Mavzu: Mis elementi va uning xossalari

Olinishi

Mis mis rudalari va minerallardan olinadi. Mis ishlab chiqarishning asosiy usullari pirometallurgiya, gidrometallurgiya va elektrolizdir.
Pirometallurgiya usuli sulfidli rudalardan mis olishdan iborat, masalan, xalkopirit CuFeS ₂. Xalkopirit xomashyosida 0,5-2,0% Cu mavjud. Dastlabki flotatsion konsentratsiyasidan so’ng, kontsentrat 1400 ° C haroratda oksidlanib qizdirliladi:
2CuFeS₂ + 4O₂ → 3SO₂ + 2FeO + Cu₂S
Mis sulfidi qisman oksidlanib oksidlanib, so’ngra metall (pufakchali) misga aylanadi:
2Cu₂S + 3 O₂ → 2SO₂ + 2Cu₂O
Cu₂S + 2Cu₂O → SO₂ + 6Cu
Natijada paydo bo’lgan metall (pufakchali) mis tarkibida 90,95% metall bor va u elektrolit sifatida mis sulfatning kislotali eritmasidan foydalangan holda keyingi elektrolitik tozalashga uchraydi. Katodda hosil bo’lgan elektrolitik mis yuqori tozaligi 99,99% gacha boladi, elektr jihozlari va qotishmalar ishlab chiqarishda ishlatiladi.
Mis oksidining vodorod bilan ekzotermik qaytarilish reaktsiyasi jarayonida, shuningdek, sof misni olish mumkin:
CuO + H₂ → H₂O + Cu
Gidrometallurgiya usuli mis minerallarini suyultirilgan sulafat kislotasida yoki ammiak eritmasida eritishdan iborat ; hosil bo’lgan eritmalardan mis metall temir bilan qaytariladi:
CuSO₄ + Fe → Cu + FeSO₄
Elektroliz usuli mis sulfat eritmasining elektrolizi:
2CuSO₄ + 2H₂O → O₂ + 2H₂SO₄ + 2Cu

Mis izotoplari

Tabiiy mis ikkita barqaror izotopdan iborat – ⁶³ Cu ( izotopik ko’pligi 69,1%) va ⁶⁵ Cu (30,9%). Yigirmadan ortiq beqaror izotoplar ma’lum, ularning eng uzoq umr ko’rganlari ⁶⁷ Cu , yarim umri 62 soat.