Mavzu: Ochiq va Yopiq rinolaliya (manqalik) patologiyalarning etiopatogenazi va klinik shakllari

Aralash rinolaliya. Rinolaliyaning bu turi burun rezonansining patologik kam ayganligi holida havoning burundan chiqib ketishi bilan izohlanadi, oqibatda barcha nutq tovushlarining artikulatsion va akustik tomondan buzilishi kuzatiladi. Ovoz tembri ahamiyatli darajada o'zgaradi.

• Aralash rinolaliya. Rinolaliyaning bu turi burun rezonansining patologik kam ayganligi holida havoning burundan chiqib ketishi bilan izohlanadi, oqibatda barcha nutq tovushlarining artikulatsion va akustik tomondan buzilishi kuzatiladi. Ovoz tembri ahamiyatli darajada o'zgaradi.

.

• .

Rinolalik bolalar nutqining o‘ziga xos xususiyatlari
Rinolaliyada nutq kechikib rivojlanadi, ya’ni birinchi suzlar ikki yoshda va undan keyin paydo bo‘ladi. Nutq o‘ziga xos sifatli xususiyatlarga ega bo‘ladi. Impressiv nutq nisbatan normal rivojlanadi, ekspressiv nutqda ahamiyatli uzgarishlar bo‘ladi. birinchi navbatda bemorlar Nutqini kam tushunarliligini ta’kidlash zarur. Og‘iz bo‘shlig‘ida tilning nuqsonli xolati natijasida undosh tovushlar til uchi xolatini uzgarishi va yuz muskullarining ortikcha faollashuvi xisobiga hosil bo‘ladi. Til uchi xolatini bu kabi uzgarishlari nisbatan doimiy bo‘lib, ma’lum bir tovushlarning artikulyatsiyasi bilan o‘zaro munosabatda bo‘ladi. Bemorlar uchun ba’zi undosh tovushlarning talaffuzi katta kiyinchilik tugdiradi, ya’ni l,t,d,ch,sh,j,r tovushlari uchun yuqori tishlar va alveollar oldida zaruriy tusik yarata olmaydilar, s,z tovushlarining talaffuzi uchun pastki tishlar oldida tusikni hosil kilmaydilar va og‘izdan nafas chiqara bilmaydilar, shuning uchun rinolaliklarda sirgaluvchi va shovkinli undosh tovushlar talaffuzi o‘ziga xos jaranglashga ega bo‘ladi. k,g tovushlari umuman yuk bo‘ladi, yoki xarakterli portlash ular urnini bosadi. Unli tovushlar tilning orqaga tortilishi va havoni burundan chikishi bilan talaffuz kilinadi va sustlashgan lab artikulyatsiyasi bilan xarakterlanadi. Shu tarzda unli va undosh tovushlar kuchli burun ottenkasi bilan shakllanadi. Ularning artikulyatsiyasi axamiyatli darajada uzgargan bo‘ladi va tovushlar o‘zaro aniq differensiyalashmagan bo‘ladi. Rinolalik Nutqining tinglovchi uchun umumiy xarakteristikasi - burun ottenkasi xirillagan tovushlardir. Bunda jarangsiz tovushlar “x” tovushiga yaqin holda, jarangli “k,g” frikativ tarzda, ulardan lab va lab-tishlilari matn tovushiga yaqin, oldingi lab tovushlari “n” tovushiga uxshatilib, jaranglashi modifikatsiya kilingan bo‘ladi. Ba’zida rinolaliyalar Nutqidagi artikulemalar normaga juda yaqin bo‘ladi, lekin shunga karamay ularning talaffuzi eshituvchi tomonidan nuqsonli deb idrok kilinadi, chunki Nutqiy nafas olish buzilgan bo‘ladi, artikulyatsiya va tovush effektiga ta’sir kiluvchi yuz muskullarining ortikcha kuchlanishi paydo bo‘ladi

XULOSA:

• Xulosa kilib, shuni aytish kerakki, tug‘ma yorigliklar bola organizmining shakllanishi va ruhiy jarayonlarning rivojlanishiga ta’sir qiladi va bu ta’sir salbiy xarakterda bo‘ladi. Bemorlar nuqsonni (bartaraf) kompensatsiya qilishning o‘ziga xos yo‘llarini izlaydilar, natijada artikulyatsion apparat muskullarining noto‘g‘ri o‘zaro bog‘liqligi shakllanadi. Bu narsa birlamchi nuqson nutqni fonetik tomondan jixozlanishini buzilishi sababi xisoblanib, nuqson strukturasida yetakchi buzilish sifatida joy egallaydi. Bu buzilish uzining ketidan nutqda va bemorning ruhiy statusida kator ikkilamchi buzilishlarni keltirib chiqaradi.