Mavzu: Blokcheyn, buyumlar interneti, sun'iy intellekt, katta ma'lumotlar. Reja

Yuqori energiya xarajatlari
Tranzaktsiyalarni tekshirish uchun barcha tugunlarning ishlashi bitta maʼlumotlar bazasi yoki elektron jadvalga qaraganda sezilarli darajada koʻproq elektr energiyasini oladi. Bu nafaqat blokcheynga asoslangan tranzaktsiyalarni qimmatroq qiladi, balki atrof-muhitga katta uglerod yukini ham yaratadi.
Aktivlarni yoʻqotish xavfi
Baʼzi raqamli aktivlar blokcheyn hamyonidagi kriptovalyuta kabi kriptografik kalit yordamida himoyalangan. Ushbu kalitni ehtiyotkorlik bilan saqlashingiz kerak. Agar raqamli aktiv egasi oʻz aktiviga kirish imkonini beruvchi shaxsiy kriptografik kalitni yoʻqotsa, hozirda uni qayta tiklashning iloji yoʻq — aktiv butunlay yoʻq boʻlib ketadi.
Buyumlar interneti (inglizcha: internet of things, IoT) – bu bir-biri bilan yoki tashqi muhit bilan oʻzaro taʼsir qilish uchun oʻrnatilgan vositalar va texnologiyalar bilan jihozlangan jismoniy obyektlar (“narsalar”) oʻrtasida maʼlumotlarni uzatish tarmogʻi tushunchasi. Taxminlarga koʻra, bunday tarmoqlarni tashkil etish iqtisodiy va ijtimoiy jarayonlarni qayta qurish, baʼzi harakatlar va operatsiyalarda inson ishtirokiga boʻlgan ehtiyojni yoʻq qilishga qodir.
Konsepsiya 1999-yilda jismoniy obyektlarning bir-biri bilan va tashqi muhit bilan oʻzaro taʼsiri uchun radiochastotani identifikatsiyalash vositalarini keng qoʻllash istiqbollarini tushunish sifatida shakllantirilgan. Konsepsiyani xilma-xil texnologik mazmun bilan toʻldirish va uni amalga oshirish uchun amaliy yechimlarni joriy etish 2010-yillardan boshlab axborot texnologiyalaridagi barqaror tendensiya hisoblanib kelinmoqda, birinchi navbatda, simsiz tarmoqlarning keng tarqalganligi, bulutli hisoblashning paydo boʻlishi, mashinasozlikning rivojlanishi, mashinalar bilan oʻzaro taʼsir qilish texnologiyalari va IPv6 ga faol oʻtishning boshlanishi va dasturiy taʼminot bilan aniqlangan tarmoqlarning rivojlanishi bilan bogʻliq.
Tarixi Uning tushunchasi va atamasi birinchi marta Massachusets texnologiya instituti qoshidagi Auto-ID Labs tadqiqot guruhi asoschisi Kevin Eshton ^[4] tomonidan 1999-yilda Procter & Gamble boshqaruvi uchun taqdimotda ishlab chiqilgan. Taqdimotda RFID teglarini keng qamrovli tatbiq etish korporatsiyada taʼminot zanjirini boshqarish tizimini qanday oʻzgartirishi mumkinligi haqida soʻz yuritildi.
2004-yilda “Scientific American” jurnali “buyumlar interneti”ga bagʻishlangan konsepsiyaning maishiy foydalanishdagi imkoniyatlarini koʻrsatadigan keng maqola chop etdi: maqolada maishiy texnika (budilnik, konditsioner), uy tizimlari qanday ishlashini koʻrsatadigan illyustratsiya berilgan. Unda (bogʻ sugʻorish tizimi, xavfsizlik tizimi, yoritish tizimi), sensorlar (termik, yorugʻlik va harakat sensorlari) va “buyumlar” (masalan, identifikatsiya yorligʻi bilan taʼminlangan dorilar) aloqa tarmoqlari (infraqizil, simsiz, quvvat va boshqalar) orqali bir-biri bilan oʻzaro taʼsir qilishi (past kuchlanishli tarmoqlar) va jarayonlarning toʻliq avtomatik bajarilishini taʼminlashi (qahva qaynatkichni yoqing, yoritishni oʻzgartiring, dori ichishni eslating, haroratni saqlang, bogʻni sugʻoring, energiyani tejang va uning sarfini boshqaring) barchasi qamrab olingan edi. Uyni avtomatlashtirishning taqdim etilgan variantlari oʻz-oʻzidan yangi emas edi, ammo nashrda qurilmalar va “buyumlar”ni Internet protokollari tomonidan xizmat koʻrsatadigan yagona kompyuter tarmogʻiga birlashtirishga urgʻu berildi va “buyumlar interneti”ni alohida hodisa sifatida koʻrib chiqdi. Hozirda tushuncha keng ommalashmoqda.
