Mavzu: ozuqaviy moddalarning tanadagi fiziologik ahamiyati va ularning organizmda hazmlanish

Hazmlovchi fermentlar

Ozuqaviy material Fermentlar nomi Manba Ferment ta’siridan keyingi mahsulot Polisaxarid - kraxmallar So‘lak amilazasi, me’da osti bezi amilazasi, alfa, betta va gamma amilaza fermentalri So‘lak, pankreatik shira, ichak shirasi Maltoza va kam miqdorda glyukoza Disaxaridlar -	Maltaza, laktaza, saxaraza, sellabiaza
maltoza, laktoza, saxaroza, sellabioza		So‘lak, pankreatik shira, ichak shirasi	Glyukoza, glyukoza+galakto za, glyukoza+fruktoz a
Yog’lar va moylar	Lipaza	Pankreatik shira	Glitserin + yog‘ kislotalari
	Pepsin,		Albumozlar, peptonlar,
	imotrepsin, tripsin,		polipeptidlar.
Oqsillar	peptidaza, aimnopeptidaza,	Oshqozon shirasi,	aminokislotalar
	korboksipiptidaza	Pankreatik shira

8. Qishloq xo‘jalik hayvonlari fiziologiyasi va bioximiyasini ovqat hazm qilish organlarining aloxida bo‘limlarida kechadigan jarayon, ya’ni fermentlarning to‘yimlik moddlarga ta’siridagi sifatiy o‘zgarishlari qiziqtiradigan bo‘lsa, zootexniyani esa ko‘prok to‘yimlik moddalarning miqdoriy qismi qiziqtiradi. Zootexniyada hazmlanish deganda qabul qilgani bilan chiqib ketgani o‘rtasidagi farq tushuniladi.

   
   

I.S.Popovning qo‘chkorlar bilan hazmlanish bo‘yicha o‘tkazgan tajribasida olingan natijalar: qo‘chkor 1 sutkada 800 g pichan egan, 10 kunda esa 8000 g pichan egan va 10 kun davomida 7000 g nam tezak ajratgan. Ozuqa va tezakning kimyoviy tarkibi va organik moddalarning hazmlanish koeffitsenti quyidagichaKo‘rsatkichlar	Proteinlar	Yog‘	AEM	Kletchatka
Pichan, %	7,39	0,40	33,69	32,29
Tezak, %	4,09	0,75	15,70	17,47
Ozuqada jami qabul kilngan, g	591,2	112,0	2695,2	2583,2
Tezakda chiqgan, g	286,3	52,5	1099,0	1222,9
Hazmlangan, g	304,9	59,5	1596,2	1360,3
Hazmlanish koef, %	51	53	59	52

9. Ozuqalarning hazmlanishini aniqlash uchun bir hil tirik vazndagi, yoshdagi, zotdagi 3-4 ta sog‘lom hayvon ajratib olinadi. CHo‘chka va parrandalarda organizmida oshqozon, ichakdagi qurtlarni chiqarish maqsadga muvofik.

   
   

10. Tayyorgarlik ko‘rish davri oshqozon ichak sistemasini eski ozuqalardan tozalash o‘rganilayotgani esa organizmni o‘rgatish uchun o‘tkaziladi. Tayyorgarlik davri kavshovchi va otlar uchun 10-15 kun cho‘chka va parrandalar uchun esa 7-10 kun davom etadi. Hisob -kitob davri hayvon turiga qarab 5-10 kun davom etadi. Bu davrda bergan ozuqa miqdori va emay qolgani, chiqarilgan tezak miqdori hisobga olinadi va ximiyaviy analiz uchun namuna olinadi.

    
    

11. Tajribadagi mol uchun maxsus moslamalar tiqilib chiqargan tezagi yig‘iladi.

    
    

12. Ular uchun aloxida oxurlar va suv ichish moslamalari ajratiladi.

    
    

13. Agarda biron-bir ozuqaning hazmlanish koeffitsentini aloxida o‘rganmokchi bo‘lsa tajriba 3 davrdan iborat bo‘ladi. Birinchi tajriba davrida umumiy ratsiondagi ozuqalarning hazmlanishi aniqlanadi, ikkinchi tajriba paytida esa 1-chi asosiy ratsiondagi ozuqalardan 80% beriladi, 20% esa o‘rganilayotgan ozuqadan beriladi. Ikkinchi hisob-kitob davridagi farq o‘rganilayotgan ozuqa hisobiga bo‘layotganligini ko‘rsatadi.

    
    

14. Yirik hayvonlar bilan hazmlanish koeffitsentini aniqlash, ancha murakkab, xarajatli va vaqt talab qiladi. SHuning uchun chiqarilgan tezak miqdorini yig‘ib hisoblamasdan, inert indekatorlar yordamida aniqlash usulidan foydalanish ham mumkin. Buning uchun inert moddalar o‘rganilayotgan ozuqaga bir tekisda

    
    

15. aralashtiriladi. Inert modda sifatida xrom okisidan foydalanish mumkin. Katta yoshdagi qoramollardan tezakning o‘rtacha namunasini, qo‘lga qo‘lqop kiyib to‘g‘ri ichakga qo‘l solib ham olish mumkin.

    
    

16. Bu usuldan foydalanganda hazmlanishni aniqlash uchun quyidagi formuladan foydalaniladi:

    
    
17. 
    
    _{Хазмланишкоэфф. } хазмбулганмодда 100
    
18. 
    
    кабул аабуанмодда
    
19. 
    

20. YAylovda boqiladigan hayvonlarda ko‘k ozuqalarning hazmlanishini aniqlash uchun 2 marotaba indikator qo‘llash usuli ishlab chiqilgan. Bu usulda hayvon tomonidan eyiladigan ozuqa va organizmdan chiqarilgan tezak hisobga olinmaydi. Bu usul yordamida hazmlanishni aniqlashda maxsus tenglik qo‘llaniladi.

    
    

21. O‘tkazilgan ko‘pgina tajribalar natijalari, ozuqalar tarkibidagi to‘yimlik moddalarning hazmlanishi bilan hayvon tomonidan chiqariladigan tezak o‘rtasida to‘g‘ridan -to‘g‘ri bog‘liqlik borligini ko‘rsatdi. SHuning uchun maxsus tenglik ishlab chikilgan. Bu usulda hayvon organizmi tomonidan chiqarilgan tezakning tarkibi aniqlanadi:

    
    
22. 
    
    У 46,89  8,21 Х
    
23.