Mustaqil O‘zbekistonda mafkuraviy jarayonlar rivoji. Mustaqillik va O‘zbekistondagi mafkuraviy jarayonlar rivoji haqida gap ketar ekan, eng avvalo u istiqlolning qo‘lga kiritilishi tufayli yuzaga kelgan yangi ijtimoiy-siyosiy vaziyatning hosilasi ekanini ta’kidlash zarur.
Geosiyosat va mafkuraviy poligonlar: Geostrategik maqsadlarni amalga oshirishda mafkuraning o‘rni. Qanday shaklda chiqmasin manfaatlar hamisha mafkura bilan bog‘liq bo‘ladi. Aynan mafkura manfaatlarning imkoniyatdan voqelikka aylanishiga yo‘l ochadi.
Dunyoning mafkuraviy manzarasi. Dunyoning mafkuraviy manzarasi deganda, jamiyat taraqqiyoti qonunlari, uning rivojlanish tendensiyalarini muayyan ijtimoiy guruh, etnik birliklar, siyosiy kuchlarning o‘ziga xos manfaatlaridan kelib chiqib talqin qilish va unga asoslangan holda insoniyat istiqbolini belgilashga qaratilgan mafkuraviy tizimlar majmui tushuniladi.
Kishilik jamiyati taraqqiyotining hozirgi davrida «Turli xil eski va yangi mafkuralarning o‘zaro kurashi har qachongidan ham ko‘ra shiddatli tus olmoqda, rang-barang, ba’zan bir-biriga mutlaqo zid dunyoqarashlar, siyosiy, milliy, diniy oqimlar, mazhab va sektalar o‘rtasidagi fikr talashuvlari goho bahs-munozara doirasidan chiqib to‘qnashuvlar, ommaviy qirg‘inlarga sabab bo‘lmoqda, odamlar boshiga behisob qayg‘u-kulfatlar solmoqda».
Dunyoning mafkuraviy manzarasiga xos mohiyatni chuqurroq va teranroq anglash inson ongi va qalbi uchun olib borilayotgan tinimsiz kurashning asl maqsadlarini to‘g‘ri tushunib yetishga, mamlakatimizdagi mavjud ijtimoiy hamkorlik, milliy birlik va hamjihatlik, millatlararo totuvlik va diniy bag‘rikenglikka tahdid soluvchi g‘oyalarning oldini olishga qaratilgan tegishli ma’rifiy ishlarni izchil va tizimli tashkil etishga xizmat qiladi.
Dunyoning mafkuraviy manzarasi rivojlanishining istiqbollari. Bugun kechaning, erta bugunning davomi bo‘lganidek yaqin istiqbolda dunyoning mafkuraviy manzarasi qanday bo‘lishini hozirgi kunda jahon mafkura sahnida kechayotgan ayrim jarayonlarda ham ko‘rish mumkin. Xususan, ba’zi hollarda yuqorida qayd etilgan vayronkor mafkuralarning o‘ziga xos omuxtalashuvi kuzatilmoqda. Bu, bir tomondan, millatchilik va irqchilik, boshqa tomondan, ashaddiy millatchilikning diniy aqidaparastlik bilan qo‘shilib ketayotganida yaqqol ko‘rinmoqda. Buning oqibati o‘laroq omuxtalashgan g‘oyaviy qarashlar bilan qurollangan kuchlar o‘z maqsadlari yo‘lida ko‘plab fojialarni keltirib chiqarayotgan terrorchilik harakatlarini sodir etmoqdalar. Natijada milliy ozodlik va diniy qadriyatlar tushunchasining o‘zi obro‘sizlantirilmoqda, jahon afkor ommasida salbiy stereotip va qarashlarning shakllanishiga olib kelmoqda.
Dostları ilə paylaş: |