Milliy razvedka kengashi hisobotida 2008-yil “buyumlar interneti” oltita buzuvchi texnologiyalardan biri sifatida namoyon boʻladi, isteʼmolchilar uchun keng tarqalgan va sezilmaydigan mahsulotlarning qadoqlash, mebel, qogʻoz hujjatlari kabi umumiy narsalarning Internet-tugunlariga aylanishi xavflarni sezilarli darajada oshirishi mumkinligi koʻrsatilgan.
2008-yildan 2009-yilgacha boʻlgan davrni Cisco tahlilchilari “buyumlar internetining haqiqiy tugʻilishi” deb hisoblashadi, chunki ularning hisob-kitoblariga koʻra, aynan shu davrda global tarmoqqa ulangan qurilmalar soni aholi sonidan oshib ketgan.
2009-yildan beri Yevropa Komissiyasi koʻmagida har yili Bryusselda “Internet of Things” konferensiyasi boʻlib oʻtadi, unda Yevropa komissarlari va Yevroparlament deputatlari, Yevropa davlatlarining hukumat amaldorlari, kompaniyalar rahbarlari, SAP, SAS instituti, Telefónica kabi yirik universitetlar va tadqiqot laboratoriyalarining yetakchi olimlarining hisobotlari taqdim etiladi.
2010-yillarning boshidan boshlab, “buyumlar interneti” “tumanli hisoblash” paradigmasining harakatlantiruvchi kuchiga aylandi (inglizcha: fog computing), bulutli hisoblash tamoyillarini maʼlumotlar markazlaridan “Internet of Things” platformasi sifatida qaraladigan juda koʻp sonli oʻzaro taʼsir qiluvchi geografik taqsimlangan qurilmalarga tarqatadi.
Identifikatsiya qilish vositalari: Maʼlumotlar tarmoqlariga ulanish vositalari bilan taʼminlanmagan jismoniy dunyo obyektlarining “buyumlar interneti”ga jalb etilishi ushbu obyektlarni (“narsalar”) identifikatsiyalash texnologiyalaridan foydalanishni talab qiladi. RFID texnologiyasi konsepsiyaning paydo boʻlishiga turtki boʻlgan boʻlsa-da, avtomatik identifikatsiya qilish uchun ishlatiladigan barcha vositalar bunday texnologiyalar sifatida ishlatilishi mumkin: optik jihatdan tanib olinadigan identifikatorlar (shtrix kodlari, Data Matrix, QR kodlari), real vaqtda joylashuvni aniqlash vositalari. “Buyumlar interneti”ning har tomonlama tarqalishi bilan obyekt identifikatorlarining oʻziga xosligini ta’minlash muhim ahamiyatga ega, bu esa oʻz navbatida standartlashtirishni talab qiladi.
Bevosita Internet tarmoqlariga ulangan obyektlar uchun anʼanaviy identifikator tarmoq adapterining MAC manzili boʻlib, u sizga ulanish darajasida qurilmani aniqlash imkonini beradi, shu bilan birga mavjud manzillar diapazoni deyarli tugamaydi (MAC-48 da 2 ⁴⁸ manzil). Bunday qurilmalar uchun kengroq identifikatsiya qilish imkoniyatlari IPv6 protokoli bilan taʼminlanadi, u Yer aholisiga kamida 300 million qurilmani noyob tarmoq qatlami manzillari bilan taʼminlaydi.