Mavzu: Nogironlar bilan ijtimoiy ish fanining obekti, predmeti, maqsadi va vazifalari Reja: Kirish Asosiy qisim

Nogironlar bilan ijtimoiy ishga ijtimoiy ta’minot tomonidan yondashuv

Nogironlarga quyidagi turlardagi ijtimoiy yordam ko‘rsatiladi:
pul to‘lovlari (pensiyalar, nafaqalar, bir yo‘la beriladigan to‘lovlar);
texnika vositalari yoki boshqa vositalar, shu jumladan avtomobillar, o‘rindiqli aravachalar, protez-ortopediya buyumlari, maxsus harfli matbaa nashrlari, ovoz kuchaytirgich apparatlar va signalizatorlar bilan ta’minlash;
tibbiy, kasbiy, ijtimoiy reabilitatsiya qilish va maishiy xizmatlar ko‘rsatish;
transport xizmatlari ko‘rsatish;
dori vositalari bilan ta’minlash.
Nogironlarga mahalliy davlat hokimiyati organlari, sog‘liqni saqlash, xalq ta’limi, boshqa davlat organlari tomonidan tibbiy-mehnat ekspert komissiyalari va tibbiy-maslahat komissiyalarining xulosalari asosida qonun hujjatlariga muvofiq ijtimoiy yordam ko‘rsatiladi.
Nogironlarga ijtimoiy-maishiy xizmat ko‘rsatish tuman (shahar) tibbiyot birlashmalari, homiylik tashkilotlari va boshqa tashkilotlar tomonidan fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari ishtirokida qonun hujjatlarida belgilangan tartibda amalga oshiriladi
Nogironlarning internat-uylarda yoki nogironlarga ijtimoiy xizmat ko‘rsatishning boshqa statsionar muassasalarida bo‘lish sharoitlari nogironlarning ushbu Qonunga muvofiq o‘z huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini ro‘yobga chiqarish imkoniyatini ta’minlashi, ularning ehtiyojlari qanoatlantirilishiga ko‘maklashishi kerak.
Nogironlarga qonun hujjatlarida belgilangan tartibda respublika budjeti va mahalliy budjetlar, O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi budjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasi, nogironlarni ijtimoiy himoya qilish jamg‘armalari mablag‘lari, shuningdek tashkilotlar va fuqarolarning ixtiyoriy badallari hisobidan ijtimoiy yordam beriladi.
Nogironlarga va o‘z tarkibida nogiron bor oilalarga uy-joy berish, ularning uy-joy olishi, qurishi va undan foydalanishi bo‘yicha imtiyozlar uy-joy to‘g‘risidagi qonun hujjatlarida belgilanadi.
Uy-joyga ega bo‘lmagan nogironning sog‘lig‘ini reabilitatsiya qilish chora-tadbirlari natijasida internat-uyda yoki nogironlarga ijtimoiy xizmat ko‘rsatishning boshqa statsionar muassasasida bundan keyin bo‘lishiga zarurat qolmagan taqdirda, unga yashash uchun qulay uy-joy maydoni beriladi.
Bolalikdan nogironlarga hamda boshqa I va II guruh nogironlariga turar joy ularning ish joylariga, davolash-profilaktika muassasalariga va transport yo‘nalishlariga yaqin bo‘lishi zarurligi hisobga olingan holda beriladi.
Internat-uylarda yoki nogironlarga ijtimoiy xizmat ko‘rsatishning boshqa statsionar muassasalarida turadigan yetim yoki ota-ona qaramog‘idan mahrum bo‘lgan nogiron bolalar voyaga yetganidan keyin nogironni reabilitatsiya qilishning yakka tartibdagi dasturiga muvofiq, agar dasturda o‘ziga o‘zi xizmat ko‘rsatish va mustaqil turmush tarzi olib borish imkoniyati nazarda tutilgan bo‘lsa, uy-joy maydoni bilan navbatdan tashqari ta’minlanadi.
Nogironlarni ijtimoiy himoya qilish sohasidagi davlat siyosatining asosiy yo‘nalishlari quyidagilardan iborat:

• 
  nogironlarning huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini ta’minlash;
  
• 
  nogironlarning kamsitilishiga yo‘l qo‘ymaslik;
  
• 
  nogironlarning sha’ni va qadr-qimmatini himoya qilish;
  
• 
  nogironlarning huquqlari va ular uchun imkoniyatlar tengligini ta’minlash;
  
• 
  nogironlarni ijtimoiy himoya qilish to‘g‘risidagi qonun hujjatlariga rioya etilishini ta’minlash;
  
• 
  nogiron bolalarning maktabgacha va maktabdan tashqari ta’limini, nogironlarning kasb tayyorgarligini, umumiy o‘rta, o‘rta maxsus, kasb-hunar va oliy ta’lim olishini ta’minlash;
  
• 
  davlat organlari hamda ular mansabdor shaxslarining nogironlar huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini ta’minlash borasidagi faoliyatining oshkoraligini hamda ochiq-oydinligini ta’minlash;
  
• 
  nogironlarni ijtimoiy himoya qilish sohasida davlat organlari, fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari va nodavlat notijorat tashkilotlari o‘rtasidagi hamkorlikni rivojlantirish.
  

Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari o‘z vakolatlari doirasida:
nogironlarni ijtimoiy himoya qilish sohasida davlat siyosatini shakllantiradi va amalga oshiradi;
nogironlarni ijtimoiy himoya qilish bo‘yicha ustuvor yo‘nalishlarni belgilaydi;
nogironlarni reabilitatsiya qilish, ijtimoiy himoya qilish hamda ularning huquqlari va qonuniy manfaatlarini ta’minlashga doir davlat dasturlarini, shuningdek hududiy dasturlarni shakllantiradi va amalga oshiradi;
nogironlarni ijtimoiy himoya qilish to‘g‘risidagi qonun hujjatlarining ijrosini ta’minlaydi;
davlat organlarining, fuqarolar o‘zini o‘zi boshqarish organlarining nogironlarni ijtimoiy himoya qilish sohasidagi faoliyatini muvofiqlashtirib boradi;
nogironlar huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini ta’minlovchi davlat organlarining faoliyati ustidan nazoratni amalga oshiradi;
nogironlarni tibbiy, kasbiy va ijtimoiy reabilitatsiya qilish sohasida ilmiy tadqiqotlar o‘tkazishni hamda mutaxassislar tayyorlashni moliyalashtiradi va tashkil etadi;
o‘zgalarning parvarishiga va yordamiga muhtoj bo‘lgan nogironlarga ijtimoiy xizmat ko‘rsatuvchi statsionar muassasalar tarmog‘ini rivojlantirishga doir chora-tadbirlar ko‘radi;
nogironlarni ishga joylashtirish uchun ish joylarining eng kam sonini zaxirada saqlaydi;
reabilitatsiya, ilmiy-ishlab chiqarish markazlari, davlat sog‘liqni saqlash tizimidagi ambulatoriya va statsionar davolash-profilaktika muassasalarida, nogironlarga ijtimoiy xizmat ko‘rsatish statsionar muassasalarida tiklash terapiyasi bo‘linmalari, ixtisoslashtirilgan ta’lim muassasalari, ixtisoslashtirilgan sanatoriy-kurort muassasalari tizimini, shuningdek nogironlarga ijtimoiy-maishiy xizmatlar ko‘rsatish bo‘yicha korxonalar va tashkilotlar tashkil etadi.
Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari qonun hujjatlariga muvofiq boshqa vakolatlarni ham amalga oshirishlari mumkin.
Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari va nodavlat notijorat tashkilotlari nogironlarning huquqlarini ta’minlash hamda ularni ijtimoiy himoya qilishga ko‘maklashadi.
Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari va nodavlat notijorat tashkilotlari:
nogironlarning huquqlarini ta’minlashga doir vakolatlarni amalga oshirishda davlatdan va belgilangan tartibda xalqaro tashkilotlardan huquqiy, uslubiy, tashkiliy hamda moliyaviy yordam olishi;
nogironlarni ijtimoiy himoya qilish bilan bog‘liq muammolarni hal qilishda, shuningdek tegishli tadbirlarni moliyalashtirishda ishtirok etishi mumkin.
Nogironlarning kirishi va foydalanishi uchun moslashtirilmagan holda aholi punktlarini loyihalash va qurishga, turar joy dahalarini barpo etishga, yangi qurilish uchun loyiha yechimlarini ishlab chiqishga, binolar, inshootlar va ularning komplekslarini rekonstruksiya qilishga, shuningdek transport vositalarini, umumiy foydalanishdagi aloqa vositalari va axborot vositalarini yaratish hamda ishlab chiqarishga yo‘l qo‘yilmaydi
Xulosa
Davlat boshqaruvi organlari, mahalliy davlat hokimiyati organlari, korxonalar, muassasalar va tashkilotlar (bundan buyon matnda tashkilotlar deb yuritiladi) nogironlarning (shu jumladan o‘rindiqli aravacha hamda yetaklovchi itlardan foydalanuvchi nogironlarning) ijtimoiy infratuzilma obyektlariga (turar joylarga, jamoat va ishlab chiqarish binolariga, imoratlar va inshootlarga, sog‘liqni saqlash va sport obyektlariga, madaniy-tomoshagoh hamda boshqa muassasalarga) to‘sqinliksiz kirishi uchun, shuningdek temir yo‘l, havo, suv transportidan, shaharlararo avtomobil transportidan, shahar va shahar atrofiga qatnaydigan yo‘lovchilar transportining barcha turlaridan, transport kommunikatsiyalaridan, umumiy foydalanishdagi aloqa vositalari va axborot vositalaridan to‘sqinliksiz foydalanishi uchun sharoitlar yaratishi shart.
Aholiga transport xizmati ko‘rsatishni amalga oshiruvchi tashkilotlar vokzallarni, aeroportlarni hamda boshqa obyektlarni ularning xizmatlaridan nogironlar to‘sqinliksiz foydalanishi imkonini beruvchi maxsus moslamalar bilan jihozlashni ta’minlaydi.