Mavzu menejmentning nazariy asoslari (6 soat) reja: Boshqaruv va menejment

Boshqaruv - bu tanlov, qaror qabul qilish va uning bajarilishini nazorat qilish jarayonidir.
Menejment fani - bu boshqaruvchiga tanlovni to‘g‘ri amalga oshirishni va ishchan qarorni qabul qilishni o‘rgatuvchi fandir. Uning asosiy maqsadi bozor munosabatlari sharoitida barcha bo‘g‘inlarda ishlay oladigan yuqori malakali boshqaruvchilarni tayyorlashdan iborat. Shundan kelib chiqqan xolda bu fan quyidagilarni o‘rganadi:

• 
  boshqarish nazariyasi va amaliyoti;
  
• 
  boshqarish ob’ekti va sub’ekti;
  
• 
  boshqarish tamoyillari va usullari;
  
• 
  boshqarish madaniyati;
  
• 
  menejer va uning fazilatlari;
  
• 
  menejer reytingi;
  
• 
  boshqarishda kirishuvchanlik va qaror qabul qilish;
  
• 
  boshqarish funksiyalari;
  
• 
  xodimlarni boshqarish;
  
• 
  ishlab chiqarishni boshqarish;
  
• 
  samaradorlikni boshqarish;
  
• 
  o‘z-o‘zini boshqarish;
  
• 
  xududiy boshqarish va xokazolar.
  

Ko‘rib turibmizki, bu fanning mazmuni boshqaruv tizimi va boshqaruv ob’ekti orasidagi o‘zaro munosabat bo‘lib, uning asosiy vazifasi o‘quvchilarga boshqaruvning zamonaviy usullarini, raxbarlik san’ati sirlarini o‘rgatishdan iborat.
Fanni o‘qitish talabalarda boshqarish muammolariga nisbatan qiziqish uyg‘otish, amaliy tashkilotchilik faoliyatiga ishtiyoq tug‘dirishdan iborat. Chunki Hozir boshqarish asoslarini o‘rganayotgan talabalar kelgusida boshqarish tizimining xodimlari, kichik va o‘rta, katta jamoalarning raxbarlari, korxona va firmalar iqtisodiy, sotsial, tashkiliy - texnik faoliyatining turli tomonlarini boshqarish bo‘yicha loyixalar, tadbirlar ishlab chiqishga da’vat etilgan mutaxassislar bo‘lib etishadilar.
Boshqarish tizimini takomillashtirish yuzasidan tadbirlar ishlab chiqish xam ularning zimmasiga tushadi.
Menejment ob’ekti xaqida so‘z yuritganda, eng avvalo, ob’ekt so‘zining lug‘aviy ma’nosiga e’tibor berish kerak bo‘ladi. Shu ma’noda ob’ekt - bu:

• 
  bizdan tashqarida va bizning ongimizga bog‘liq bo‘lmagan xolda mavjud bulgan borliq, voqelik, moddiy dunyo, mavjudot;
  
• 
  kishi faoliyati, diqqat - e’tibori qaratilgan xodisa, predmet, shaxs;
  
• 
  xo‘jalik yoki mudofaa axamiyatiga ega bo‘lgan korxona, qurilish, ayrim uchastka va shu kabilar.
  

Demak, ob’ekt tushunchasi mikro voqelikdan (kishi va uning faoliyatidan) tortib, to makro voqelik (moddiy dunyo, jamiyat) darajasigacha bo‘lgan ma’noni o‘z ichiga oladi. Masalan, “Xaydovchi o‘z mashinasini boshqara ololmaganligi sababli u yo‘ldan chiqib ketgan”. Bu erda boshqaruv ob’ekti bo‘lib mashina xisoblanadi.
Yoki, “U kishi o‘zini juda yaxshi boshqara oladi”. Bu erda boqaruv ob’ekti bo‘lib kishi, shaxs xisoblanadi. Futbol komandasi yoki shaxar transporti xarakatini boshqarish. Tuman, viloyat, mamlakatni boshqarish va x.k. menejmentning yoki boshqarishning ob’ektlaridir.
Boshqarish ishini bajaruvchi idoralar va ularning raxbarlari menejmentning sub’ekti, ya’ni boshqaruv organlari yoki menejerlar - bashqaruvchilar bo‘lib xisoblanadi.
Shunday qilib xar qanday xodisa yoki jarayon negizi boshqariladigan ob’ekt va boshqaruvchi sub’ekt tizimlaridan tashkil topadi.