilan qoplanadi.

Sopol, odatda, 50—75% SiO2 va 20—39% Al2O3 dan tashkil topgan bo'lib, mineral kislotalar ta'siriga chidamli, lekin plavik kislota (HF ning suvli eritmasi) va ishqorlar, yuqori haroratda esa fosfor kislotasi ta'sirida ham yemiriladi. Sopoldan kislotabardosh g'ishtlar, taxtachalar, quvurlar va armaturalar, sovitgichlar, ustunlar, nasos va idishlar, adsorbsiya ustunlar uchun uchlik jismlar yasaladi. Mo'rtligi va mexanik mustahkamligi pastligi sopol buyumlarning kamchiligi hisoblanadi. G'ovakligi yuqori (3—10%) bo'lganligi uchun, ko'rkam ko'rinish berish uchun ham, undan yasalgan buyumlar, odatda, ichidan va sirtidan sir bilan qoplanadi.

Organik nometall materiallar ichida konstruksion material sifatida grafit yetakchi o'rin egallaydi. Grafit juda qiyin suyuqlanadigan mate­rial bo'lib (3500±100°C), kimyoviy ta'sirlaiga chidamli, chiziqli kengayish koeffitsienti past, issiqlikni yaxshi o'tkazishi va yetarli darajada mexanik mustahkamligi kabi xususiyatlari tufayli konstruksion va himoyalovchi material sifatida foydalaniladi. Grafit tabiiy holda uchraydi, lekin uni sun'iy ravishda olish ham mumkin. Buning uchun antratsit, neftli va quyma koks va boshqa qo'shimchalar birgalikda presslanadi va 1200— 2300°C haroratda issiqlik ishlovi beriladi.

• Organik nometall materiallar ichida konstruksion material sifatida grafit yetakchi o'rin egallaydi. Grafit juda qiyin suyuqlanadigan mate­rial bo'lib (3500±100°C), kimyoviy ta'sirlaiga chidamli, chiziqli kengayish koeffitsienti past, issiqlikni yaxshi o'tkazishi va yetarli darajada mexanik mustahkamligi kabi xususiyatlari tufayli konstruksion va himoyalovchi material sifatida foydalaniladi. Grafit tabiiy holda uchraydi, lekin uni sun'iy ravishda olish ham mumkin. Buning uchun antratsit, neftli va quyma koks va boshqa qo'shimchalar birgalikda presslanadi va 1200— 2300°C haroratda issiqlik ishlovi beriladi.
• Grafit agressiv muhitlarda inert modda bo'lib, issiqqa chidamli va uni yaxshi o'tkazadi. Uning issiqlik o'tkazish koeftifcienti ko'pchilik metallamikiga yaqinlashadi. Kislorod ta'sirida 550—600°Cda grafit oksidlana boshlaydi. Sun'iy grafitning g'ovakligi yuqori (20—30%) bo'lganligi uchun kimyoviy qurilmalarda foydalanishda awal uning g'ovaffigi yo'qotiladi. Buning uchun unga fenolformaldegid smolasi shimdiriladi.